به گزارش اتاق خبر، استان اردبیل بیش از هزار و ۸۰۰ اثر تاریخی دارد، کاوش‌های باستان‌شناسی در این استان حکایت از سکونت تمدن‌های بشری تا هفت هزار سال قبل دارد، مفاخر فرهنگی این استان در حوزه‌های مختلف زبانزد خاص و عام است و بیشتر در مجامع جهانی و بین‌المللی شناخته‌شده اند، ظرفیت اقلیمی این استان موجب شده گردشگری وزرشی در تمام فصول قابل تعریف باشد، کشاورزی در دشت‌های مغان و اردبیل پتانسیل گردشگری کشاورزی را مهیا ساخته و تعدد امامزاده‌ها و بقاع متبرکه ظرفیت کم‌نظیر گردشگری را ایجاد کرده است.
بااین‌وجود رغبت گردشگران و ماندگاری کوتاه‌مدت آن‌ها حکایت از حلقه‌های گمشده در گردشگری این استان دارد و به نظر می‌رسد این حلقه ها همه‌ساله پرتعداد می‌شود و همین موجب شده قطب گردشگری کشور با تمامی ظرفیت‌هایی که دارد نتواند در مقابل رقبای خود شاخ‌وشانه بکشد.
گردشگری این استان نه تنها در بحث اولیه و پایه ای همچون تبلیغات، اطلاع رسانی و... و حتی ارائه آمار و ارقام معمولی مشکل دارد، بلکه در بحث توسعه علمی و عملی نیز هیچ راهکار مدونی ندارد، فارغ از اینها متولیان مرتبط با حوزه گردشگری این استان حتی برنامه ای برای اقتصادی کردن این صنعت بزرگ نداشته و روشی برای آن ارائه نداده اند.
اطلاع‌رسانی آخرین اولویت مدیران
در کارزار جذب گردشگر که به رقابت فشرده بین استان‌ها و کشورها تبدیل شده سهم استان اردبیل چندان محسوس نیست. سفرهای نوروزی که بهانه تبلیغ و معرفی جاذبه‌های گردشگری استان‌ها بوده و بسیاری از مدیران را وارد گود رقابت کرد، برای استان اردبیل تنها گذر زمانی و اجرای مقطعی برنامه‌های ستاد اجرایی خدمات سفر به مانند بسیاری از برنامه‌های مقطعی و مناسبتی قلمداد شد.
بطوریکه از ۲۲ دستگاه اجرایی و به تعبیر مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل ۲۶۳ ناظر همکار با ستاد، اطلاع‌رسانی به صورت محدود توسط چند دستگاه انجام شد و در برخی مواقع اطلاعات متناقض و ناهمخوان رسانه‌ها و حتی خود مدیران را سردرگم ساخت.
غیبت کلی برخی دستگاه‌ها در ستاد اجرایی خدمات سفر درحالی‌که نمایندگانی در لیست کشیک‌های ستاد داشتند، موجب شد سفرهای نوروزی با رونق حداقلی اطلاع‌رسانی و تنها با همت گروهی از ادارات و چند رسانه محدود انجام شود.
معاون گردشگری میراث فرهنگی استان در این خصوص تاکید دارد باوجوداینکه در محل ستاد اجرایی خدمات سفر در نگارخانه خطایی محلی برای نمایندگان دستگاه‌ها تدارک دیده شده بود، برخی دستگاه‌های عضو بی‌توجه به این مهم بوده و حتی برخی تا پایان تعطیلات نماینده خود را در محل ستاد مستقر نساختند.
قادر تقی زاده با تأکید به اینکه برخی از این دستگاه‌ها مسئولیت مهمی نیز در ستاد داشتند، اضافه کرد: حتی در نحوه اطلاع‌رسانی خدمات انجام شده نیز تمامی دستگاه‌ها فعال نبودند و مشاهده شد تعدادی از دستگاه‌ها در هفته دوم آمارهایی را ارائه کردند.
این در حالی است که در طول تعطیلات استان‌های مختلف در ارائه کوچک‌ترین اقدامات خود نه تنها از طریق رسانه‌ها بلکه شیوه‌های نوین اطلاع‌رسانی و شبکه‌های مجازی، گروه‌های تلگرامی و خبرگزاری‌ها فعالیت چند برابری داشتند.
تا جایی که مدیرکل حمل‌ونقل و پایانه‌های استان در بازدید از ستاد اجرایی خدمات سفر تصریح کرد: جای تعجب دارد که در استان همسایه کوچک‌ترین اقدامات اطلاع‌رسانی می‌شود اما در خود استان مهمترین اقدام انجام شده اطلاع‌رسانی نمی‌شود.
شیوه سنتی خدمت‌رسانی و تکرار مکررات
در کنار نحوه اطلاع‌رسانی سنتی مدیران که به شیوه‌های نوین سایر استان‌ها حتی نزدیک نشده بود، نحوه خدمت‌رسانی نیز تفاوت چندانی با نوروز سال‌های گذشته نداشت. بطوریکه در شکل و چارچوب خدمت‌رسانی مدیران هیچ تغییری حاصل نشد تا تکلیف محول شده تعطیلات نورزی سپری و به اتمام برسد.
