اتاق نیوز- شواهد نشان می‌دهد که هفته پیش‌رو تکلیف ٢١ ماه مذاکره هسته‌ای در دور جدید تعیین می‌شود. قرار است یا «توافق جامع» اعلام شود یا «اعلام شکست» شود. این را منابع خبری نزدیک به مذاکره‌کنندگان ایرانی می‌گویند. گفته شده تا روز سه‌شنبه تکلیف توافق یا عدم‌توافق مشخص می‌شود.
دوراهی توافق یا شکست مذاکرات می‌تواند نقطه پایان ١٣ سال مذاکره ایران و کشورهای اروپایی و در مرحله بعد با اعضای ١+٥ بر سر برنامه هسته‌ای ایران باشد. اگرچه هنوز سهم توافق یا عدم توافق به نیمی از لیوان می‌رسد؛ لیوانی که هنوز معلوم نیست از توافق لبریز می‌شود یا عدم توافق. خبر در حاشیه مذاکرات هسته‌ای گاهی هست و گاه همه در بی‌خبری فرومی‌روند. مذاکرات ادامه پیدا می‌کند و در سطوح مختلف گفت‌وگوها در جریان است. هنوز دود سفید از قصر سفیدنمای کوبورگ برنخاسته. اگرچه بخش بزرگی از توان دیپلماسی جهان روی این نقطه متمرکز شده است، بااین‌همه مخالفان هم در بوق خود می‌دمند.
روز گذشته ششمین دیدار کری و ظریف انجام شد و ظریف در پایان نشست عصر گفت که «هیچ ضرب‌الاجلی برای مذاکرات تعیین نشده است و ما به کار ادامه می‌دهیم. پیشرفت داشته‌ایم و پیشرفت خواهیم داشت و از هر فرصتی برای پیشرفت کار استفاده می‌کنیم». وزیر خارجه آمریکا نیز گفت: «از هر فرصتی برای پیشرفت استفاده خواهیم کرد».
الگوی خوب واشنگتن - هاوانا
روز گذشته بازگشایی سفارتخانه‌های آمریکا و کوبا در دو کشور، بهانه‌ای شد برای خروج جان کری از هتل کوبورگ که در جمع خبرنگاران در این مورد سخن بگوید. او که هم‌زمان با باراک اوباما در واشنگتن در مورد ازسرگیری رابطه واشنگتن- هاوانا بعد از ٥٤ سال سخن می‌گفت، دگرگونی در روابط واشنگتن - هاوانا را الگوی خوبی برای تغییر در موضوعات مورد مناقشه دانست و اضافه کرد: «وضعیت در مورد ایران هم می‌تواند تغییر کند». جان کری یادآوری کرد: «رهبران آمریکا و کوبا معتقدند نباید در گذشته ماند و باید به آینده چشم دوخت. تغییر در روابط با کوبا سیاست شخصی اوباما بود که به تغییر سیاستی ناکارآمد انجامید. با نگاه به مذاکرات وین هم می‌توان نتیجه گرفت که وضعیت می‌تواند تغییر کند». کری درباره روند مذاکرات وین هم گفت: «سخت در حال کار هستیم. هنوز موضوعات پیچیده‌ای پیش‌رو داریم ولی معتقدیم در حال پیشرفتیم».
تهران میزبان آمانو
خبرهای آمدورفت وزرا و معاونان به جلسه‌ها و پايان آن، تنها چیزی است که به صورت رسمی اعلام می‌شود، مابقی، خبرهایی درگوشی و شنیده‌هایی است که برخی از آنها هم از جلسات غیررسمی با خبرنگاران منتشر می‌شود.
ساعات اولیه صبح چهارشنبه بود که خبری مبنی‌بر سفر آمانو به تهران منتشر شد. او امروز به تهران می‌آید تا با حسن روحانی رئیس‌جمهوری و علی شمخانی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی دیدار کند. وزیر خارجه ایران عصر دیروز بعد از ششمین نشست با جان کری، درباره سفر آمانو به تهران گفت که ما از مدیرکل آژانس برای سفر به تهران دعوت کردیم.
