اتاق خبر- محمد حسن گودرزی: رکود پدیده ای است که در ماه های اخیر از زبان کارشناسان شنیده می شود. علت این امر راکد ماندن بازارهایی مانند مسکن، خودرو و صنایع تولیدی است که به معنای واقعی خرید و فروش و فعالیت اقتصادی در آن ها صورت نمی گیرد.
کارشناسان عوامل زیادی را برای بروز این مشکل نام برده اند. اما مهمترین دلیل بروز این پدیده را تلاش دولت برای کاهش نرخ تورم دانسته اند. در واقع دولت به بهای بروز رکود در اقتصاد کشور و کاهش تولید تلاش کرده است که نرخ تورم بالای 45 درصدی دولت قبل را پائین بیاورد و در این کار نیز موفق بوده است.
محمدقلی یوسفی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی نیز از آن دسته از منتقدانی است که معتقد است که حتی اتفاقی مانند برجام نیز نمی تواند اقتصاد رکود زده ایران را از رکود خارج کند. وی معتقد است که مشکلات اقتصاد ایران یکشبه به وجود نیامده و سال ها طول کشیده است که مشکلات اقتصادی امروز به وجود بیاید.
هزینه های جاری: دغدغه اصلی دولت
دکتر محمدقلی یوسفی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه دولت با یک بحران اقتصادی جدی مواجه است اقدامات و برنامه های دولت را برای خروج از رکود را ناکافی دانست.
یوسفی در گفت و گویی که با اتاق خبر داشت با تاکید بر کم شدن درآمدهای نفتی دولت به دلیل کاهش قیمت نفت، گفت: علیرغم کم شدن درآمدهای نفتی هزینه های دولت همچنان درحال افزایش است و موجب کسری بودجه دولت شده است. با این مشکلات، تنها دغدغه دولت این است که بتواند هزینه های روزمره کشور و حقوق کارمندان خود را پرداخت کند. بنابراین دولت نتوانسته برای رفع مشکلات اقتصادی برنامه ای طولانی مدتی داشته باشد.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه دولت نتوانسته است نگاه درستی به ریشه های بحران اقتصادی و رکود داشته باشد ادامه داد: مشکل اقتصاد کشور ساختاری و علاوه بر تورم، دچار رکود تورمی است. این تورم با توجه به ویژگی های اقتصاد ایران که اقتصادی توسعه نیافته و متکی به درآمد نفت طبیعی است. مشکل اقتصاد ایران بازدهی پائین در بخش های صنعت و کشاورزی، کم بودن انگیزه سرمایه گذاری در این بخش ها و بالا بودن ریسک سرمایه گذاری در این بخش ها است.
وی از دیربازده بودن این بخش ها و رقابت های نابرابر وارداتی در بخش های تولیدی و کشاورزی به عنوان دلایل کم شدن فعالیت های آنها نام برد و گفت: در سال های اخیر این بخش ها با کمتر از نیمی از ظرفیت خود کار می کنند. برای خروج از این وضعیت رکودی راه حل وجود دارد اما متاسفانه دولتمردان ما مسیر درستی را در مورد خروج از رکود دنبال نمی کنند. مشکل اصلی اقتصاد ما در بخش های تولیدی است و در مقابل آن در بخش های خدمات و واسطه گری مالی بازدهی بالا وجود دارد و سرمایه ها به سمت این بخش ها می رود. بنابراین من تصور نمی کنم که سیاست های کنونی دولت بتواند اقتصاد ایران را از وضعیت رکودی خارج کند.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی با اعلام اینکه رفع تحریم های اقتصادی مرتبط با برنامه هسته ای می تواند تاثیر بر اقتصاد کشور داشته باشد گفت: ایران کشوری تاریخ ساز و متمدن است. اما به دلیل سوء برداشت ها به برنامه های توسعه ای ایران از سوی کشورهای دیگر و اظهارات نسنجیده در دولت قبل، هزینه زیادی برای کشور به وجود بیاید. این اتفاقات باعث شد که دشمنان زیادی در سطح بین المللی برای کشور به وجود بیاید. به هر حال کار ارزشمند این دولت این بود که این تهدیدات را از کشور دورکند. ارزش این کار در این است که ایران می تواند که برای وارد کردن تکنولوژی به طور مستقیم با تولید کنندگان در ارتباط باشد و هزینه اضافی به واسطه ها پرداخت نکند.
یوسفی با منتفی دانستن رفع مشکلات اقتصادی کشور با برداشته شدن تحریم ها، گفت: استفاده از این موقعیت به وجود آمده بستگی به برنامه ریزی در داخل کشور دارد. بخش عمده از مشکلات ریشه در مسائل داخلی دارد و ارتباطی به تحریم ها ندارد.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی با ذکر مثالی از بروکراسی اداری در شهرداری ها، از فساد اداری در کشور انتقاد کرد و گفت: برای مثال در شهر با ازبین بردن فضای سبز اقدام به ساخت مسجد و توالت عمومی می کنند و این سو استفاده از دین و بهداشت است. این مسائل ارتباطی به برجام ندارد بلکه به دلیل سومدیریت و بروکراسی اداری است.
وی در پایان گفت: نمی توان درصد و عددی را برای موثر دانستن رفع تحریم ها در اقتصاد کشور بیان کرد. مشکلات اقتصادی حال حاضر در طول سالیان گذشته و به تدریج به وجود امده اند و نمی توان بی توجهی به هشدارهای کارشناسان و از دست دادن فرصت ها را در این مورد نادیده گرفت. به همین دلیل من معتقد هستم که رفع تحریم ها نمی تواند کمکی به بهبود وضعیت اقتصادی داخل کشور کند.
اصلاحات اجتناب ناپذیر
سياستهاي نامطلوب اقتصادي در گذشته سبب ايجاد موانع متعددي براي توليد شد، لذا رفع اين موانع خود مهمترين راهکار براي رفع رکود است. در حال حاضر اين روند آغاز شده است و در هر يک از بخشها نيز اقداماتي مانند اعطای وام برای تحریک تقاضا و دعوت از سرمایه گذاران خارجی در حال انجام است. بديهي است باتوجه به رکود شديد در اقتصاد كشور، اين سياستها عمدتاً بايد معطوف به عرضه اقتصاد باشد تا كنترل تورم با مشكل مضاعف رو‌به‌رو نگردد. با اين حال کنترل تورم و سياستهاي اصلاح ساختاري موثرترين و مهمترين مواردي هستند که بايد پيگيري شوند. در وضعيت تورمي هزينه هاي توليد نيز همه ساله به طور متوسط به اندازه تورم رشد مي کند و همچنين افق سرمايه گذاري نيز کوتاه تر مي شود.
اصلاحات ساختاري اقتصاد ايران نيز اگرچه راهکاري کلي است، اما موثر و اجتناب ناپذير است. اقتصاد ايران در سالهاي اخير با مشکلات ساختاري زيادي روبرو بوده است که نتيجه آن در رتبه نامناسب ايران در فضاي کسب و کار نمود پيدا کرده است. در نتيجه دولت بايد در اين زمينه تلاش جدي انجام دهد تا توليد داخل هم تسهيل شده و هم رقابت پذير شود. بدون اين اقدامات، اقتصاد ايران براي سالها در اين وضعيت باقي خواهد ماند.
