مجموعه کاخ گلستان که در قلب تهران واقع شده است، تجلی هنر و معماری قاجاری است. هنری که ترکیب معماری کهن ایرانی و اروپایی است. هر کسی پس از وارد شدن به آنجا ساعتها مجذوب زیبایی آن میشود. دیدن هنر تزیینی کاشیکاریها و آینهکاریها که نمایشدهنده اصالت هنر ایرانیست، همه را به وجد میآورد.
به گزارش اتاق خبر و به نقل از کجارو، هرچند که گذشته کاخ گلستان به شاه عباس صفوی مربوط میشود ولی به علت رویدادهای مختلفی که اصلیترین آن تاجگذاری آقا محمدخان قاجار است، در دوره قاجار اهمیت یافت. در زمان ناصرالدینشاه به علت سفرهای وی به اروپا، کاخ تغییرات بسیاری کرد. این مجموعه در طول تاریخ دستخوش تغییرات بسیاری شده که تنها یک دهم مجموعه اصلی باقی مانده است.
این مجموعه قسمتهای مختلفی دارد (ایوان تخت مرمر، شمسالعماره، خلوت کریمخانی، تالارهای آینه و سلام، عمارت بادگیر..) که هر کدام زیبایی خاص خود را دارد و دیدن آنها کسی را خسته نمیکند.
ایوان تخت مرمر که مجموعهای است از هنرهای ظریف ایرانی از جمله آینهکاری، منبتکاری، نقاشی، سنگتراشی که به زیبایی به نمایش گذاشته شدهاند. نامگذاری این ایوان به علت تخت مرمری که در وسط آن قرار دارد، از ۶۵ قطعه مرمر تشکیل شده، براساس داستان تخت حضرت سلیمان ساخته شده و اشکال دیو و فرشته و اژدها و شیر بر آن حجاری شده است.
خلوت کریمخانی، محل عبور به تالار تخت مرمر و دیوانخانه بوده و در گذشته قنات شاه از آن به سمت باغ جریان داشت. ناصرالدینشاه بقایای جسد کریمخان در شیراز را از زیر خاک خارج و در زیر پلههای خلوت کریمخانی دفن نمود تا هر روز در زیر پای شاهان قاجاری و درباریان لگدکوب شود. در حال حاضر سنگ قبر ناصرالدینشاه، شبیه به شکل ظاهری وی و با ابعاد طبیعی خلوت کریمخانی قرار دارد، همچنین در سمت دیگر تخت شاهی فتحعلی شاه قرار گرفته است.
از خلوت کریمخانی که بگذریم به تالار سلام میرسیم، جایی که تاجگذاری شاهان پهلوی در آن برگزار شده است. بنجامین سفیر آمریکا در ایران در کتاب ایران و ایرانیان مینویسد:
عالیترین قسمت عمارات سلطنتی ناصرالدین شاه همان تالار سلام است که از نظر ابعاد و جلال و شکوه خود یکی از عالیترین تالارهای دنیاست. سقف و دیوارهای آن بوسیله گچبری تزئین شده و نظیر همان گچبریهائی است که در کاخ الحمراء نیز دیده میشود. کف تالار به وسیله کاشیهایی که با نقوش زیبا به صورت موزائیک درآمده، مفروش شده است. وسط تالار میز بسیار بزرگی قرار دارد که تمام قسمتهای آن بوسیله ورقههای زرین پوشیده شده است.
ناصرالدینشاه پس از بازگشت از اروپا تصمیم میگیرد در تهران نیز مانند فرنگ ساختمانی چند طبقه و مرتفع داشته باشد. لذا دستور ساخت شمسالعماره را میدهد تا از بالای آن منظره تهران را تماشا کند. آینهکاری، نقاشی و گچبریهای این بنا منحصر به فرد است.
عمارت بادگیر، عمارتی است که پادشاهان قاجاری در فصلهای گرمی که به ییلاق نمیرفتند، از آن استفاده میکردند. زیر این عمارت حوضخانهای بزرگ و در چهار گوشه آن بادگیرهایی داشت که هوا را خنک میکرد. تاجگذاری مظفرالدین شاه که در فصل تابستان بود، در این تالار برگذار شد. معیرالممالک در زمان ناصرالدین شاه حوضخانه را اینگونه شرح داده است:
در حوضخانه این عمارت انواع طیور زیبا را رها کرده بودند، در یک طرف عمارت نیز لانه و قفسهایی ساخته و پرندگان بسیار از هر قبیل در آن گرد آورده بودند و گاه هنگام دانه دادن به آنها شاه آمده و به تماشا می ایستاد و با همراهان، سخن از صید طیور و طرز بدام آوردن آنها می راند.
محوطه باغ آنقدر زیبا و آرام است که قرارگرفتن آن در کنار بازار بزرگ، مرکز شلوغی تهران غیرقابل باور است. رنگهای کاشیکاریها، زیبایی خیرهکنندهی آینهکاریها و منبتکاریها، سنگتراشیها، معماری عمارتها و تالارها بسیارجذاب است. محوطه متشکل از حوضها و درختانی سر به آسمان کشیده است. نام کاخ گلستان به دلیل قرار گرفتن در باغی از درختان چنار و سرو و گلستانی پر از لاله و نرگس و شقایق و میخک، انتخاب شده است.
منبع: کجارو
94104