مهم‌ترین موضوعی که قرار است در این مذاکره به نتیجه برسد، یافتن راه‌حلی برای پایان‌دادن به موضوع پی‌ام‌دی (ابعاد نظامی احتمالی) و دسترسی‌هاست. این موضوع که در آژانس با عنوان «مطالعات ادعایی» شناخته می‌شود، بعد از سال ٢٠٠٦ درباره فعالیت‌های گذشته هسته‌ای ایران مطرح شده است. در این قالب، اتهاماتی به برنامه هسته‌ای ایران منتسب شده و ادعا شده که برنامه ایران به سمت فعالیت نظامی رفته است. این موضوع به‌طور مفصل در ضمیمه گزارش نوامبر ٢٠١١ یوکیا آمانو آمده است.
علاوه بر یافتن راه‌حل برای پی‌ام‌دی، نحوه راستی‌آزمایی توافق جامع نیز جزء محورهایی است که در سفر آمانو به تهران مورد بررسی قرار می‌گیرد. قرار است راه‌حل چگونگی رفع پی‌ام‌دی در توافق جامع ذکر شود. اگرچه دستیابی به توافق جامع منوط به رفع پی‌ام‌دی نیست، اما اجرائی‌شدن این توافق منوط به رفع پی‌ام‌دی است. مذاکره‌کنندگان ایرانی هم قصد دارند قبل از اجرائی‌شدن توافق جامع، مسئله پی‌ام‌دی حل شود. پیش‌تر اعلام شده بود که سه‌روز در جریان توافق جامع؛ تعیین خواهد شد، روز اعلام توافق، روز اجرا و روز عملیات. تاکنون مذاکره‌کنندگان ایران و ١+٥ بر این سه روز توافق دارند.
سفر برای شنیدن پیشنهادهای ایران
اگرچه خبر سفر آمانو به تهران ساعات اولیه صبح چهارشنبه در رسانه‌های فارسی‌زبان منتشر شده، اما محافظه‌کاری مسئولان رسانه‌ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موجب شد که آنها خبر سفر را بعدازظهر چهارشنبه روی پایگاه اینترنتی خود قرار دهند. آژانس اعلام کرد که یوکیا آمانو قرار است روز پنجشنبه (امروز) با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، و دیگر مقامات ارشد ایرانی دیدار و گفت‌وگو کند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین اعلام کرد: «انتظار می‌رود رایزنی‌های آمانو و مقامات ایرانی درخصوص ادامه همکاری‌ها میان تهران و آژانس، تحت چارچوب همکاری‌ها و چگونگی تسریع حل مسائل باقی‌مانده مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، شامل راستی‌آزمایی ابعاد نظامی احتمالی باشد». با اینکه مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین است و عمده مذاکرات هسته‌ای در یک‌سال‌ونیم گذشته در همین شهر انجام می‌شد، اما تا پیش از این دور، او به محل مذاکرات نیامده بود. اما او در روزهای اخیر هرروز به محل هتل آمده و با برخی از وزرای خارجه مثل فابیوس و جان کری دیدار کرده است. آخرین دیدار او نیز با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، انجام شد. برخی منابع خبری گفته‌اند که سفر آمانو به تهران به‌دنبال مخالفت ایران با مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای ایران و برای شنیدن پیشنهادهاي جایگزین تهران انجام می‌شود.
پی‌ام‌دی باقی‌مانده از دولت قبل
ایران و آژانس آبان ١٣٩٢ توافقی را با عنوان «چارچوبی برای همکاری» امضا کردند که بر اساس آن قرار شد سؤالات باقی‌مانده درباره گذشته و حال طرح و رفع‌ابهام شود. در همین چارچوب ١٨ سؤال از سوی آژانس طی چند مرحله همکاری میان دو طرف مطرح شد که از این تعداد ١٦ مورد بررسی و رفع ابهام شده است. دو مورد باقی‌مانده مربوط به «محاسبات نوترونی» و «انفجارات با قدرت بالا» است که همچنان بحث روی آن باقی است. ایران همواره اتهامات و ادعاهای مطرح‌شده در این چارچوب نسبت به برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را رد کرده و اسناد و مدارک ارائه‌شده را فاقد وجاهت حقوقی و نامعتبر می‌داند.
برخی از موضوعات مطرح‌شده در قالب پی‌ام‌دی از سال‌های ابتدایی دولت نهم باقی مانده که مکانیسم‌های درپیش‌گرفته‌شده توسط ایران برای رفع آنها به یکباره از سوی مقامات بالای اجرائی کشور منع شد. برخی معتقدند این مشکلات در همان زمان قابل رفع بود.
