اتاق خبر: «جبیر» یکی از دو گونه عمده آهو در ایران است. دشت‌های پهناور ایران، زیستگاه آهوی گواتر دار ایرانی بانام عمومی «آهو»، و غزال ایرانی یا همین«جبیر» است.
جبیرها از آهوها کوچک‌تر هستند و برعکس آهوها، می‌توانند در آب‌وهوای خشک حاشیه کویر، زیست کنند درحالی‌که وزن آهوها گاهی به ۴۰ کیلوگرم هم می‌رسد، جبیرها ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم وزن‌دارند.
پناهگاه شیر احمد و بی پناهی جبیرها
طرح تحقیقاتی تکثیر و پرورش جبیر از سال ۱۳۷۴ بازنده گیری سه رأس جبیر از«نایبندان» طبس و انتقال آن به بخشی از پناهگاه حیات‌وحش شیر احمد سبزوار آغاز گردید.
در طی سال های متمادی پروژه فوق با موفقیت آغاز و ادامه یافت و رشد جمعیت آن‌ها از وضعیت مطلوبی برخوردار بود تا سال ۱۳۸۵ که جمعیت آن‌ها به ۷۵ رأس رسید.
متأسفانه از ابتدای سال ۱۳۸۶ به دلیل سوء مدیریت جمعیت جبیرها ظرف مدت دو سال رو به کاهش گذاشت تا اینکه در سال ۹۲ فقط چهار رأس جبیر ماده در منطقه‌ی شیر احمد سبزوار باقی ماند.
بااینکه سبزوار از تنها وارث چهار جبیر از این طرح بود اما همین تعداد اندک آهوهای مینیاتوری نیز باوجود مخالفت‌های فراوان دوستداران محیط‌زیست به مناطق دیگری منتقل شدند.
هر چند که علت مرگ و میر یک باره جبیر ها نیز در هاله ای از ابهام باقی مانده و عده ای آب آلوده، و عده ای زاد و ولد حاصل از یکی دو زوج را عنوان کردند اما در هر حال دیگری جبیری در پناهگاه شیر احمد باقی نماند.
پرونده جبیر در سبزوار بسته شده است
رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست شهرستان سبزوار در پاسخ به سؤال مهر که تکلیف چهار رأس جبیر باقی‌مانده از جمعیت ۷۵ را سی این‌گونه در سبزوار به کجا رسید اظهار کرد: پرونده جبیر در این منطقه بسته شد.
محمدعلی عمار لو بیان کرد: از ابتدا قرار نبود گونه جبیر در مناطق این خطه ماندگار باشد.
وی ادامه داد: جمعیت این‌گونه به لحاظ مشکلات ژنتیکی در سطح کشور کاهش‌یافته بود که طبق برنامه‌ریزی سازمان چندین رأس به مناطق حفاظت‌شده منتقل شدند.
وی یادآور شد: سبزوار نیز ازجمله مناطق موردنظر پرورش جبیر بود که در برنامه سازمان قرار گرفت.
وی افزود: زمانی که جمعیت این‌گونه به حداکثر رسید و زیستگاه جبیر در سطح کشور از خطر انقراض خارج گردید این برنامه نیز در سبزوار به اتمام رسید.
وی یادآور شد: سبزوار زیستگاه آهو است و لذا هدف ما حفظ گونه بومی منطقه و همان آهو و از همین رو پرورش گونه جبیر نیز موقتی بود که این طرح به پایان رسید.
مشکل تغذیه آهوان در شیر احمد
رئیس اداره حفاظت از محیط‌زیست سبزوار همچنین در پاسخ به این سؤال که شنیده‌ها حاکی از مشکل تغذیه آهوان در پناهگاه شیر احمد می‌دهد اظهار کرد: سیاست ما دام‌پروری نیست که مرتب با علوفه دستی اقدام به نگهداری آهوان کنیم چراکه اگر زمانی نتوانیم علوفه موردنیاز را به این روش تأمین کنیم این‌گونه از بین خواهد رفت.
عمار لو حفظ سیمای طبیعی با گونه‌های جانوری و گیاهی را سیاست سازمان بیان کرد و گفت اگر قرار است به خاطر یک خشک‌سالی جمعیت گونه‌های حیات‌وحش کاهش پیدا کند طبیعت آن را دیکته کرده است و لذا مدل جمعیتی وحوش با مدل پراکنش و تراکم پوشش گیاهی همخوانی دارد.
