اتاق خبر: صنعت خودرو سازی را می توان به عنوان یکی از صنایعی عنوان کرد که نقش مهمی در اقتصاد کشور بازی می کند. این صنعت که در ایران سابقه ای بیش از چهل سال دارد بعد از صنعت نفت بزرگترین صنعت ایران به شمار می رود. تعداد افرادی که در این صنعت شاغل هستند، صنایعی که به طور مستقیم و غیر مستقیم با خودرو سازی ارتباط دارند و مشتریان محصولات صنعت خودرو سازی باعث شده که این صنعت از صنایع کلیدی اقتصاد کشور محسوب شود. با این حال نواقص و کمبود های بزرگی باعث شده که صنعت خودرو سازی ایران علیرغم سابقه نسبتا زیاد خود نتواند به جایگاهی در سطح جهان و حتی منطقه برسد. این درحالی است که صنعت خودرو سازی کره جنوبی که تقریبا همزمان با ایران فعالیت خود را آغاز کرد امروزه در شمار بزرگترین خودرو سازان جهان به شمار می رود. مشکلات زیادی در صنعت خودروسازی ایران وجود دارد اما می توان از کیفیت پائین محصولات، اتکای بیش از حد به دولت و کمک های دولتی، دور ماندن از فناوری های جدید دنیا و وجود انحصار در بازار خودرو را بزرگترین مشکلات این صنعت دانست.
کیفیت پایین محصولات داخلی
محصولات تولیدی دو شرکت بزرگ خودرو ساز (ایران خودرو و سایپا) در ایران با کیفیت پائین نسبت به محصولات مشابه در جهان تولید می شود. دلایل زیادی برای این امر وجود دارد اما می توان استفاده از قطعاتی با کیفیت پائین در محصولات تولیدی را دلیل این امر دانست. در حقیقت خودرو سازان ترجیح می دهند با وارد کردن و یا سفارش دادن قطعاتی با کیفیت پائین از کشورهایی مانند چین هزینه تولید خودرو را کمتر کنند. این روند بعد از اعمال تحریم های مربوط به انرژی هسته گستردگی بیشتری یافت. به همین دلیل خودرو هایی که درطول این مدت به بازار عرضه شدند بسیار از نظر کیفی از خودروهای مشابه خود که در سال های گذشته ساخته شده بودند کیفیت پائین تری داشتند و بسیار اتفاق افتاده است که خودروی نوئی که به تازگی به دست مشتری رسیده است در همان ابتدای کار نیاز به تعمیرگاه پیدا کرده است.
وابستگی به دولت
صنعت خودرو سازی در ایران به شدت به کمک های دولتی وابسته است. یکی از دلایلی که خودرو سازان برای وابستگی به دولت و نیاز به حمایت های آن خود را محق می دانند تعداد افراد زیادی است که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند و به طور حتم بروز وقفه در تولید و بروز رکود در این صنعت منجر به بیکاری عده زیادی از نیرو های کار در کشور خواهد شد. در چنین شرایطی دولت با ارائه کمک ها و وام های مختلف تلاش می کند که این صنعت را از رکود و ورشکستگی نجات دهد. بهترین مثال در این مورد می تواند اعطای وام 25 میلیونی خرید خودرو از سوی دولت به مردم برای رونق دوباره صنعت خودرو سازی باشد. در شرایطی که صنایع بسیاری نیاز به کمک دولتی داشتند و بخش تولید در کشور با رکود دست و پنجه نرم می کرد، عده به بهانه کیفیت پائین خودرو های ایرانی کمپینی در فضای مجازی به راه انداختند که به نام کمپین تحریم خرید خودروی ایرانی معروف شد. این کار با عکس العمل شدید خودروسازان روبه رو شد که رکود شدیدی گریبانگیر صنایع آنها شده بود. در این میان دولت که راه حل خروج از رکود را تحریک تقاضا می دید اقدام به پرداخت وام 25 میلیونی خرید خودرو کرد و برخلاف انتظار با استقبال بالای مردم روبه رو شد. این استقبال تا جایی بود که وامی که قرار بود در عرض شش ماه به مردم داده شود در عرض شش روز به اتمام رسید. در نتیجه این اقدام حمایتی دولت باعث شد که صنعت خودرو سازی کشور که بعد از این کمپین به مشکلات عدیده و جدی برخورد کرده بود دوباره بتواند به روزهای خوب خود برگردد. این ماجرا نشان دهنده عمق وابستگی این صنعت را به دولت و کمک های دولتی نشان داد تا به عنوان یکی از نقاط ضعف این صنعت همواره از ان یاد شود.