کوبورگ دوباره میزبان وزرا
آمانو امروز به تهران می‌آید، اما قرار نیست کوبورگ پنجشنبه خلوتی داشته باشد. امروز وزرای خارجه اروپایی و وزیر خارجه چین بار دیگر به مذاکرات هسته‌ای در وین می‌پیوندند. روز چهارشنبه سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در کوبورگ با وزیر خارجه ایران دیدار کرد و وزرای خارجه اروپایی هم روز یکشنبه با ظریف دیدار کردند. حالا آنها برای آخرین مشورت‌ها به وین می‌آیند و برخی شنیده‌ها حاکی از این است که ممکن است جلسات مشورتی اعضای ١+٥ با یکدیگر هم برگزار شود.اما شنبه یا یکشنبه همه وزرا به پایتخت‌ها بازمی‌گردند تا آخرین نسخه از توافق به‌دست‌آمده را با پایتخت‌هایشان در میان گذاشته و نظر نهایی مقامات بالای کشورهایشان را جویا شوند. احتمال داده می‌شود که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نیز شنبه بار دیگر به تهران بازگردد تا نظرات نهایی روی متن توافق را از مقامات عالی کشور بگیرد. عصر یکشنبه نیز ظریف برای گرفتن آخرین نظرات به تهران رفته بود و یک روز بعد که به وین بازگشت، گفت که توافق دست‌یافتنی است.
وزرا روی متن اصلی متمرکزند و معاونان روی ضمائم
با اینکه خبرنگاران از بی‌خبری، همه دنبال پاسخ‌گرفتن روی مسائل حاشیه‌ای هستند، اما کار مذاکرات با شدت پیشین در حال انجام است. وزرا کار بر متن اصلی توافق را آغاز کرده‌اند و معاونان که تاکنون روی متن اصلی متمرکز بوده‌اند این بار سراغ ضمایم رفته‌اند و چکش‌کاری روی آن‌را انجام می‌دهند. قرار است توافق نهایی شامل متن اصلی و پنج یا شش ضمیمه باشد؛ متنی که احتمالا ٢٠ صفحه است و با ضمایم به حدود ٦٠ تا ٨٠ صفحه خواهد رسید.
هنوز سؤالاتی در مورد چرایی تمدید یک هفته‌ای مذاکرات وجود دارد. یک منبع خبری می‌گوید با پایان‌یافتن ضرب‌الاجل تمدید هفت‌ماهه (٣٠ ژوئن) تحریم‌های ایران و اقدامات ایران امکان بازگشت داشت، در حالی که طرفین معتقد بودند مذاکره در نقطه‌ای قرار دارد که می‌توان به ادامه آن امیدوار بود. از همین رو تعلیق تحریم‌ها و ادامه اقدامات محدودکننده ایران تا هفتم جولای تمدید شد. عملا توافق ژنو به مدت هفت روز دیگر تمدید شده است. آذرماه ٩٢ بود که توافق کوتاه‌مدت ژنو به دست آمد و بعد از آن سه تاریخ برای دستیابی به توافق جامع تعیین شد. هنوز در این سه زمان تمدیدشده توافق به دست نیامده، حالا باید به هفت روز جدید امیدوار بود.
مجلس مقابل کنگره
خبرها از داخل اتاق مذاکرات حاکی از این است که تاکنون جدول زمانی لغو تحریم‌ها مشخص شده است. همچنین بر سر لغو سه‌مرحله‌ای تحریم‌ها توافق شده ولی جزئیات آن هنوز در حال مذاکره است. قطع‌نامه لغو تحریم‌های شورای امنیت نیز در روز اعلام توافق صادر می‌شود.
