دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران را رسانه ها بیشتر به خاطر تلاش هایش در اتاق بازرگانی دوره هفتم می شناسند. ابوالحسن خلیلی چهره ای تشکلی است که در تشکل های مختلف به ویژه تشکل های مختلف صنایع غذایی دارای سوابق اثرگذاری است. عضویت همزمان وی در اتاق بازرگانی و خانه صنعت باعث شده است که در معرض سوالات زیادی درباره رابطه خانه صنعت و اتاق بازرگانی باشد؛ رابطه ای که با انتخاب رئیس خانه صنعت ایران به عنوان رئیس اتاق بازرگانی اصفهان بسیار جدی تر شده است. با این وجود خلیلی تلاش دارد به دور از حاشیه به وضعیت خانه صنعت تهران سروسامان بهتری دهد. با وی درباره نقش تشکل و برنامه های خانه صنعت تهران به گفت و گو نشستیم.
در انتخابات این دوره اتاق بازرگانی، هر گروه لیستی از تشکل های حامی خود ارائه می کرد. آیا این موضوع به معنی قدرت یافتن تشکل ها است؟
یک بخشی از این پدیده را باید به حساب فضای انتخاباتی گذاشت. در فضای انتخاباتی بعضی مسائل مهم می شود و وزنی پیدا می کند که در واقعیت دارای این وزن را ندارد. این موضوع فقط مربوط به تشکل در انتخابات نیست و در سایر مباحث هم شاهد چنین اتفاقی هستیم. اگر جوزدگی های انتخاباتی را کنار بگذاریم به واقعیت نزدیک تر می شویم. واقعیت این است که ادبیات تشکلی به اقتصاد ما وارد شده است و نمی توانیم هیچ بحث اقتصادی را بدون در نظر گرفتن عبارت تشکل به کار ببریم. در قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار یکی از وظایف اصلی اتاق ساماندهی به شرایط تشکل های اقتصادی است. یعنی تشکل ها به حدی وزن پیدا کرده اند که یکی از مهمترین وظایف اتاق ساماندهی به تشکل ها ذکر شده است. نکته دوم این است که در فضای گذر از بخش دولتی به بخش خصوصی، دولت هم انتقال وظایف دولت به تشکل ها را به عنوان یک مسئله قانونی مطرح می کند. هر جا که دولت می خواهد از وظایف قانونی خود در خصوصی سازی صحبت کند می گوید ما این وظیفه را به تشکل ها واگذار کردیم و نمی گوید ما این وظیفه را به بخش خصوصی واگذار کردیم. در واقع در ادبیات گفتاری بحث واگذاری به تشکل ها مطرح است. نکته سوم این است که در چند سال گذشته یک سری تشکل در کشور پا گرفته اند که علاوه بر تجمیع اعضا و همسو سازی اعضا گام بردارند، بر روی فضای کسب و کار و تغییر و اصلاح قوانین اثر بگذارند. مطلب بعدی این است که در 4 سال گذشته اتاق ها بسیار سعی کردند که ادبیات تشکلی را تعریف کنند؛ ساختار موفق تشکلی را شناسایی کنند و کارگاه هایی برای تشکل ها ایجاد کنند. با در نظر گرفتن همه این موارد امروز اگر برای بخواهیم برای تشکل ها نقشی مشخص کنیم مطمئنا نقش مهمی است. ولی اگر بخواهیم بدانیم هر کدام از این عوامل تا چه حد بر رفتار تشکلی ما اثرگذاشته است نیاز به رفتارسنجی ما دارد و ما هنوز در این بخش ضعف داریم. به رغم همه این اتفاقات مثبت کماکان اولین نگاه به تشکل در حوزه های کسب و کار این است که تشکل ها بتوانند افزایش قیمت برای زیرمجموعه خود بگیرند. این نگاه نشان می دهد که تشکل هنوز نتوانسته بر روی تمام فعالان اقتصادی نگاه جامعی را وارد کند و هنوز فاصله زیادی با وضعیت آرمانی در تشکل داریم.
همانطور که خودتان گفتید، اتاق بازرگانی متولی اصلی ساماندهی به تشکل ها است، به نظر شما اتاق تا چه حد در دستیابی به این هدف موفق بوده است؟
اتاق بازرگانی یک کلمه عام است. اتاق تهران در این زمینه موفق عمل کرد و برای اولین بار کمیسیون امور اجتماعی و تشکل ها را برای اولین بار در اتاق تهران تشکیل داد و سعی کرد برای اعتبارسنجی تشکل ها تعیین ضوابط کند. کار دوم اتاق تهران ضابطه مند کردن نحوه کمک به تشکل ها بود. کار سوم برگزاری کلاس ها و کارگاه های آموزشی ارتقا تشکل ها بود که در آن از افراد فعال در زمینه کارهای تشکلی در کشورهای دیگر بود. در واقع سعی شد در ارتقا توانمندی تشکل ها نقش آفرین باشد ولی در ساماندهی تشکل ها موفق نبود و اصولا به این بخش پرداخته نشد. در اتاق ایران بلعکس به بخش اول کمتر پرداخته شد ولی در بخش دوم جلسات زیادی برای تعریف مجدد انجمن، کانون و فدراسیون صورت بگیرد و به نظر می رسد نتایج این کارها در دوره هشتم اجرایی شود.