وی بیان کرد: خشک‌سالی چند سال اخیر سبب پراکندگی وحوش در عرصه منابع طبیعی شده است تا از ظرفیت پوشش گیاهی بهره‌مند شوند.
رئیس اداره حفاظت از محیط‌زیست سبزوار گفت: خوشبختانه با بارندگی‌ها اخیر باعث رشد پوشش گیاهی مناطق و تجمع آهوان در پناهگاه شیر احمد و جمعیت کثیری از آهوان در پناهگاه هستیم.
کاهش آهوان دلیل برشکار آن‌ها نیست
وی در پاسخ دیگر مهر مبنی بر کاهش جمعیت آهوان در منطقه ابراز کرد: در نظر بگیرید روستایی با جمعیت ۵۰۰ نفر بعد از دو سال به جمعیت۵۰ نفر برسد شاید در نگاه اول این نکته به ذهن متبادر شود که مردم این روستا از بین رفته‌اند اما واقعیت این است که آن‌ها برای تأمین معیشت خود به دیگر مناطق مهاجرت کرده‌اند.
عمار لو اضافه کرد: این موضوع در خصوص آهوان نیز صدق می‌کند و لذا کاهش جمعیت صرفاً دلیل برشکار نیست.
وی بیان کرد: شرایط آب و هوایی حاکم بر منطقه سبب خشک شدن پوشش گیاهی شده است و لذا تعداد بسیار زیادی ازاین‌گونه‌ها برای تأمین علوفه در سطح مناطق پراکنده شدند.
آهوان نیاز به آرامش دارند
عمار لو با اشاره به فصل نزدیکی فصل زادوولد آهوان که در نیمه فصل بهار آغاز می‌شود از دامداران خواست تا از ورود به مناطق حفاظت‌شده پرهیز کنند.
وی بیان کرد: در این فصل آهوان ماده به لحاظ آبستن بودن در شرایط حساسی بسر می‌برند و لذا ایجاد وحشت و یا ترس آسیب‌های جدی به آن‌ها تحمیل می‌کند.
وی همچنین از دامداران و دوستداران طبیعت و محیط‌زیست خواست تا چنانچه فرصت‌طلبانی اقدام به ربودن بره‌ها در سطح منطقه و یا شکار آهوان کردند حتماً به‌منظور حفاظت از جمعیت این حیوان به نیروهای حفاظتی سازمان محیط‌زیست مراتب را گزارش کنند.
تشکیل ۱۰۰ پرونده تخلف
وی در پایان خسارت و زیان وارده متخلفین به محیط‌زیست را در سال گذشته بیش از ۴۱ میلیون تومان برشمرد و گفت: تاکنون ۱۰۰ فقره پرونده برای متخلفان زیست‌محیطی تشکیل‌شده که تاکنون برای ۱۴ مورد راین‌هایی صادرشده و مابقی در حال صدرم روی است.
کمبود محیط بان داریم
رئیس اداره حفاظت از محیط‌زیست سبزوار مهم‌ترین مشکل محیط‌بانان را کمبود امکانات و گستردگی مناطق بیان کرد و گفت: گستردگی مناطق با تجهیزات و تعداد نیروی حفاظتی همخوانی ندارد.
عمار لو اظهار کرد: در حال حاضر مجموع مناطق تحت پوشش سازمان با کمتر از ۱۰ هزار نیرو حفاظت می‌شود درحالی‌که نگهداری و حفاظت مناطق نیازمند ۸۵ هزار نفر نیروی حفاظتی است.
وی اظهار کرد: به لحاظ اهمیتی که برخی دستگاه‌های اجرائی دارند سالانه نیروهای زیادی وارد عرصه خدمتی نهادها می‌شوند اگر محیط‌زیست نیز مورد اهمیت مسئولان صدر کشور می‌بود قطعاً دولت در استخدام نیروهای حفاظتی همگام با دیگر نهادها حرکت می‌کرد.
وی ادامه داد: حدود ۲۰ درصد از عرصه‌های طبیعی ایران توسط محیط‌بانان حفاظت می‌شود و ازآنجاکه محیط‌زیست یک دستگاه حاکمیتی است اگر به لحاظ نیرو در مضیقه باشیم به‌طور حتم در انجام کارهای حاکمیتی موفق نخواهیم بود.
