اتاق نیوز- عصرانه این هفته خانه اقتصاد ایران با موضوع آثار قاچاق کالا در اقتصاد ملی، تولید و اشتغال امروز روز گذشته در محل این تشکل برگزار شد. در ابتدای این جلسه ابراهیم جمیلی رئیس خانه اقتصاد ایران از آمار قاچاق خبر داد و گفت در سال گذشته دو آمار 20 میلیارد دلار و 25 میلیارد دلار برای حجم قاچاق اعلام شد و این در حالی است که صادرات و واردات ایران هر کدام در حدود 50 میلیارد دلار برآورد می شود و با این حساب 25 درصد از تجارت کشور قاچاق است. رئیس خانه اقتصاد ایران افزود همچنین آمار اعلام شده برای قاچاق در حدود 2 برابر کل بودجه عمرانی کشور است. جمیلی تأکید کرد حجم قاچاق با رشد اقتصاد کشور رشد پیدا کرده است. وی افزود: اگر معتقد باشیم با 10 هزار دلار می شود شغل ایجاد کرد 25 میلیارد دلار معلوم است چقدر فرصت شغلی از بین می رود. جمیلی همچنین با اشاره به تبعات قاچاق افزود: بخش مهمی از پول های قاچاق در بخش زیرزمینی می رود و اگر این 25 میلیارد دلار وارد کشور می شد بیش از 4 میلیارد دلار به درآمد دولت افزوده می شد. جمیلی با اشاره به این که ورود کالای قاچاق صدمات بسیاری دارد گفت قانونی که گذاشته شده دارای اشکالات زیادی است و اصولا عزم برخورد با کالای قاچاق وجود ندارد. وی تأکید کرد سیستم امنیت کشور به قدری قوی است کوچکترین حرکت گروهکی مانند ریگی رصد می شد پس حجم کالا به این حد قابل کنترل و قابل مبارزه است. رئیس خانه اقتصاد ایران کالای قاچاق را پاشنه آشیل اقتصاد کشور دانست و افزود اثرگذاری این پدیده به حدی است که کسانی که سالم کار می کنند در حال خروج از بازار هستند.
مسعود دانشمند دبیرکل خانه اقتصاد نیز در اینباره گفت بحث قاچاق در کشور از دوره پهلوی اول به شکل قانون درآمد که جلوی آن را بگیرند و هیچ وقت هم دولت ها موفق به جلوگیری از آن نشدند. وی افزود البته در هیچ جای دنیا قاچاق صفر نشده و حتی در سوئیس هم این پدیده کاملا متلاشی نشد ولی میل جامعه به این است که قاچاق کم شود. دبیرکل خانه اقتصاد ایران تأکید کرد مبارزه با قاچاق می گوید نمی تواند آمار دقیقی به دست آورد که چقدر قاچاق صورت گرفته است ولی ابزارهای عملی وجود دارد که یکی از آنها این است که حجم تجارت اعلام شده توسط گمرک ایران با گمرک سایر کشورها سنجیده شود.
دانشمند خاطر نشان کرد باید مزیت قاچاق از بین برود که تمایلی برای قاچاق وجود نداشته باشد. به گفته وی بعضی کالاها مزیت ندارد پس قاچاقی صورت نمی گیرد اما در سوخت به دلیل اختلاف قیمت قاچاق صورت می پذیرد. در ماجرای حل و نقل با ترکیه مشکل تفاوت قیمت قاچاق بود. دبیرکل خانه اقتصاد ایران افزود هر شناور حدود 15 تا 20 هزار تن گازوئیل قاچاق می کند پس این حجم را نمی توان با کامیون به بنادر منتقل کرد. وی افزود راه های دیگری برای قاچاق وجود دارد و مشکل فقط در کامیون نیست.
وی با اشاره به برنامه پنجم توسعه افزود در انتهای برنامه باید قیمت سوخت بشود 90 درصد فوب خلیج فارس شود و اگر این موضوع رخ می داد قاچاق سوخت معنی پیدا نمی کرد..به گفته دانشمند در حال حاضر 200 اسکله غیرمجاز داریم و این چیزی نیست که ما بتوانیم آن را مخفی کنیم.