فقدان فناوریهای روز دنیا
صنعت خودرو سازی ایران همواره از نبود فناوری های روز دنیا در محصولاتش رنج برده است. به علت سیاست های اشتباه مدیران این صنعت خودرو های ایرانی فاقد فناوری ها به روزهستند. علت این کار اصرار بر تولید محصولات ارزان به قیمت پائین آمدن کیفیت است و این باعث شده که خودرویی مانند پژو 405 که فناوری آن مربوط به اواخر دهه 80 میلادی است همچنان در ایران تولید شود. در این بین نیز مشتریان نیز چاره ای جز خرید این محصولات به دلیل قیمت بالای خودروی های خارجی نداشته باشند. نتیجه این سیاست این شده است که در صورت ورود فناوری های جدید در صنعت خودروی جهان، به دلیل اینکه محصولات تولیدی داخلی با طرح و فناوری های قدیمی تولید شده اند، این ابداعات جدید قابل استفاده برای آنها نیست. برای مثال نبود فناوری هایی که امروزه جزء الزامات یک خودرو به شمار می روند مانند ترمز ای بی اس و ایربگ در محصولات تولیدی خودرو سازان ایرانی باعث شده تلفات رانندگی در ایران بسیار بالاتر از میانگین جهانی باشد و این ضربه ای به اعتبار این صنعت به شمار می رود.
تاثیر منفی انحصار
انحصار در بازار خودروی ایران یکی دیگر از مشکلات صنعت خودرو در این کشور است. وابستگی دو خودرو ساز بزرگ ایرانی (سایپا و ایران خودرو) به دولت باعث شده که این دو خودرو ساز تقریبا تمام بازار خودروی ایران را در دست داشته باشند. این انحصار باعث شده که شرکت های دیگر مجالی برای حضور در بازار خودروی ایران نداشته باشند و در کنار در کنار این موضوع عوارض بالا گمرکی برای ورود محصولات خارجی باعث شده تنها عده معدودی توانایی خرید خودروی به روز و جهانی را داشته باشند و بیشتر مشتری ها و خریداران ایرانی نیز چاره ای جز خرید محصولات این دو خودروساز نداشته باشند. این انحصار باعث می شود که خودرو سازان داخلی به علاوه بر اینکه از فروش محصولات خود در بازار مطمئن باشند انگیزه ای برای بالا بردن کیفیت محصولات خود نداشته باشند و این در نهایت به ضرر مصرف کننده نهایی خواهد شد.
نتیجه گیری
با توجه به موارد گفته شده می توان نتیجه گرفت که صنعت خودروسازی ایران بیش از هرچیز با مشکلات مدیریتی رو به رو است. در حقیقت سوء مدیریت باعث شده که صنعت خودرو در ایران تبدیل به هیولایی شود که منابع کشور را مصرف می کند بدون اینکه بازدهی لازم را داشته باشد. شاید راه حل مشکلات صنعت خودرو سازی در ایران همانند نمونه های مشابه در کشور ایجاد انگیزه برای ورود بخش خصوصی به این عرصه باشد . ضمن اینکه کم کردن تعرفه های گمرکی و در نتیجه پائین تر امدن قیمت خودرو باعث شود که علاوه بر از بین رفتن انحصار در این بازار، شاهد افزایش کیفیت محصولات تولیدی و رضایت مشتریان از محصولات داخلی باشیم.
