اتاق خبر: شکی نیست که توافق مهم ایران با شرکت ایرباس برای خرید 118 فروند هواپیمای جدید، صنعت هوانوردی ایران را که سال ها گرفتار تحریم بوده، متحول خواهد کرد. اما از ماهیت تاریخی و مهم این توافق که بگذریم، چند سوال همچنان در این زمینه بدون پاسخ باقی مانده است.
بنا بر این گزارش به نقل از تسنیم؛ با توجه به اینکه شرکت آمریکایی بوئینگ نیز البته فعلا به صورت غیرعلنی در تلاش برای فروش هواپیما به ایران است، کارشناسان صنعت هوانوردی این معاملات را از نزدیک رصد می کنند. در اینجا به 5 سوالی می پردازیم که هنوز پاسخ آنها را در مورد خریدهای هواپیمای ایران نمی دانیم:
1-چه هواپیماهایی قرار است به ایران داده شود: بر اساس اعلام ایرباس، 118 سفارش ثبت شده، شامل 73 هواپیمای پهن پیکر (45 فروند ای 330، 16 فروند ای 350 و 12 فروند ای 380) و 45 فروند هواپیمای باریک پیکر (همه از خانواده ای 320) است. این آمار از سوی مقامات ایرانی نیز تکرار شده است.
اما حداقل دو نفر از مقامات آمارهای متفاوتی ارائه داده اند. 3 روز قبل از اعلام قرارداد با ایرباس، محمد خداکرمی، معاون رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ایران گفته بود که اکثر هواپیماها از خانواده ای 320 خواهند بود. این ادعا بعدا از سوی اصغر فخریه کاشان، معاون وزیر حمل و نقل ایران نیز تکرار شد و وی یک روز بعد از اعلام این قرارداد گفت که اکثر سفارشات ثبت شده هواپیماهای ای 320 و ای 321 هستند.
ایران بر خلاف هواپیماهای مدل جدیدتری که در این قرارداد سفارش داده شده، به هواپیماهای خانواده ای 320 عادت کرده است. بنابراین خرید هواپیماهای باریک پیکر منطقی تر به نظر می رسد. آیا ایرباس می تواند در حالی که مذاکرات با بوئینگ ادامه دارد، با استفاده از هواپیماهای پهن پیکری که تولید کرده و ذخیره نموده است، برای تصاحب بازار ایران زودتر بجنبد و پیش دستی کند؟
2-هواپیماها چه زمانی تحویل خواهد شد: ایران بازه زمانی مشخصی را برای تحویل این هواپیماها اعلام نکرده، اما فخریه گفته که اولین هواپیماها امسال تحویل داده خواهند شد و آخرین جت ها نیز سال 2022 به دست ایران می رسد. اما اشتباه نکنید. این یک زمان بندی بسیار خوش بینانه است. حتی با کمک شرکای خارجی، به روز رسانی توانمندی های مهندسان ایرانی در نگهداری و به کار بردن هواپیماهای جدید زمان می برد، زیرا آنها سال ها روی هواپیماهای قدیمی کار کرده و در این زمینه تجربه به دست آورده اند. در جریان تحویل هواپیماها در اولین مراحل آموزش باید این موضوع نیز در نظر گرفته شود.
3-این هواپیماها به کدام شرکت واگذار می شود: این بزرگترین سوالی است که ذهن ها را درگیر کرده است. ایرباس اعلام کرده که تمامی این 118 فروند هواپیما تحویل ایران ایر خواهد شد. این در حالی است که ایران ایر در حال حاضر تنها با 26 هواپیما پرواز می کند و 19 هواپیمای دیگر هم در آشیانه هستند. ایران ایر اخیرا 40 هواپیمای ای تی آر هم سفارش داده است و احتمال خریدهای دیگر از شرکت هایی نظیر بوئینگ را هم رد نکرده است. با توجه به نیاز شرکت های دیگر نظیر هواپیمایی آسمان، کیش ایر و قشم ایر، منطقی نیست که تهران بخواهد همه این هواپیماهای جدید را به یک ایرلاین اختصاص دهد.
4-چقدر بابت این هواپیماها پرداخت خواهد شد: قبل از اعلام قرارداد با ایرباس، بانک مرکزی ایران 2 موافقتنامه با موسسات تامین اعتبار صادرات کوفاکه و فرانسه و ساچه ایتالیا منعقد کرد. این آژانس ها ممکن است تضمین هایی برای بانک های اروپایی ای که در این معامله دخیل هستند صادر کنند. اما نهادهای ایرانی هنوز محدودیت های سنگینی در داخل سیستم مالی آمریکا به خصوص در زمینه معاملات دلاری دارند. هرچند این موانع فنی غیرقابل حل نیستند، اما برطرف کردن آنها مستلزم اراده سیاسی و تمایل برای ریسک پذیری از سوی بانک های غربی خواهد بود.
5-آیا امکان تغییر در این قرارداد وجود ندارد: ما داریم در مورد یادداشت تفاهم هایی صحبت می کنیم یا درباره قراردادهای محکم و تعهد آور حقوقی؟ آیا گزینه ها یا حقوق خرید هم در این قرارداد پیش بینی شده اند؟ در بیانیه ایرباس اشاره چندانی به این مسائل نشده، اما ممکن است با بررسی سفارش رسمی ثبت شده در ماه فوریه بتوانیم به این سوالات پاسخ دهیم. اما تا آن موقع ناچاریم به اظهارات قبلی تولید کننده در باره مذاکرات با ایران رجوع کنیم. اگر اظهارات فابریک برگیر، مدیر شرکت ایرباس را درباره ماهیت حقوقی مذاکرات با طرف ایرانی ملاک قرار دهیم، باید قانع شویم که یک قرارداد 25 میلیارد دلاری 12 ساله فروش هواپیما مذاکره و منعقد شده است.