دبیرکل خانه اقتصاد ایران با انتقاد از وضعیت مبارزه با قاچاق تأکید کرد برخورد با قاچاق جزیره ای است. به گفته وی می خواهیم کسی قاچاق نکند ولی کسی که پولی به دست می آورد احتیاجی ندارد که اعلام کند پول را از کجا آورده آورده است. دانشمند افزود اگر به بانک چند میلیارد پول بدهیم نمی پرسند از کجا آورده ایم. به گفته وی باید جلوی پول های بی شناسنامه گرفته شود و از نظر گمرکی هر کالایی را که شما اظهار نکنید تلقی قاچاق می شود. قاچاق گمرکی با مواد مخدر فرق دارد و هر کالایی را اظهار نکنیم قاچاق است. با این تعبیر اگر شفاف سازی باشد دیگر عده ای به سمت قاچاق نمی روند. با این شرایط تولید کننده داخلی نابود می شود. چون به سررشته تولید خارج کشور و دامپینگ وصل هستم تولید داخلی را نابود می کنیم و سپس قیمت را بالا می بریم. دبیرکل خانه اقتصاد ایران تأکید کرد هیچ تولید کننده و برند موفقی در سطح جهانی در ایران شکل نمی گیرد چرا که قاچاق جلوی این موضوعات را گرفته است از سوی دیگر از پیامدهای قاچاق می توان به کاهش اشتغال اشاره کرد که آمار آن در حال افزوده شدن به خاطر فارغ التحصیلان دانشگاهی است. وی افزود قاچاق امکان ایجاد شغل پایدار برای نیروی انسانی را ندارد. به گفته دانشمند وقتی شغل پایدار نباشد به سراغ شغل های غیرپایدار مثل قاچاق روی می آورد و این سیکل معیوب قاچاقچی می پروراند.
مهرداد باقری در این جلسه قاچاق را یکی از مشکلات اقتصاد ایران خواند و گفت قاچاق ارز را هم باید اضافه کرد که عدد اعلام شده قاچاق را بزرگتر می کند. دبیرکل سابق اتاق بازرگانی ایران تأکید کرد شرایط تحریم خود باعث افزایش قاچاق بود و راه حل کلی و سریع هم نداریم. به گفته باقری قانون و نهادهای مقابله کننده با آن داریم ولی نمی توان با آن کار کرد. وی با اشاره به این که بعضی ها قاچاق می کنند چون اجازه قاچاق دارند گفت 140 اسکله مگر می شود مالکش معلوم نباشدبه گفته باقری بعضی وقت ها قاچاق ابراز نکردن است بعضی وقت ها با قیمت های ترجیحی وارد کردن است. وی افزود قانون پول شویی خوب است ولی اجرا نمی شود و نمی تواند اجرا شود. همه کشورهای اطراف در شرایط جنگ هستند پس طبیعتا پول ها را در این منطقه می چرخانند. رانت هایی که زمینه قاچاق را ایجاد کرده باید از بین برود. وی پیشنهاد داد بحث معاملات مرزی است که باید از قاچاق مستثنی شود.
مهدی طباطبائی عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان خشکبار گفت آمار 25 میلیارد دلار ارزش قاچاق اعلام شد در حالی که در سال 86 این آمار 12 میلیارد دلار و در سال 88 حدود 20 میلیارد دلار بوده است. به گفته طباطبائی این آمار پیش رفت داشته است پس باید علل را جستجو کرد. به گفته وی از علل می توان به تعرفه های بالا اشاره کرد؛ تعرفه های بالا به بهانه حمایت از تولید است. وی مشکل دوم را توسعه نیافتگی مناطق مرزی دانست. به گفته طباطبائی اثر اولیه قاچاق آسیب به تولید داخل است و مسئله بعدی خروج بخش مهمی از نقدینگی به چرخه پنهان است که درآمدهای قانونی دولت را کاهش می دهد.
مرجان آقاجان زاده هوشیار فعال اقتصادی نیز در این جلسه تأکید کرد قاچاق وارداتی و صادراتی را باید جدا کرد. به گفته هوشیار مردم ایران هوشمند هستند و دوست دارند کالای خوب استفاده کنند و همه کالاهای قاچاق الزاما به خاطر سود نیست. هوشیار افزود 500 میلیون دلار سهم قاچاق پوشاک و کیف و کفش است. تعلل تولیدکنندگان داخلی یک عارضه است که دچار آن هستیم. مرزها اکنون باز است و مردم راحت رفت و آمد می کنند و اجناس خوب را می بینند و دوست دارند بخرند. یا باید تولیدکننده داخلی تولید کند یا باید مزیت را فراموش کند. به گفته این فعال اقتصادی در بسیاری از موارد مزیت نداریم و باید قبول کنیم که وارد کننده باشیم. هوشیار افزود این که مردم را مجبور کنیم کالای بی کیفیت داخلی را مصرف کنند قابل قبول نیست و به همین دلیل قاچاق رخ می دهد. به گفته هوشیار زمانی که تعرفه بالا می رود به تولید کننده کمک نمی شود بلکه رانت ایجاد می شود.
