اتاق خبر - در این گفت و گو که در شماره دوشنبه سوم خرداد 1395 خورشیدی با سفیر ایران در هند منتشر شد، می خوانیم: نخست وزیر هند در ایران؛ نماینده‌ای از یک شبه قاره، ایران و هند روزهای پرکاری را پیش رو دارند، از امضای قرارداد همکاری ترانزیت سهجانبه تا سرمایه‌گذاری در چابهار، از مذاکره بر سر فرزاد B تا خرید بلندمدت گاز.
این نخستین باری نیست که مقامی بلندپایه از هند راهی ایران می‌شود. ١٤ سال از چنین اتفاقی گذشته است، سال ٢٠٠١ بود که نخست وزیری از هند روبه‌روی مقامات ایرانی نشست و مذاکره کرد، در دوران تصدی دولت نهم و دهم نیز تمایل برای عمیق‌تر شدن نگاه به شرق وجود داشت و هرچند احمدی‌نژاد در دیدار با نخست وزیر هند در حاشیه اجلاس سازمان ملل از وی دعوت کرد راهی ایران شود تا بنای همکاری‌ها محکم‌تر از قبل پیگیری شود، این اتفاق رخ نداد تا امروز نخست وزیر هند تهران را ببیند.
نخست‌وزیر هند در شرایطی وارد ایران می‌شود که توافق هسته‌ای حلقه تنگ تحریم را از گردن اقتصاد ایران برداشته و هر چند هنوز در مسیر اجرا، مشکلات و نواقصی شناسایی می‌شود و نشست و برخاست‌هایی برای رفع این مشکلات شکل می‌گیرد اما حالا نه فقط ایرانی‌ها که هندی‌ها اذعان دارند، با روند کنونی آینده خوبی می‌تواند پیش روی همکاری‌های اقتصادی ایران و هند باشد.
نگاه به شرق، از سال‌ها قبل در سیاست خارجی ایران جای گرفت. چند روز پیش بود که سفرای ایرانی در همایشی گرد هم آمدند تا دستور کار دستگاه دیپلماسی را برای پیشبرد اهداف اقتصادی بشنوند، توسعه روابط اقتصادی و تلاش برای حمایت از توان اقتصادی ایران در عرصه بین‌الملل از جمله نکاتی بود که در این راستا مورد توجه قرار گرفته است. نگاه به شرق ایران که با نزدیکی به چین آغاز شد، حالا با توسعه روابط با هندی‌ها تغییری جدی را تجربه می‌کند.
«نارندرا دامورداس مودی» حالا با دستور کارهایی مشخص به ایران می‌آید. از مدت‌ها قبل نگاه خیره سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی هند به چابهار قابل تشخیص بود و حالا انتظار می‌رود این سفر دستاوردهایی مهم در عرصه انرژی داشته باشد. فصل جدید در راه است؛ این را نخست وزیر هند به ایرنا گفته است. او تاکید دارد که در این فصل تازه «چابهار، انرژی و تجارت» سه رکن اصلی هستند.
**ایران و هند؛ اقتصادهای مکمل
غلامرضا انصاری، سفیر ایران در هند، در گفت‌وگو با «اعتماد» با تاکید بر اهمیت این سفر گفت: اقتصادهای ایران و هند مکمل یکدیگر هستند و به نظر می‌رسد با این سفر همکاری‌های آتی دو کشور جهشی قابل توجه را تجربه کند.
او با اشاره به اینکه ایران یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع انرژی در جهان است، افزود: رشد اقتصادی هند، این کشور را به یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی تبدیل کرده و طبیعتا این موقعیت سبب شده هر دو کشور از نزدیکی روابط و افزایش مراودات منتفع شوند.
او مساله امضای قرارداد ترانزیت سهجانبه میان ایران، هندوستان و افغانستان را مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد: این قرارداد از ابعاد مختلفی می‌تواند مورد توجه و بررسی قرار گیرد. مهم‌ترین موضوع، توسعه اقتصادی منطقه و تغییر شرایط در افغانستان است. وصل افغانستان به آب‌های آزاد از یک سو و دسترسی هند به بازار افغانستان از سوی دیگر برای این دو کشور و برای ایران از اهمیتی خاص برخوردار است.