در قانون گفته شده است که مسئول ساماندهی تشکل ها اتاق است و یک در هزار برای کمک به تشکل ها در نظر گرفته شده است. اما مسئله این است که اتاق مبلغ هنگفت یک در هزار را به تکه های کوچک بین تشکل ها تقسیم کرد. آیا عملکرد اتاق در زمینه تشکل ها را مناسب می دانید؟
کل یک در هزار نبود و فقط 30 یا 40 درصد یک در هزار دریافت شد.
اما باز هم مبلغ هنگفتی است.
اصل قانون اشتباه است و من هم منتقد دریافت این وجه سنگین هستم و خواهم بود اما هنوز اتاق بازرگانی گزارشی درباره عملکرد برای پرداخت به تشکل ها مشخص نشده است. یکی از رفتارها این بود که بخشی از پول مستقیم به تشکل ها پرداخت می شد. من هم موافقم که اگر برای کمک به تشکل ها طرح های جامعی ارائه می شد طبیعتا اثربخشی بیشتری داشت. ما چیزی به نام این که چگونه یک دبیرتشکل فعال داشته باشیم، نداریم. اصولا این که برنامه ای برای تربیت کادرتشکل نداریم. مسئول دفتر یک تشکل یا کارشناس یک تشکل با فردی که همین کار را در یک شرکت یا یک سازمان بسیار بزرگ انجام می دهد متفاوت است. ما تعداد زیادی دبیرتشکل موفق نداریم و هنوز با نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم. اعضای هیأت مدیره تشکل ها هم وقوف کامل به نقش خود را ندارند. صندلی تشکل با صندلی یک واحد تولیدی متفاوت است. آموزش اعضای هیأت مدیره تشکل ها یکی از محوری ترین بحث های اتاق است. اصولا اگر اتاق در ساماندهی تشکل ها دارای وظایفی است باید در آیین نامه جدید ضوابطی برای هیأت مدیره تشکل ها داشته باشد.
به عنوان عضوی از اتاق بازرگانی و دبیرکل خانه صنعت تهران، کمک مالی اتاق بازرگانی به تشکل هایی که در اتاق عضو نیستند را صحیح می دانید یا خیر؟
اتاق ها بر اساس تصمیمات هیأت رئیسه می توانند به موضوع هزینه کرد رسیدگی کنند. در دوره قبل ما 3 سال اول همیشه در جلسات بررسی بودجه همراه با آقای حریری حضور داشتیم و خواستار شفافیت بودیم. در کمیسیون امور اجتماعی و تشکل های اتاق تهران هم ضوابط تشکل ها را تصویب کردیم. یک بحث دیگر هم که داشتیم هر ماه گزارش کمک به تشکل ها به کمیسیون ها داده شود که هیأت رئیسه وقت زیر بار نرفت و هیچ وقت تا زمانی که من بودم اجرایی نشد. اما به قانون اگر برگردیم، قانون گفته کمک به تشکل ها و اشاره ای به عضو بودن یا نبودن نکرده است. نکته دوم این که اعضای خانه صنعت همان اعضای اتاق هستند و اعضایی که مشترک هستند و هزینه اتاق را می دهند در تشکل های عضو خانه هم عضویت دارند پس همان کمک به خانه صنعت هم انجام شده است. خانه صنعت طبق قانون کار خود را انجام می دهد. مشکل بین خانه صنعت، فدراسیون صنعت و اتاق 10 سال است وجود دارد و در نهایت بعد از مشکلات به این نتیجه رسیدیم که اعضای اتاق به خانه صنعت بیایند. این بار در اتاق هم خانه تلاش زیادی کرد که اعضای صنعتی بیشتر وارد اتاق شوند. دوره قبل خانه هم 3 نفر از اعضای هیأت مدیره خانه عضو هیأت نمایندگان اتاق بودند.
چرا به جای کمک مالی به خانه صنعت به انجمن های همگن کمک مالی نشد؟
به آنها هم کمک شده است.
پس چه احتیاجی به کمک مالی به خانه صنعت است؟ انجمن های همگن عضو خانه هستند و هزینه های خانه را تقبل کنند.
بهتر است این سوال را از هیأت رئیسه ای که رفته اند بپرسید. این را باید هیأت رئیسه قبلی اتاق بگویند که به چه کسانی کمک شد و چه فلسفه ای پشت آن بود.
با توجه به شرایط اتاق در دوره هشتم، برنامه خانه صنعت تهران چه است؟
ما طبق اساسنامه اهدافی را در خانه داریم که بخشی مربوط به استان تهران است. خیلی از مسائل هست که تهران با توجه به محور استانی بودن هم تمرکز کند و وظایف استانی خود را بیشتر انجام دهد. از جمله این کارهای عقب افتاده برگزاری روز صنعت و معدن استان تهران است که چون ملی در تهران برگزار می شد به صورت استانی برگزار نمی کردیم. در کنار این موضوع می توانیم به موضوع واحدهای صنعتی استان تهران بپردازیم. به جز این موضوع بحث تهران در دوران پساتحریم و نقش این استان مهم کشور را داریم. مراودات تجاری و هیأت های تجاری زیادی به ایران خواهند آمد و خانه صنعت تهران تلاش دارد این هیأت ها را به سمت سرمایه گذاری مشترک سوق دهد. چگونگی حفظ واحدهای کوچک و متوسط در شرایط پساتحریم از اهداف خانه صنعت تهران است.