ایرج تاج الدین عضو هیأت مدیره خانه اقتصاد ایران در این جلسه گفت اول باید مطرح کرد چه کسی قاچاق می کند؛ قاچاق را کسانی انجام می دهند که پول دارند ولی هنر تولید و کارآفرینی را ندارند. به گفته تاج الدین کسانی که عرضه این کار را ندارند می آییند سراغ بحث قاچاق و از سوی دیگر اقدامات متولیان با توجه به رشد قاچاق نشان می دهد که اقدامات مثبتی نبوده و اقدامات به حدی نبوده که بتوانیم موفق باشیم. وی افزود ما در حال اختراع دوباره چرخ هستیم؛ بعضی کشورها موفق تر از ما بوده اند و باید ببینیم کجای کار مشکل دارد که نمی توانیم با این همه قوانین و بسیج افراد کار را انجام دهیم.
اصغر مظاهری عضو هیأت مدیره اتحادیه حق العمل کاران گمرکی گفت در زمینه قاچاق که بحث جلسه امروز است می خواهم به سمت این برو که قرار است چه بکنیم. وی گفت بعد از ماجرای تجمیع عوارض یک قرار شد عوارض در 4 درصد تجمیع شود اما ما اکنون با 26 نوع عوارض مختلف روبرو هستیم که از واردات اخذ می شود. وی زمان ترخیص کالا را به طور رسمی از 54 روز تا 94 روز دانست و گفت. لاستیک در سال 91 متوسط زمان ترخیص 94 روز بوده است. به گفته مظاهری در بحث قانون ما 48 قانون مصوب داریم که هر کدام به نوعی به واردات و صادرات مربوط است یعنی در مقایسه با کشورهایی که 4-5 صفحه قانون واردات صادرات دارند ما هر لحظه یک قانون داشتیم. به گفته این عضو هیأت مدیره اتحادیه حق العمل کاران گمرکی در زمینه جزئیات واردات 63 نوع معافیت داریم یعنی معافیت های مختلفی که به افراد مثل مرزنشینان دادیم تا معافیت صنایع که پیچیدگی ایجاد کرده است. وی تنوع ورود و خروج به کشور را نیز بی سابقه دانست و کالاهای همراه مسافر، بازارچه مرزی، ملوانی، مرزنشینان خاص و عام، هدیه و سوغات و کوله بری داریم که همگی قانونی است و قاچاق محسوب نمی شود.
به گفته مظاهری بازارچه های مرزی یکی از لانه هایی است که با اهداف صادراتی بود در عمل چیز دیگری شد. وی گفت وقتی ما این همه قانون داریم وقتی می گوییم مبارزه با قاچاق قرار است با چه چیز قرار است مبارزه کنند. وی تأکید کرد آمار قاچاق هم رسمی نیست بلکه می گویند یک مصرف داریم یک تولید یک واردات قانونی داریم کسر و اضافه می کنیم اختلاف قاچاق است. این روش ها آمار درستی ندارد پس مشکلات ایجاد می شود. این که تصمیم بر مبارزه با قاچاق نباشد بی انصافی است ولی در این جنگل مبارزه با قاچاق ساده نیست.
علی میرعبدالله عضو هیأت مدیره اتحادیه حق العمل کاران گمرکی نیز در این جلسه گفت زمانی آقای سیدعباس حسینی که مدیرکل مقررات صادرات و واردات هستند در دولت آقای خاتمی هم این سمت را داشته اند. در جلسه ای به وی گفتم موز که آن موقع ممنوع بود قیمتش همیشه یک دلار است ولی همه جای کشور است و حتی در جلسات هیأت دولت هم هست. وی افزود کتاب تعرفه همیشه اولین مهمترین و سند است و من به عنوان حق العمل کار گمرکی همیشه آن را قبل از همه می گیریم ولی قاچاقچی قبل من این کتاب را می گیرد چون خودش را با تعرفه بالا تطبیق می دهد. به گفته میرعبدالله وقتی تعرفه پایین است خود قاچاقچی تصمیم می گیرد کالا را به صورت دولتی بیارد. وی افزود خیلی از قاچاق ها قاچاق نیستند بلکه استفاده از قوانین مختلف است. به گفته این عضو هیأت مدیره حق العمل کاران گمرکی تعرفه قاچاق موبایل 4 درصد بود و با دستکاری 60 درصد شد و 2 ماه بعد آمار نشان داد درآمد گمرک ایران 90 درصد قبل شده است. میرعبدالله قوانین دست و پاگیر، زمان نامتعارف، تعرفه های ناموزون را علت قاچاق دانست و گفت دو کالای مشابه اختلاف تعرفه 4 تا 40 درصد دارند. به گفته وی قوانین دست و پاگیر سازمان های همجوار باعث طولانی شدن زمان شده است وخیلی از تولیدکنندگان که در حال واردات مواد اولیه هستند به خاطر این که خط تولید نخوابد مجبور به استفاده از کالای قاچاق می شود.
