اتاق خبر: با اجرای سیاست تک‌نرخی کردن بنزین و پایان سهمیه‌بندی در خرداد و آبان 94، استفاده از کارت سوخت شخصی به شدت کاهش یافته و هم‌اکنون اغلب مردم برای دریافت بنزین از کارت جایگاه‌ها استفاده می‌کنند. این در عمل به معنای حذف سامانۀ هوشمند سوخت است؛ چرا که مزیت اصلی سامانۀ هوشمند وقتی مشخص می‌شود که هر کس با کارت سوخت مخصوص خودروی خود سوخت‌گیری کند. در این شرایط، جایگاه‌داران سوخت و برخی مسئولان وزارت نفت، کاهش استفاده از این کارت‌ها را بهانه قرار داده و قصد دارند عرضۀ کارتی بنزین را متوقف کنند. حمایت این افراد از حذف کارت سوخت در حالی است که آمارها نشان می‌دهد اجرای سهمیه‌بندی بنزین بر بستر سامانۀ هوشمند نقش موثری در کاهش استفاده از خودروی شخصی داشته و درنتیجه اگر عرضۀ کارتی سوخت متوقف شود، با افزایش ترافیک و آلودگی هوا روبه‌رو خواهیم بود.
بنا بر این گزارش به نقل از فارس؛ بر اساس آمارهای شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، تا قبل از اجرای طرح عرضۀ کارتی بنزین، مصرف این فراورده با شتاب بسیار زیادی در حد سالانه 10 درصد در حال افزایش بود،اما با اجرای طرح کارت سوخت در سال 86 نه‌تنها رشد مصرف متوقف شد، بلکه مجموع مصرف و قاچاق بنزین در آن سال، 9.2 میلیون لیتر کمتر از سال 85 بود. بر اساس این آمار، روند کاهشی مصرف بنزین در سال‌های بعد ادامه پیدا کرد و در محدودۀ کمتر از 70 میلیون لیتر در روز متوقف شد.
بنابراین اگر طرح سهیمه‌بندی بنزین با استفاده از کارت سوخت اجرا نمی‌شد هم‌اکنون تقاضای بنزین تا 160 میلیون لیتر در سال افزایش پیدا می‌کرد. اجرای این طرح از دو طریق باعث کاهش چشمگیر مصرف بنزین و درنتیجه جلوگیری از افزایش تصاعدی آلودگی هوا شده است:
1- سهمیه‌بندی بنزین به عنوان یک اهرم روانی قدرتمند موجب کاهش تقاضای مردم برای استفاده از خودروی شخصی گردید. در واقع با اجرای این طرح، دولت میان مشتریان «کم‌مصرف» و «پرمصرف» تفاوت قائل شد و درنتیجه مصرف بنزین در سال‌های بعد از اجرای طرح فوق به شدت کاهش یافت.
2- سهمیه‌بندی بنزین و عرضۀ آن در قالب دو قیمت آزاد و سهمیه‌ای، سبب افزایش انگیزۀ مردم برای استفاده از «سوخت پاک CNG» شد. درنتیجه، استفادۀ درست از بستر کارت سوخت توانست بخشی از تقاضای بنزین را به سمت گاز طبیعی فشرده هدایت کند.
بنابر آنچه گفته شد، مصرف بنزین و درنتیجه حجم استفاده از خودروی شخصی بعد از اجرای سهمیه‌بندی بنزین کاهش یافته است. این مسئله درطول 8 سال گذشته، سبب کاهش ترافیک درون‌شهری شده و در کاهش میزان آلاینده‌های هوا موثر بوده است. از سوی دیگر، چون اجرای سهمیه‌بندی بنزین با استفاده از سامانۀ هوشمند، انگیزۀ استفاده از CNG را به عنوان سوخت پاک افزایش داد، در سال‌های 86 تا انتهای 93، رشد آلودگی هوا در کلان‌شهرها کمتر شد.
از آنچه گفته شد مشخص می‌شود با توجه به نقش 80 درصدی وسائل نقلیه در آلودگی هوای کلان‌شهر تهران، انتظار می‌رود با توقف عرضۀ کارتی بنزین بر آلودگی هوا افزوده شود. چرا که اگر بستر سامانۀ هوشمند موجود نباشد، امکان اجرای طرح‌هایی مانند سهمیه‌بندی بنزین از بین می‌رود و درنتیجه تقاضای استفاده از خودروی شخصی بیشتر می‌شود که این امر در نهایت موجب افزایش ترافیک و آلودگی هوا خواهد شد.
بنابراین لازم است دولت در گام اول، از نابودی سامانۀ هوشمند سوخت جلوگیری کند. برای حفظ این سامانه و افزایش انگیزۀ استفاده از کارت سوخت شخصی، جایگاه‌ها می‌توانند از کسانی که به‌جای کارت سوخت ویژۀ خودروی خود از کارت جایگاه‌ها استفاده می‌کنند، عوارض دریافت نمایند و از این طریق هزینه‌های نگهداری و تعمیرات سامانه را جبران کنند. در گام بعد، دولت می‌تواند با استفاده از بستر کارت سوخت، سیاست‌های تشویقی و تنبیهی را به‌گونه‌ای اجرا کند که مصرف سوخت کنترل و تقاضای استفاده از خودروی شخصی کمتر شود. با این تدبیر، از افزایش ترافیک و میزان آلاینده‌های هوا نیز کاسته خواهد شد.
94109