نحوه استقبال از گردشگران نوروزی که می‌توانست با جشنواره‌های فاخر همراه شود، استقبال از تورهای گردشگری که همچنان حوزه تعریف نشده ای در اردبیل دارد، نحوه امدادرسانی در جاده‌ها و حتی نحوه برخورد با تخلفات و قانون‌شکنی تکرار شیوه‌های سال‌های قبل بود.
در استان‌های دیگر رونق تورهای گردشگری، استفاده از برگه‌های تذکر، اطلاع‌رسانی گسترده خدمات عمومی و حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی، هتل‌ها و مراکز اقامتی، رستوران‌ها و غذاخوری‌ها به گوش می‌رسید و در مقابل در استان اردبیل با بسته شدن بازار تاریخی مرکز شهر و بیش از ۹۹ درصد از مغازه‌ها حتی در محدوده تاریخی شهر، نبود رستوران‌هایی با غذاهای محلی و فعالیت همیشگی بازارچه صنایع‌دستی موجب شد اردبیل حال و هوایی همچون شهرهای غیر گردشگری را داشته باشد.
برخی هنرمندان صنایع‌دستی اعتقاد داشتند که در این ایام نمایش زنده تولید صنایع‌دستی و برخی تخفیفات با حمایت دستگاه‌های متولی می‌توانست در جذب گردشگران مؤثر باشد. از سویی معرفی رستوران‌هایی با غذای سنتی و دایر بودن آن‌ها ضرورت دیگری بود که بی‌پاسخ ماند و بسیاری از ظرفیت‌های فرهنگی، آداب‌ورسوم و سنن استان اردبیل در قالب خدمت‌رسانی کلیشه‌ای معرفی نشد.
وقتی رسانه ملی جاذب گردشگر نیست
باوجود تلاش برخی رسانه‌ها در معرفی جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل، به عقیده مسافران نوروزی رسانه ملی از تصویر مطلوب گردشگری اردبیل در این ایام غافل شد.
هرچند انتظار می‌رفت رسانه ملی در تولید اخبار و پوشش برنامه‌ها بیش از آنچه ارائه شد عمل کند، از روزهای ابتدایی تعطیلات نوروزی نگاه سنتی گرفتار این رسانه جمعی نیز شد. تا جایی که بسیاری از شهروندان اردبیلی برنامه سایر شبکه‌ها را مفرح‌تر از شبکه سبلان دیدند و برخی مسئولان از اطلاع‌رسانی حداقلی این رسانه باوجود تأثیرگذاری گسترده آن در خصوص جاذبه‌های گردشگری اردبیل ابراز گله‌مندی کردند.
برنامه‌های جذابی که می‌توانست گردشگران را به اردبیل بکشاند با نشان دادن شرایط جوی نامناسب و کولاک در روزهای ابتدایی تعطیلات از شبکه خبر و درست در زمانی که وضعیت بارش باران و برف پراکنده و مقطعی بود بهانه بسیاری از گردشگران برای حضور در این استان را گرفت. در نتیجه آمار اقامت، آمار بازدید از موزه‌ها و آمار ماندگاری خودروهای عبوری همگی با افت محسوس همراه شد.
در این میان ستاد اجرایی خدمات سفر نیز صرفاً در جلسه حضور استاندار اردبیل در محل ستاد اجرایی خدمات سفر روی خبرنگاران شبکه سبلان را به خود دید. تلاش برای اطلاع‌رسانی توسط برخی دستگاه‌ها ناکام ماند و بسیاری از گردشگران ظرفیت‌های بی‌نظیر اردبیل را ندیده و نشناخته مقصد خود را تغییر دادند.
بیشترین غفلت سهم شهرستان‌ها بود. بطوریکه به غیر از چند جاذبه مطرح در هر شهرستان که به همت رسانه‌هایی همچون خبرگزاری و سایر رسانه های مجازی طی سال‌های اخیر معرفی شده، ظرفیت‌های تفریحی و گردشی این استان در شهرستان‌ها در حد مطلوب معرفی نشد.
استفاده از برنامه‌های آرشیوی و شیوه سنتی خبرسازی موجب شد شبکه سبلان با شبکه‌های دیگر جابه‌جا شده و به اذعان اغلب فرمانداران سفرهای نوروزی با کاهش آمار سفر و اقامت همراه شود.
ضرورت اصلاح شیوه های نظارتی
در ارزیابی عملکرد اصناف و حوزه‌های مختلف هرچند بخش مهمی از فعالیت ستاد اجرایی خدمات سفر معطوف نظارت و بازرسی بود، اما در عمل آمارهای متفاوت ارائه شده از حوزه‌های مختلف در بیشتر مواقع در غیاب ناظران انجام می‌شود.
آمار نظارت‌هایی که متجاوز از چند هزار بود از سوی دستگاه‌های مختلف با اعداد مختلفی جمع‌بندی می‌شد و در این میان برخی گردشگران از بی‌توجهی به شکایات طرح‌شده می‌گفتند.