در این جلسه سیف الله امینی از اتاق اصناف نیز گفت مبارزه با قاچاق به عهده ما است ولی ضمانت اجرایی هر قانون مردم هستند. به گفته امینی مردم به سراغ محافظت از قانون نرفتند چون دیده نشدند. وی افزود مردم جنس خوب می خواهند و به همین دلیل ضمانت اجرایی قانون وجود ندارد. اگر ضمانت اجرایی نباشد نمی شود برخورد کرد چون وارد می شود. امینی تأکید کرد تولید ما هم مشکل دارد، دستگاه ها فرسوده است، قابل رقابت نیست، بحث مالیاتی تأمین اجتماعی و قوانین مشکل دارد. همه می گویند در اتاق اصناف باید با قاچاق برخورد شود. مشکل قاچاق این است که خواست مردم دیده نمی شود. به گفته وی بحث قاچاق ارز و پولشویی جدا ولی با ضمانت اجرایی می شود از آن بهره گرفت.
محمود نجفی سهی در این جلسه گفت اراده ای برای مبارزه با قاچاق وجود ندارد. نایب رئیس اتاق بازرگانی سمنان افزود دو مدل قاچاق داریم که یکی رسمی و دیگری غیررسمی است. به گفته وی 220 هزار تن منسوجات به ایران آمده که 50 هزار تن از گمرک، 80 هزار تن از بازارچه مرزی و بقیه قاچاق وارد شده است. وی تأکید کرد بازارچه مرزی کمکی به مردم مناطق محروم نکرده است و پول آنها هم به کسی نرسیده است. پیشنهاد وی این بود که باید به این سمت برویم که چه می شود بکنیم. قانون مالیات بر ارزش افزوده می تواند جلوی قاچاق را بگیرد وی تأکید کرد نه در قانون قبلی و نه در قانونی که اکنون در حال تهیه است قابل استفاده نیست. اراده ای وجود ندارد، تعرفه فقط تعرفه سود قاچاقی فقط تعرفه نیست.
سیدحمید حسینی در جلسه ای اخیرا مطرح کرده است که ایران دارای 5 نقطه قوت و 5 نقطه ضعف عمده است. وی نقاط مثبت را نیروی انسانی، زیرساخت، دسترسی به انرژی، موقعیت جغرفیایی و داشتن فلزات است ولی 5 عامل ضعف باعث عدم ارتقای این 5 نقطه قوت شده است. این نقاط ضعف دولتی بودن اقتصاد، اقتصاد زیرزمینی و قاچاق، فساد، بهره وری و فضای کسب و کار است. وی تأکید کرد در بحث قاچاق اگر حجم قاچاق واقعا 15 میلیارد دلار باشد هم مشکلی نیست و با حجم تولید ناخالص ملی قابل قبول است و در بقیه کشورها هم بین 10 تا 20 درصد اقتصاد زیرزمینی است اما قاچاق در ایران معضل است و نیاز به مجموعه ای از راهکارها دارد. به گفته این فعال اقتصادی یکی از علت های قاچاق وارداتی، قاچاق صادراتی و بیش از همه سوخت و پتروشیمی است که پول قاچاق را به صورت کالا به کشور باز می گردانند تا بتوانند تبدیل به نقدینگی در داخل کنند. حسینی تأکید کرد قاچاق در ایران مافیا نیست و مسئولین و ارگان ها در آن دست ندارند و این شایعه است که قاچاق سازماندهی شده است. به گفته وی این منافع آنقدر سودآور است که قاچاقچی ها به یک سمت رفته اند به همین دلیل به نظر می رسد سازماندهی رخ داده است. حسینی اصلاح قیمت و تعرفه ها و تقویت نظام نرم افزاری کشور را دو راه مبارزه با قاچاق دانست. وی تأکید کرد هوشمندسازی سازمان ها می تواند بسیاری از مشکلات را حل کند. وی راه حل سوم را کنترل و نظارت دانست.
