اتاق خبر - برنامه "گفت‌وگوی اقتصادی" با موضوع چگونه بدون نفت، می توان پروژه های عمرانی را راه انداخت و با حضور رضا سرایی دبیر کمیسیون انرژی خانه اقتصاد ایران، مهندس حسین سلیمی عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران، دکتر رضا پدیدار کارشناس حوزه نفت و انرژی و لیلا لطفی کارشناس و پژوهشگر اقتصادی روانه آنتن شد.
لیلا لطفی با اشاره به گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی گفت: بر اساس این گزارش سال 91 تنها 21 درصد بودجه پیش بینی شده به طرح های عمرانی تخصیص داده شده است. در این گزارش با بررسی بازه زمانی ده ساله، باید به طور متوسط سالانه 485 طرح عمرانی در کشور به پایان می رسید.
وی افزود: اما بررسی ها نشان می دهد که تنها 127 طرح به پایان رسیده است که نشان دهنده تحقق 26 درصدی برنامه های عمرانی کشور در یک دهه است.
این کارشناس و پژوهشگر اقتصادی خاطرنشان کرد: این عدم تحقق برنامه های عمرانی مبلغی بالغ بر 63 هزار میلیارد تومان مازاد بر آنچه در بودجه های سنواتی پیش بینی شده است، بر اقتصاد کشور هزینه تحمیل کرده است.
مهندس حسین سلیمی با طرح این پرسش که اگر این طرح های عمرانی به پایان می رسید، چه کمکی به کشور می کرد، اظهار داشت: باید طرح هایی که نیمه کاره مانده اند و پیشرفت عمرانی شان از ده درصد تا 80 درصد هستند، در صورتی که به ارز کشور کمک می کنند، انجام شوند و در واقع آنهایی که به کمک ارزی مملکت می آیند را اولویت دهیم تا نیاز به نفت را کاهش دهیم.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران خاطرنشان ساخت: زیرساخت های هر کشوری در دنیا توسط دولت ها انجام می شود و تا زمانی که آنها نباشند، اساساً پیشرفتی در تولید ناخالص کشور نخواهیم داشت. بعضی از این طرح ها زیرساختی نیست بلکه کمک کننده به تولید و گاز برای صادرات است.
در ادامه دکتر رضا پدیدار، علت اصلی مشکلات در حوزه اجرای طرح های عملیاتی را نداشتن مرکز واحد برنامه ریزی و تصمیم گیری دانست و عنوان داشت: طرح های توسعه ای کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته را باید نگاه کنیم. آنها جایی را درست کردند و اسمش را گذاشتند CPU؛ در واقع این بخش همه چیز را هدایت می کند و نمی گذارد منابع هدر بروند.
وی ادامه داد: عدم بی برنامگی مهمترین علت این بحران است در حالی که کشور ما ظرفیت ساخت و ساز این میزان طرح عمرانی را دارد. از سال 1329 که بحث ملی شدن صنعت نفت مطرح شد تا آن فاصله سه ساله ای که بعد از آن موضوع مالکیت صنعت نفت مطرح شد، می توانستیم خودمان را از نفت رها کنیم ولی متاسفانه در سال 1332 قرارداد 25 ساله هفت خواهران بسته شد.
این کارشناس حوزه نفت و انرژی با ابراز تاسف از تعیین کننده بودن سهم نفت در اقتصاد، اظهار داشت: ما از نظر ذخایر و منابع و نیروی انسانی و همچنین انرژی ارزان در شرایط خوبی هستیم و به همین دلیل ظرفیت این میزان طرح عمرانی را داریم. اتفاق نا موزونی که در اینجا افتاد این بود که این اهداف و برنامه ها را مورد توجه قرار ندادیم.
در ادامه رضا سرایی با اشاره به سازمان برنامه ریزی، گفت: در طی 70 سال اخیر سازمان برنامه ریزی وجود داشته است و حتی اگر این سازمان نیز بر برنامه ریزی تمرکز می کرد، باز هم نمی توانست نقش خودش را ایفا کند.
وی افزود: اگر می بینیم در کشورهای توسعه یافته سازمان هایی شبیه سازمان برنامه ریزی ایجاد کرده اند و توانستند موفق باشند، به این دلیل بوده که گرفتار بیماری به نام اقتصاد نفتی نبوده اند. آنها بر تدوین و اجرای برنامه ها تکیه کردند. آنها تدوین برنامه ها را بر اساس بنگاه های خصوصی اجرا کردند و بنابراین دولت ها هم طراح و هم اجرا کننده نبودند، بلکه نظارت کننده بودند.
وی با اشاره به بیماری نفتی کشور در یک قرن گذشته بیان داشت: بهترین سازمان دهی برنامه ریزی هم اگر صورت بگیرد، باز هم به دلیل اینکه دستگاه های دولتی می خواهند این پروژه ها را اجرا کنند، باز هم مشکلات خواهیم داشت. مطالعات جهانی نیز این را اثبات می کند که کشورهای نفتی که نتوانستند برنامه هایشان را از ساختار نفت جدا کنند، به این بیماری را دچار می شوند.
دبیر کمیسیون انرژی خانه اقتصاد ایران تصریح کرد: پول نفت زمانی می تواند کمک کننده باشد که دولت نقش اجرا کننده نداشته باشد، بلکه نقش نظارت کننده داشته باشد.
سرایی در پاسخ به این پرسش که آیا بخش خصوصی توانایی انجام پروژه های عمرانی را دارد، یا خیر، گفت: بله چنین توانایی را دارد. در هیچ کشوری بخش خصوصی فی البداهه چنین توانایی را که به دست نیاورده است، بلکه در اجرای برنامه های توسعه بوده است که دولت ها بخش خصوصی را توانمند کرده اند و زمینه های توسعه فعالیت بخش خصوصی را ایجاد کردند. کره جنوبی در دهه 50 به دلیل مشکلات اقتصادی که داشته است، نیروی کار صادر می کرده است ولی امروزه به دلیل تمرکز برای توسعه بنگاه های اقتصادی بخش خصوصی، مسیر توسعه را طی کرده است.
وی با اشاره به برخی نظرات مبنی بر اینکه در کشور ما 20 درصد بخش خصوصی وجود دارد، اظهار داشت: آیا در پروژه هایی که در 80 سال گذشته اجرا شده است دولت اجرا کرده است یا بخش خصوصی حضور داشته است؟ منابع مالی را دولت به دست گرفته است و مجری بنگاه های خصوصی شده اند.
دبیر کمیسیون انرژی خانه اقتصاد ایران ادامه داد: در تمام کشورها ساختارهای قوانین و بازار سرمایه به کمک این می آید که پول را چگونه به بخش خصوصی منتقل کنند و تعهدات آن را نیز به آنها انتقال دهند. این 63 هزار میلیاد تومانی که به اقتصاد تحمیل شده است از بابت مدیریت دولتی است.