بسته بودن نانوایی‌ها که در روز ۱۳ فرودین ماه تجربه شد، بسته بودن اغلب مغازه‌های تامین کننده مایحتاج ضروری، گران‌فروشی مرغ و گوشت قرمز در ایامی که بیشترین خرید این محصولات انجام می‌شود و گران‌فروشی سایر محصولات به نسبت میزان استفاده و تقاضا نشان می‌داد شیوه‌های سنتی بازدید از مغازه ها، اخطار و تعطیلی پاسخگو نیست.
رفتار بسیاری از اصناف که در این ایام به سادگی از زیردست ناظران گذشته و به برخی تخلفات دامن زدند نشان داد در سال‌های گذشته نظارت‌ها نه صرفاً با هدف آمار دهی و انجام مسئولیت محوله بلکه باید به شیوه‌های جدید از جمله جایگزینی تشویق افراد قانون‌مدار و حمایت صنفی از آن‌ها منجر شود.
نظرسنجی ۶۰۰ نفر از ۱۱۰ هزار گردشگر
بسیاری از مشکلات سال جاری سفرهای نوروزی استان سال گذشته نیز تجربه شده بود. سال گذشته میراث فرهنگی استان در نظرسنجی که از ۶۰۰ نفر انجام داد به دو کمبود اساسی سرویس‌های بهداشتی و پارکینگ رسید.
موضوعی که با اضافه کردن فقط چهار دستگاه سرویس بهداشتی سیار تمام شده قلمداد شد. بااین‌وجود در اطراف محوطه تاریخی شهر اردبیل گردشگران هم در پیدا کردن سرویس‌های بهداشتی هم جای پارک و هم رستوران بارها سؤال می‌کردند و به جواب نمی‌رسیدند.
موضوعی که نشان می‌دهد تفکر سنتی گردشگری برخی مدیران یک جاده یک‌طرفه بوده و نظر مشتری چندان مورد توجه نیست. با این وجود در نوروز امسال نیز معاون گردشگری میراث فرهنگی استان اردبیل از طرح نظرسنجی از گردشگران نوروزی به مانند سال گذشته خبر داد.
اما اینکه تا چه حد نظرسنجی که گفته شده برای دست‌یابی به پاسخ سؤالات با کمک همکاران نظرسنج تکمیل می‌شود می‌تواند نظرات ۱۱۰ هزار گردشگر نوروز امسال اردبیل را احصا کند، سئوال مهمی است و آیا انجام نظرسنجی مشابه در شهرستان‌ها به همان میزان ضرورت نداشت؟
به عقیده برخی کارشناسان نظرسنجی‌ها حتی اگر در شکل و نحوه اجرا ایراد علمی و فنی داشته باشد خود بازگویی بسیاری از نیازهایی است که مدیران برای برآورد آن غفلت می‌کنند و همین بی‌توجهی مانعی برای توسعه گردشگری اردبیل است.
سفر ارزان نیازمند زیرساخت است
به تعبیر برخی گردشگران هزینه اقامت، استفاده از آب‌های گرم معدنی، غذاخوری، حمل‌ونقل و خرید صنایع‌دستی در استان اردبیل نه تنها گران‌تر از بسیاری از استان‌ها نیست بلکه از تعداد کثیری نیز ارزان‌تر است.
این موضوع به ویژه برای گردشگران خارجی مصداق عینی دارد. بااین‌وجود امسال تغییرات و تحولات داخل و خارج کشور گردشگری اردبیل را متأثر ساخت و انگشت حیرت به لبان مدیران برد.
کاهش ارزش پول مانات موجب شد اتباع آذری به عنوان مهمترین گردشگران خارجی سهم کمتری در سفرهای نوروزی امسال به خود بگیرند و در مجموع ورودی خارجی استان از مرز بیله سوار با شش درصد کاهش همراه شود.
از سویی برخی تخفیفات و رقابت‌های بین استان‌ها و به ویژه بخش خصوصی در برخی استان‌ها گردشگران را تشویق به استفاده از امکانات زیاد با هزینه کم ساخت. در مقابل مدیران استانی برنامه‌ریزی چندانی برای این مقوله نداشتند تا جایی که بیشتر خودروها از اردبیل تردد کرده و به استان‌های دیگر سفر می‌کردند.
در این مقطع زمانی سردی آب‌وهوا بهانه جدی ماندگار نشدن مسافر تلقی می‌شد درحالی‌که همین مسافران عبوری به استان‌هایی که آب‌وهوایی به مراتب سردتر با جاده‌های مسدود داشتند سفر می‌کردند. موضوعی که سناریوهای همیشه دم دست بدی آب‌وهوا را رد می‌کرد.
گردشگری اردبیل به عنوان یکی از محورهای توسعه استان قلمداد می‌شود. سفر گردشی به این استان به مراتب ارزان‌تر از بسیاری از استان‌ها است و بااین‌وجود شیوه و نگاه سنتی مدیران موجب شد اردبیل از رقابت سفرهای نوروزی بازماند.
منبع: مهر
94104
