اتاق نیوز- ١٥ سال بود که سوآپ بنزین در کشور پروندهای بسته‌شده بود، اما دولت یازدهم بر آن شد تا با افزایش تولید گاز کشور، مصرف نفت‌کوره و گازوئیل را کاهش دهد که این امر توانست منجر به ایجاد مازاد برای این دو فراورده نفتی شود و در نهایت امکان صادرات یا برقراری سوآپ ارزشی و تهاتر میان بنزین و فراورده‌های نفتی دیگر را فراهم کند. بنا بر آخرین خبرها، پس از ۱۵ سال، سوآپ اولین محموله بنزین در بندر انزلی از سر گرفته شد.
به گزارش ایسنا، ١٥سال از آخرین‌باری که سوآپ بنزین در کشور انجام شده بود، می‌گذرد و اولین محموله بنزین از کشور ترکمنستان به بندرانزلی در قالب سوآپ غیرهم‌نام طی هفته گذشته وارد کشور شده است. براین‌اساس، تخلیه، انتقال و جابه‌جایی این میزان فراورده طی ۲۴ ساعت در گیلان صورت گرفته و محموله واردشده به استان از طریق ١١٣ دستگاه نفتکش به انبار نفت رشت، جایگاه‌های سراسر استان و بخشی نیز به جایگاه‌های شهرستان چالوس منتقل شده است و بنا شده به‌ازای آن فراورده‌های غیرهم‌نام از بنادر جنوبی کشور صادر شود. پیشتر ناصر سجادی، مدیرعامل شرکت پخش فراورده‌های نفتی گفته بود: در سال ۹۳ سوآپ نفت‌گاز و نفت‌کوره صورت گرفت، اما با توجه به اینکه در سال ۹۴ با مازاد فراورده روبه‌رو خواهیم بود، همکاران در حال مطالعه روی اقتصادی‌بودن سوآپ هستند.
سوآپ در ادامه واردات بنزین
محمدعلی خطیبی، مدیر سابق امور اوپک وزارت نفت، با اشاره به اینکه درحال‌حاضر واردات بنزین به کشور، هم از طریق دریای شمال و هم از جنوب ادامه دارد، گفت: اینکه بخواهیم نیازهای کشور را از طریق سوآپ برطرف کنیم، اتفاق خوبی است، اما باید مشخص شود که چه کالا یا فراوردهای در ازای آن تهاتر خواهیم کرد تا معنای سوآپ داشته باشد، در غیراین‌صورت معنایی جز واردات دوباره نخواهد داشت.وی افزود: در گذشته سیستم سوآپ برای نفت‌خام انجام میشد. به‌این‌ترتیب که نفت‌خام از همسایههای شمالی دریافت شده و معادل آن پس از تصفیه در پالایشگاههایی خاص در کشور، به همسایههای جنوبی و مالکان اصلی آن تحویل داده میشد. در این میان سوآپکننده نیز هزینه آن را دریافت میکرد.خطیبی ادامه داد: واردات بنزین همواره از کشور ترکمنستان به ایران به دلیل وجود مازاد بنزین در زمانهایی خاص در این کشور انجام میگرفت. پس از آن نمونهای از بنزین موردنظر با مشخصات آن برای شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ايران برده میشد و اگر مجوز لازم را دریافت میکرد، بنزین از آن کشور خریداری میشد و اگر محصول مطابق با استانداردها نبود، محموله آف میشد و خریداری صورت نمیگرفت.
سوآپ ارزشی به‌جای سوآپ هم‌نام
حمید حسینی، رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی، با ارائه جزئیاتی از نوع جدید سوآپ گفت: شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ايران با توجه به افزایش صد میلیون مترمکعب گاز کشور، که امکان تأمین سوخت نیروگاهها و واحدهای بزرگ صنعتی کشور مانند سیمان، فولاد و... را فراهم میکند، با مازاد نفت کوره و گازوئیل، که پیش از این مورد استفاده این واحدهای صنعتی و نیروگاهها بود، روبه‌رو شد.وی افزود: در چنین شرایطی امکان افزایش صادرات نفت کوره به بیش از یک میلیون تن در روز و روزانه ٢٠ هزار تن گازوئیل برای کشور فراهم شد. بنابراین از اوایل امسال، صادرات به کشورهای شمالی با توجه به نیاز بنزین با فرمول ارزشی در برنامهها قرار گرفت. به این خاطر با انجام مذاکراتی با کشور ترکمنستان بنا شد با فرمول ارزشی سوآپ بنزین در دستور کار قرار گیرد و به این ترتیب معادل ارزش بنزین وارداتی، نفت کوره و گازوئیل یا هر فراورده نفتی دیگر به این کشور ارسال شود.