اگرچه برخی منابع از داخل مذاکرات خبر می‌دهند که در جریان لغو تحریم‌ها، کنگره، تحریم‌های خود را لغو نخواهد کرد و اوباما تنها تحریم‌ها را تعلیق می‌کند. در مقابل تا زمانی‌که کنگره تحریم‌ها را لغو نکند، مجلس شورای اسلامی نیز پروتکل الحاقی را تصویب نخواهدکرد. بر این اساس در مرحله اول، توافق توسط مراجع قانونی از جمله سنا و مجلس شورای اسلامی بررسی و تصویب می‌شود. در مرحله دوم تحریم‌های آمریکا و اروپا لغو می‌شود اما در روز اجرای تعهدات ایران، لغو تحریم‌ها اجرائی می‌شود. پس از اقدامات مشخص‌شده برای ایران در جریان توافق و تأیید آن از سوی آژانس، لغو تحریم‌ها اجرائی می‌شود. در همین حال اجرای پروتکل الحاقی تنها پس از تصویب مجلس و در مرحله سوم اجرائی می‌شود. بر همین اساس چک‌لیستی وجود خواهد داشت که ایران و ١+٥ بر اساس آن، اقدامات متوازن انجام دهند. از همین رو توافق بر سر لغو تمام تحریم‌های مالی از روز اجرای توافق، به صورت ریز و بر اساس جدول زمان‌بندی‌شده پیش خواهد رفت. با این حال هنوز بحث بر سر چگونگی لغو تحریم‌های تسلیحاتی به قوت خود باقی است. یکی دیگر از بحث‌های مطرح‌شده از داخل مذاکرات این است که قرار شده ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به ٣٠٠ کیلو کاهش یابد. قرار است ایران ذخایر را بفروشد و در مقابل کیک زرد دریافت کند، در فروش مواد به هر کشور محدودیتی وجود ندارد اما درحال‌حاضر روسیه یکی از کشورهای بالقوه برای فروش مواد است.
---------------
ميز حريف
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا: تمدید مذاکرات یک تمدید فنی ساده است (ایسنا)
بلومبرگ: براساس سازوکاری که آمریکا و کشورهای اروپایی بر سر آن توافق کرده‌اند، قطع‌نامه برداشته‌شدن تحریم‌های ایران، به‌صورت دوره‌ای بازنگری می‌شود. براساس مکانیسم مورد توافق، شورای امنیت سازمان ملل باید به‌صورت دوره‌ای قطع‌نامه مربوط به برداشته‌شدن تحریم‌ها را بررسی و مجددا تصویب کند. در این صورت، هریک از اعضای دائم شورای امنیت، می‌توانند با متهم‌کردن ایران به نقض تحریم‌ها، از ادامه تعلیق خودکار تحریم‌های ایران، جلوگیری کنند. (فارس)
سخنگوی وزارت خارجه چین با حساس‌خواندن مذاکرات هسته‌ای تأکید کرد اکنون مذاکرات در پیچ آخر یک ماراتن به سر می‌برد.
وزارت امور خارجه روسيه با انتشار بيانيه‌اي با اشاره به ديدار وزيران امور خارجه ايران و روسيه در وين، اعلام کرد: «سرگئي لاوروف» و «محمدجواد ظريف» درباره همکاري‌هاي دو کشور در سازمان همکاري شانگهاي گفت‌وگو کردند. اجلاس سران سازمان همکاري شانگهاي دهم جولاي جاري در اوفا پايتخت جمهوري باشقيرستان (واقع در منطقه ولگاي روسيه) برگزار خواهد شد.
-------------
ساعت شنی
ششمین دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا در چهار روز گذشته؛ ١٥ دقیقه نخست این دیدار به‌صورت دوجانبه انجام شد و بعد از آن علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی و ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا، سیدعباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی، معاونان وزیر امور خارجه، وندی شرمن، وزیر خارجه آمریکا و هلگا اشمید، معاون هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به مذاکره پیوستند.
دیروز جلسات معاونان و کارشناسان به‌صورت فشرده و با حضور هیأت‌های مختلف از صبح در جریان بود.
-------------
میز ایران
عراقچی: بعضی مسائل اختلافی هنوز وجود دارد که درباره آنها توافق به دست نیامده و بعضی از متون هست که هنوز نوشته نشده، حاضر نیستیم به هر قیمتی توافق کنیم. (خبرگزاری صداوسیما)
تخت‌روانچی در مصاحبه با بولتن دانشمندان اتمی آمریکا: آمریکا هم اجازه بازرسی از تأسیسات نظامی خود را نمی‌دهد. مشکلی برای اجرای پروتکل الحاقی پیش نمی‌آید. مسئله هم‌زمان اقدامات، قابل‌حل است. تهران عدم توافق و خودکفایی را به یک توافق بد ترجیح می‌دهد.
منبع:شرق
