مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران درباره راههای رفع آثار بیماری هلندی در اقتصاد کشور توضیح میدهد.
با افزایش قیمت نفت و ارتقای درآمد کشور، انتظار میرفت که نرخ رشد اقتصادی رشد پیدا کند، اما این شرایط برای ایران ایجاد نشد. بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که اقتصاد ایران دچار یک بیماری است و این بیماری که بارها از زبان کارشناسان اقتصادی شنیده شده است، بیماری هلندی نام دارد.
ابتلای اقتصاد ایران به بیماری هلندی به سالهای آغازین قرن 21 میلادی برمیگردد که اگر راهکار مناسبی برای ممانعت از پیشرفت این بیماری در اقتصاد کشور اندیشیده میشد، هماکنون اقتصاد چنین بیماری گستردهای را تجربه نمیکرد. تبعات شکلگیری این بیماری در اقتصاد یک کشور افزایش نرخ تورم، افزایش قیمت مسکن، کاهش حجم فعالیتهای تولیدی و به دنبال آن افزایش نرخ بیکاری است که تمامی آنها در کنار هم به کاهش نرخ رشد اقتصادی و تخریب زیرساختهای صنعتی اقتصاد میانجامد.
اهمیت این مساله در اقتصاد ایران تا حدی است که اسحاق جهانگیری، معاون اول رییسجمهور هفته گذشته در همایش ملی کار، گفتوگوی سهجانبه کارگر و کارفرما و دولت، اشتغال و بهبود فضای کسبوکار تاکید کرد که «ما در شرایط ویژهای قرار داریم و هنوز آثار منفی بیماری هلندی از کشور دور نشده است.» به گفته وی، «بیماری هلندی در کشور از سال 1393 با افزایش قیمت نفت آغاز شد و اثر آن، واردات بیرویه و کاهش فعالیت بخش خصوصی در اقتصاد بود.»
در همین رابطه، مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران نیز معتقد است که «بیماری هلندی در زمانی بهوجود میآید که در کشور هم تورم وجود دارد و همزمان رکود نیز حاکم باشد.» وی درباره آثار بیماری هلندی توضیح میدهد: «ما کماکان شاهد رکود در کشور هستیم؛ اگرچه تورم کاهش پیدا کرده و به حدود 15 درصد رسیده است، اما رکود آنچنان که باید و شاید برطرف نشده است.» آنچه در ادامه میخوانید، مشروح گفتوگوی خبرگزاری خبرآنلاین با مسعود خوانساری است.
* معاون اول رییسجمهور هفته گذشته در همایش ملی کار خود عنوان کردند که ما در شرایط ویژهای قرار داریم و هنوز آثار بیماری هلندی از اقتصاد ایران دور نشده است. به نظر شما راه درمان بیماری هلندی چیست و چگونه میشود آن را درمان کرد؟
بیماری هلندی یعنی اینکه همزمان با تورم، رکود نیز در کشور وجود داشته باشد. به طور معمول هر زمان در یک کشور تورم به وجود میآید، بلافاصله اشتغال و رونق نیز بهوجود میآید و یا برعکس، وقتی که رکود وجود دارد، یعنی اینکه تورم وجود ندارد.
بر این اساس، بیماری هلندی در زمانی بهوجود میآید که در کشور هم تورم وجود دارد و همزمان رکود نیز حاکم است. این اتفاق متاسفانه از سال 1391 در کشور ما شروع شد و همزمان با تورمهای بالای 30 تا 40 درصد، رشد اقتصادی کشور نیز منفی شد و در سال 1391 به منفی 6.8 درصد رسید. در سال 1392 نیز رشد اقتصادی همچنان منفی بود، اما در سال 1393 رشداقتصادی مثبت شد.
با این حال، کماکان شاهد رکود در کشور هستیم؛ اگرچه تورم کاهش پیدا کرده و به حدود 15 درصد رسیده است. رکود نیز آنچنان که باید و شاید برطرف نشده است. درست است که سال گذشته رشد اقتصادی حدود 2.5 درصد داشتیم، ولی این رشد در بعضی از صنایع بود و عمدتا در خودرو و پتروشیمیها دیده میشد، اما در سایر بخشها متاسفانه رشد اقتصادی نداشتیم. در سالجاری نیز پیشبینی رشد آنچنانی را یقینا نخواهیم داشت. رشد اقتصادی 5 درصدی برای امسال نیز که دولت وعده داده، من فکر نمیکنم محقق شود و حداکثر رشدی که میتوانیم داشته باشیم، همانند سال گذشته و حدود 2.5 تا 3 درصد باشد.
* در واقع شما معتقدید که ظرفیت رشد اقتصادی در برخی از واحدهای صنعتی همچون خودرو پر شده است؟
بله، در سال 1393 حدود 70 تا 75 درصد رشد تولید خودروسازی را داشتیم. این موضوع باعث شد که در حوزه اقتصاد یک رشد مثبتی بهوجود آید. اما ادامه روند رشد مثبت در سال 1394 مشکل است، چون اگر قرار باشد نسبت به سال 1393 تولید خودرو برای مثال 70 درصد افزایش پیدا کند، یک امر نشدنی است.
