اتاق خبر- مثبت شدن تراز تجاری خبر خوشایند و امیدوار کننده ای برای مجموعه اقتصاد کشور است اما باید کار کارشناسی کرد و اجزا و عناصر تشکیل دهنده تراز یعنی واردات و صادرات را بررسی کرد و دید که تراز با چه وضعیت از هر کدام از این عناصر مثبت شده.
تراز تجاری در شرایطی که رشد صادرات بیش از رشد واردات باشد مثبت است و این، دستاورد بزرگ و امید بخشی برای اقتصادهاست. در واقع همیشه در شاخص های بازرگانی و اقتصادی، مثبت شدن تراز تجاری با چارچوبی که عرض کردم، یعنی پیشی گرفتن صادرات از واردات در عین رشد هر دو بخش، منتهی با شتاب بیشتر رشد در صادرات، یک آرزو در اقتصاد تلقی می شود و تحقق آن، امید به پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور را بیشتر می کند. اگر اقتصادهای بزرگ دنیا را بررسی کنید می بینید که صادرات در این کشورها شتاب زیادی دارد اما واردات هم رشد می کند. در اقتصاد کشورهای پیشرفته ای مثل آمریکا و آلمان، تقریبا صادرات و واردات هم پای هم رشد می کنند و هرچند تراز تجاری در این کشورها مثبت است اما فاصله صادرات و واردات کم و بسیار بهم نزدیکند.
در کشور ما مثبت شدن تراز تجاری در سال 94، هرچند در ظاهر یک مسئله امیدوار کننده به نظر می رسد اما در واقع، این تراز مثبت ناشی از کاهش واردات و کاهش صادرات است. در این شرایط هرچند تراز تجاری مثبت شده اما این دستاوردی برای اقتصاد کشور محسوب نمی شود و بر مبنای توسعه صنعت و تولید کشور نیست. زمانی اقتصاد بالنده و شکوفاست و به معنای واقعی کلمه مقاومتی است که با نگاه به بازارهای خارجی، روند افزایشی را در صادرات دنبال کند و البته پیش از آن، تولید داخلی از درون، به رشد فزاینده برسد. دولت باید شاکله اقتصاد مقاومتی که همان درون زایی و برون گرایی است را برای مثبت شدن تراز تجاری دنبال کند. برون گرایی در اقتصاد مقاومتی به این معنی است که تولید کشور علاوه بر تامین نیاز های داخلی باید زمینه حضور موثر و ماندگار در بازارهای خارجی را هم ایجاد کند. من فکر می کنم راه مثبت شدن تراز تجاری به معنی واقعی، عمل به همین شاکله اصلی اقتصاد مقاومتی است و اگر می خواهیم در اقتصاد مقاومتی به نقطه خوب و مهمی برسیم، یعنی جایی که بنگاه های تولیدی ما منتفع شوند، چاره ای جز تمرکز بر رشد صادرات غیر نفتی نداریم. در این فرایند باید به ترکیب کالاهای صادراتی هم توجه کنیم. صادرات کالاهای غیرنفتی باید شامل ترکیبی از اقلام باشد که برای مردم، رفاه و اشتغال به ارمغان بیاورد. در نظر گرفتن محصولات با ارزش افزوده بالا در ترکیب کالاهای صادراتی غیرنفتی، در افزایش فرصت های شغلی و درآمدزایی کشور موثرتر است و طبیعی است که هرچه ارزش افزوه تولیدات بیشتر شود، شاهد تحولات گسترده تری در صنعت و تولید و دیگر بخش های مکمل هستیم.