او گفت: ایران و هند از مدت‌ها قبل، از زمان رویارویی‌ها در افغانستان به دنبال تحقق این هدف بودند و این سیاست همچنان تداوم دارد چرا که ثبات در افغانستان نفعی غیرقابل انکار برای منطقه و ایران دارد. او ایران را محل وصل این دو کشور و همچنین کشورهای آسیای میانه به بازارهای اروپایی خواند و گفت: استفاده ایران از این فرصت می‌تواند اقتصاد منطقه را با تغییراتی مثبت روبه‌رو کند.
او با اشاره به نزدیکی ریشه‌های فرهنگی و سیاسی دو کشور، زمان را برای خیز در روابط اقتصادی مناسب خواند و در پاسخ به این سوال که برآوردها بر رسیدن حجم مراودات به چه سطحی دلالت دارد، گفت: در طول سال‌های تحریم حجم روابط اقتصادی ایران و هند در حدود ١٥ تا ١٦ میلیارد دلار بود البته قیمت نفت در آن زمان بر رسیدن روابط به این حجم موثر بود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به کاهش قیمت نفت در ١١ ماه سال گذشته سطح روابط تجاری ما و هند به ٩ میلیارد دلار رسید. از این ٩ میلیارد دلار، سه میلیارد دلار مربوط به صادرات کالا از هند به ایران بود و ٦ میلیارد لار نیز به صدور کالا از ایران به هند اختصاص داشت.
او با اشاره به احتمال امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی میان ایران و هند گفت: این اتفاق می‌تواند دسترسی ایران و هند به بازارهای یکدیگر را ساده‌تر از قبل کند و همچنین بحث‌هایی بر سر امضای موافقنامه امتناع از اخذ مالیات مضاعف یا تشویق سرمایه‌گذاری‌های مشترک مطرح است که می‌تواند در افزایش سطح روابط تجاری ایران و هند نقش‌آفرینی کند.
**هند به طلب ایران بهره می‌دهد
انصاری همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه طلب ٦ میلیارد دلاری ایران از هند بابت فروش نفت، قرار است ظرف چه مدتی وصول شود؟ گفت: اول لازم می‌دانم توضیح دهم این طلب
٦ میلیارد دلار نیست و طرفین باید حتما جلساتی برای برآورد رقم دقیق مطالبات برگزار کنند. فروش نفت ایران به هند هیچگاه متوقف نشده و طبیعتا با توجه به حجم نفت فروخته شده این عدد نیز تغییراتی کرده است.
رسانه‌ها گزارش دادند پالایشگران هندی برای نخستین‌بار در چهار سال گذشته، بخشی از بدهی خود را به ایران با استفاده از یورو پرداخت کردند. به گفته برخی منابع، شرکت پالایش و پتروشیمی مانگلور معادل ٥٠٠ میلیون دلار و شرکت ایندین اویل معادل 250 میلیون دلار از بدهی‌های خود را به ایران پرداخت کرده‌اند و شرکت اسار نیز به زودی ٥٠٠هزار دلار به ایران می‌پردازد. پالایشگران یاد شده، این مبالغ را به یونیون بانک هند پرداخته‌اند و یونیون بانک نیز این مبالغ را از طریق بانک خلق (هالک بانک) ترکیه به شرکت ملی نفت ایران منتقل کرده است.
سفیر ایران در هند در توضیح حجم مطالبات ایران از هند گفت: اعدادی که اعلام می‌شود بین ٦ تا ٧ میلیارد دلار است اما قطعا طلب ما بیش از این حرف‌هاست چرا که برای برآورد این رقم عواملی مانند نرخ تبدیل این طلب به ارزهای دیگر مهم است.
او با اشاره به اینکه به دلیل شرایط تحریم پول ایران برای مدتی در این کشور مانده است، گفت؟ طرف ایرانی انتظار داشت که سودی به این پول تعلق گیرد که در نهایت پس از اعلام مقامات هندی قرار است سود مورد نظر به پولی که برای مدتی در هند مانده بود، پرداخت شود. او در پاسخ این پرسش که سود مورد نظر ایران چقدر است؟ گفت: ایرانی‌ها خواستار در نظر گرفتن سودی یک و نیم‌درصدی به این پول بودند و مقامات هندی نیز با پرداخت این پول موافقت کرده‌اند.