بههرحال برای اینکه ما بتوانیم از رکود خارج شویم، راهکار آن این است که سرمایه وارد بازار شود. حالا اگر قرار باشد این سرمایه از طریق بانک مرکزی تامین شود، عملا در سال گذشته دیدیم که نهتنها رشد اقتصادی را افزایش نمیدهد، بلکه باعث تشدید بیماری هلندی میشود. یعنی نشان داد که میلیاردها دلار درآمد نفتی را که ما وارد کشور کردیم، اما از طرف دیگر شاهد رشد اقتصادی منفی بودیم و هم رکود حاکم شده است. به این ترتیب، افزایش نقدینگی و هم تزریق پول از طریق بانک مرکزی یقینا نمیتواند عامل رشد اقتصادی باشد. تنها راهی که میماند، جذب سرمایهگذاری خارجی یا سرمایهگذاری بخش خصوصی است. همچنین پرداخت اعتبارات بانکی به تولید میتواند کمکی در این راه باشد و در صورتی که ما بتوانیم بحث سرمایهگذاری خارجی را داشته باشیم و یا سرمایهگذاری بخش خصوصی در داخل، خب این یک راهحل خوب است. اما با توجه به اینکه هنوز تحریمها برداشته نشده، به نظر میرسد یک مقدار بعید باشد که سرمایهگذاری خارجی را بتوانیم در کوتاهمدت جذب کنیم.
* ما در هفتههای گذشته شاهد رفت و آمد سرمایهگذارانی از کشورهای مختلف بودیم. نتیجه مذاکرات چه بوده و آیا اتفاق خاصی افتاده است یا خیر؛ یا اینکه سرمایهگذاران همچنان برای سرمایهگذاری در ایران تردید دارند؟
ببینید تا زمانی که مجوزهایی برای لغو تحریمها داده نشود، بعید است که شرکتهای بزرگ ریسک کنند و بیایند سرمایهگذاری کنند. رفتوآمدهایی هم که صورت میگیرد، برای این است که از یکدیگر عقب نیفتند و دارند مذاکراتی را انجام میدهند تا اگر یک روزی تحریمها برداشته شد، بتوانند تفاهمهای اولیه را انجام دهند. اما آنچه که مسلم است، هنوز ما نمیتوانیم شاهد باشیم که شرکتهای بزرگ در ایران سرمایهگذاری کنند.
* در کل چه راهحلی وجود دارد که بتوانیم از رکود خارج شویم؟
من فکر میکنم اولین راهحل این است که دولت بتواند یکمقداری خود را کوچک کند. در این چند ساله متاسفانه دولت بیش از اندازه بزرگ شده و همین موضوع باعث شده که مقدار زیادی از بودجه و هزینهها صرف دولت شود. از سوی دیگر، اقداماتی در جهت تسهیل در بهبود فضای کسبوکار باید صورت گیرد. در سالهای گذشته ما شاهد بودیم که موانع بسیاری بر سر راه تولید ایجاد شده است و هر چقدر که دولت بتواند این موانع را کمتر کند و دخالتهای دولت در فضای کسبوکار کمتر شود، افراد برای سرمایهگذاری رغبت بیشتری پیدا میکنند.
همچنین وقتی رکود در کشور وجود دارد، افزایش مالیات بازدارنده است. متاسفانه امسال ما نرخ مالیات بر ارزش افزوده را افزایش دادیم؛ این در حالی است که در رکود به سر میبریم و هم رشد اقتصادی پایین بوده است. با این کار، فشار بیش از اندازه به کسانی میآید که کسبوکار با دفتر و حساب و کتاب دارند.
همانطور که میدانید، در حال حاضر بخش اعظم اقتصاد کشور زیرزمینی است. در واقع آنهایی که سالم کار میکنند، مالیات بیشتری میدهند و این در حالی است که گروهی اصلا مالیات نمیپردازند. دولت هر چقدر که بتواند کسبوکارهای زیرزمینی را شناسایی کند، میتواند از آنها بیشتر مالیات بگیرد.
از سوی دیگر، اصلاح روند تجارتی که به صورت قاچاق صورت میگیرد که نه عوارضی پرداخت میکنند و نه مالیاتی میپردازند، میتواند به رونق اقتصاد کمک کند. در کل هر چقدر که اقتصاد شفافتر باشد، من فکر میکنم ما یک اقتصاد پویایی خواهیم داشت و زودتر از رکود خارج میشویم. همچنین معوقات بانکی باید وصول شود و این پولها در جهت حمایت از بخش تولید برود. این راهها میتواند به اقتصاد کشور کمک کند؛ اگرچه اصل کار این است که ما بتوانیم سرمایهگذاری خارجی را جذب کنیم و تحریمها نیز برداشته شود.
* به نظر شما رفع آثار بیماری هلندی از اقتصاد ایران چقدر زمان میبرد؟
معلوم نیست. بستگی به این دارد که اگر تحریمها زودتر برداشته شود و بتوانیم جذب سرمایهگذاری خارجی بکنیم. به طور طبیعی در این شرایط است که آثار بیماری هلندی زودتر از اقتصاد کشور دور میشود.
منبع:خبرآنلاین
کد خبر:
106540
تاریخ انتشار: 20 اردیبهشت 1394 - 11:44
مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران درباره راههای رفع آثار بیماری هلندی در اقتصاد کشور توضیح میدهد....