به نظر من، دولت در سال جاری باید بر فعال شدن بنگاه های تولیدی با نگاه به توسعه صادرات غیرنفتی با ترکیب محصولات با ارزش افزوده بالا تمرکز کند. سیاستگذاری های دولت در این راستا می تواند به اقتصاد کشور در خروج از رکود، حل معضل بیکاری و کاهش تورم کمک کند. دولت باید به بنگاه ها در این زمینه کمک کند چون تولید محصول رقابت پذیر در بازارهای جهانی نیاز به زمینه سازی دارد و اگر محصول شما قابل رقابت با رقبای خارجی نباشد، نمی توانید بطور مطلوب بازار را پیشتیبانی کنید و به دنبال آن نمی توانید انتظار مدیریت تورم را داشته باشید.ان شاءالله در سال جاری با اتفاقات مثبتی که بعد از برجام افتاده و گشایش هایی که برای اقتصاد کشور حاصل شده، دولت بتواند افزایش صادرات غیرنفتی را بهتر دنبال کند. به نظر من وزارت خارجه نقش مهمی در این مسئله دارد و در سال جاری، باید بر تقویت دیپلماسی تجاری تمرکز کند. وزارت صنعت، معدن و تجارت هم باید برای توانمندی بنگاه های صنعتی، معدنی و تجاری برای رونق تولید فعالیت کند و جهت گیری کل مجموعه اقتصاد باید به سمت حضور در بازارهای منطقه ای در وهله اول، و بازارهای جهانی در وهله بعد باشد. ما در این فرایند باید علاوه بر خروج از رکود، بدون وابستگی به نفت بتوانیم درآمدهای اقتصاد کشور را بصورت مناسب مدیریت کنیم.
به هر حال به هر اندازه فرایند انجام امور تجاری را تسهیل کنیم، صادرات و واردات رونق بیشتری می گیرد. سویفت یک ابزار مناسب در سرعت بخشیدن به جریان تجارت و رونق آن است و بطور قطع می تواند بر مثبت شدن تراز تجاری اثرگذار باشد اما سویفت، تنها یکی از ابزارهاست. در کنار سویفت مولفه ها و متغیرهای دیگری هم وجود دارد که تحقق مجموع آن ها می تواند بصورت بهینه و اثر بخش فرایند تجارت در کشور را به توسعه برساند و آن زمان است که می توان امیدوار بود تراز تجاری ما بصورت واقعی، مفید و موثر مثبت شود. باز شدن سویفت بدون در نظر گرفتن متغیرهای دیگر نمی تواند برای توانمند شدن بنگاه های صنعتی و تجاری کشور کارگشا باشد. سویفت یک ابزار است که در بین مجموعه ای از ابزارها معنا پیدا می کند و اثر می گذارد.
به نظر من سال جاری سال مهم و حساسی برای اقتصاد ایران است. گشایش هایی در اقتصاد کشور بعد از لغو تحریم ها و به سرانجام رسیدن برجام ایجاد شده و ما از دریچه این گشایش ها در سطح کلان و خرد باید به بهترین نحو ممکن با بازارهای جهانی ارتباط برقرار کنیم. دولت باید تا جای ممکن تلاش کند رقابت پذیری در تولیدات ایرانی برای توسعه صادرات افزایش پیدا کند. تولید ایران باید در وهله اول، در بازارهای داخلی به مردم کشورمان کالایی عرضه کند که از خرید و استفاده آن رضایت داشته باشند و به آن افتخار کنند. اگر تولیدکننده ایرانی کالای خوب تولید کند و مصرف کننده ایرانی کالای خوب و با قیمت مناسب ایرانی را بخرد، می توان انتظار داشت که در این چرخه، به زایندگی اقتصاد برسیم و در صادرات غیرنفتی و دیگر متغیرها و شاخص های اقتصادی رشد کنیم. اگر همه در کشور تلاششان را متمرکز بر استفاده از این فرصت کنند، دور نیست که به جایگاه واقعی خودمان در بازارهای جهانی برسیم. مردم، بنگاه های تولیدی و دولت درعمل، از این جریان منتفع خواهند شد و نظام کارآمدی اش را در سطح داخلی و بین المللی نشان خواهد داد.
*مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت
منبع:هفته نامه صدا