حسینی با اشاره به اینکه برقراری دوباره سوآپ بنزین برای کشور بار مثبت به همراه خواهد داشت، تصریح کرد: این امر موجب افزایش روابط ایران با کشورهای شمالی و حضور در بازارهای همسایه میشود که قاعدتا برای اقتصاد کشور مناسب است، اما ظرفیت نفتکشهای واقع در دریای خزر، بین سه تا چهارهزار تن معادل شش تا هفت میلیون لیتر است که متأسفانه تأمینکننده نیازهای حتی شمال کشور نخواهد بود، زیرا نیاز کل کشور به بنزین حدود ٧٥ تا ٨٠ میلیون لیتر است. رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی با بیان اینکه در صورت افزایش حجم نفتکشها، سوآپ بنزین برای اقتصاد کلان کشور مفید خواهد بود، ادامه داد: درحال‌حاضر این طرح برای کل کشور چندان ارزش اقتصادی ندارد، اما میتوانیم با ایجاد جذابیت در فرمول آن، این طرح را برای همسایههای شمالی جذاب کنیم. اما همین که در این مرحله به‌جای سوآپ هم‌نام، سوآپ ارزشی پذیرفته شده است، اقدام بسیارنیکویی است، چراکه این اتفاق میتواند گره سوآپ در کشور را باز کند.
تبدیل ایران به مرکز ترانزیت نفت‌خام منطقه
ادامه خبرها حاکی از تلاش ایران برای فراهم‌کردن زیرساختها و حل مشکلات بینالمللی، افزایش ظرفیت سوآپ و انتقال نفت‌خام همسایگان شمالی به افزایش مبادی مصرف به ٢,٥ میلیون بشکه نفت‌خام در روز است. به گزارش «ایرنا»، قرارگرفتن تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز در منطقه و وجود بازار گسترده مصرف انرژی، شرایط مناسبی ایجاد کرده تا ایران به محور ترانزیت و سوآپ نفت و فراورده‌های نفتی در منطقه تبدیل شود. از طریق ترانزیت و سوآپ، همسایگان شمالی ایران، بخشی از فراورده‌های نفتی خود را از طریق کشورمان به بازارهای هدف ارسال میکنند که این اقدام، موقعیت بینظیر ایران بهعنوان شاهراهی امن برای انتقال انرژی را تقویت میکند.
با توجه به مزایایی که ترانزیت و سوآپ فراورده‌های نفتی به دنبال دارد، وزارت نفت اقداماتی برای احیای آن در دستور کار قرار داده و براساس آن، زیرساختهای لازم را نیز توسعه داده است. حمیدرضا شاه‌دوست، رئیس پایانه نفتی شمال، درباره آخرین وضعیت آمادهسازی زیرساختها برای از سرگیری سوآپ، گفت: طبق برنامه قرار بود ظرفیت سوآپ نفت‌خام از ١٢٠ هزار بشکه کنونی به ٥٠٠ هزار، یک‌میلیون و سرانجام دومیلیون‌و ٥٠٠ هزار بشکه در روز برسد. رئیس پایانه نفتی شمال افزود: طراحی و ساخت پروژه عظیم حوضچه فراگیر برای تحقق این هدف، ضروری است و با افزایش ١٢ پست اسکله و عمق آبخور کشتیها، ظرفیت عملیاتی این پایانه بیش‌ازپیش افزایش مییابد.
وی ادامه داد: پایانه نفتی شمال با دراختیارداشتن سه اسکله و متعلقات آن (بازوهای تخلیه، هوز، سیستم لوله‌کشی) و همچنین دستگاههای اندازهگیری بسیار پیشرفته، مخازن مجهز به سیستم اطفای حریق خودکار و نیز سیستم جداسازی آب از نفت، یکی از پایانههای بسیارپیشرفته در حوزه کشورهای دریای خزر به شمار میآید که هنگام عملیات سوآپ، رکورد روزانه ٢٠٠ هزار بشکه را در کارنامه خود دارد. این زیرساخت میتواند زمینه لازم برای دریافت نفت‌خام حاصل از اکتشاف و استحصال در دریای خزر را فراهم و نفت حاصل را از این طریق به سمت پالایشگاههای کشور هدایت کند. رئیس پایانه نفتی شمال تصریح کرد: حوضچه فراگیر با حجم ٣٠٠ هکتار با ٢ دیواره شرقی به طول هزارو ٧٢٠ متر و غربی به طول دوهزارو ٤٠٠ متر، بزرگ‌ترین حوضچه نفتی میان کشورهای حوزه خزر است.
رئیس پایانه نفتی شمال گفت: پس از دریافت دستور قطع عملیات سوآپ نفت‌خام و تخلیه آخرین کشتی نفت‌خام در ٢٥ تیرماه سال ٩١، پایانه نفتی شمال توانسته است از فرصت به‌دست‌آمده استفاده کند و عملیات تعمیرات و نگهداری تجهیزات پایانه از جمله اسکلهها، خطوط لوله و مخازن خود را برنامهریزی و با استفاده از توان علمی نیروهای منطقه انجام دهد. شاه‌دوست درباره قطع عملیات سوآپ و تأثیر آن بر کشور، اظهار کرد: این تصمیم، تصمیمی مدیریتی بود که وزیر نفت وقت گرفت، اما با توجه به تجربه خود می‌توانم بگویم این پروژه می‌توانست افزون بر تأثیر و فواید اقتصادی در منطقه، سبب برد راهبردی کشور و به‌رخ‌کشیدن موقعیت بسیارمهم ایران در انتقال نفت دریای خزر به آبهای آزاد باشد. هرچند که هماکنون با ساخت خط لوله باکو- جیحان، نفت‌خام حوزه خزر به دریاهای آزاد دسترسی پیدا کرده است، اما بدون‌شک ایران هنوز امن‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر حمل نفت‌خام به شمار میرود.
منبع:شرق