او با تاکید بر اینکه پیگیری‌ها برای فعال شدن دوباره صندوق تسویه‌حساب آسیایی ادامه دارد، گفت: اگر این اتفاق بیفتد مانند قبل از تحریم، سیستم پرداخت روالی منطقی پیدا می‌کند.
او از زوایه‌ای دیگر مساله پول‌های ایران در هند را مورد بررسی قرار داد و گفت: « هندی‌ها در این میان می‌توانند نکته دیگری را نیز مد نظر قرار بدهند. اگر بانک‌های هندی قادر باشند سرویس‌های بین‌المللی مورد نظر را به ایران ارایه دهند، ایران دیگر نیازی به خارج کردن پول خود از هند احساس نمی‌کند. به هر حال این پول‌ها برای مصارف خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد و ما این پول را ممکن است بعد از خارج کردن از بانک‌های هند در بانک‌های دیگر کشورها بگذاریم اما اگر هندی‌ها سرویس‌های مورد نظر ما را ارایه کنند، دیگر نیازی به جابه‌جا کردن پول نیست و تنها باید رقم طلب مانده با احتساب سود و... حساب شود.
او در جواب این سوال که آیا شرط پیشین هندی‌ها برای خرید از هند به ازای طلب حاضر دیگر مطرح نیست، گفت: من از هیچ یک از مقامات هندی چنین شرطی را نشنیده‌ام. البته در دوره تحریم با توافق طرفین چنین مراوداتی صورت گرفت. در این دوره بخشی از پول ایران در هند به صورت روپیه نگهداری می‌شد که باز هم از امتیازات خاصی برخوردار بود و مشمول پرداخت مالیات هم نمی‌شد، لازم است توضیح دهم مساله در این میان توافق دو طرف بود و ما اجباری به انجام چنین کاری نداشتیم.
** انرژی تنور روابط را داغ می‌کند
انصاری در پاسخ به سوالی در خصوص روابط دو کشور در حوزه انرژی و احتمال ورود هند به باشگاه مشتریان گاز ایران از پس چند دهه رایزنی گفت: از نظر طبیعی، با توجه به فاصله کمتر از ٩ هزار کیلومتر دو کشور، ایران می‌تواند نقشی موثر و مفید هم در حوزه تامین نفت و هم در حوزه تامین گاز مورد نیاز هند ایفا کند.
او با اشاره به اینکه ممکن است هندی‌ها تصمیم بگیرند در بخش خرید ال‌ان‌جی از ایران وارد عمل شوند، گفت: بعد از به سرانجام رسیدن برجام، شرایط بسیار خوبی برای کارهای بلندمدت پیش روی ایران قرار گرفته است. از سوی دیگر باید در نظر داشت که هندی‌ها نیز طرح‌ها و پروژه‌های بزرگی در حوزه انرژی را در دستور کار دارند، به عنوان مثال هندی‌ها در حال پیگیری پروژه‌ای عظیم هستند برای ایجاد ذخایر نفتی.
او در خصوص سابقه این پروژه نیز گفت: از زمان پایین آمدن قیمت نفت تمرکز هند بر این مساله افزایش یافت و می‌خواهند با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای شان از این موقعیت برای خیز اقتصادی بهره ببرند.
او به مذاکرات ایران و هند در فرزاد B نیز اشاره کرد و گفت: اگر هندی‌ها بتوانند ایران را مجاب کنند که امکان توسعه این میدان را دارند، بدون تردید روابط دو کشور در این حوزه افزایشی جدی خواهد داشت.
او در پاسخ به این سوال که عزمی برای افزایش خرید نفت هند از ایران وجود دارد، گفت: سطح صادرات ایران به هند به ٤٠٠ هزار بشکه رسیده که بالاترین سطح در ٧ سال اخیر است و امکان افزایش این رقم نیز وجود دارد.
**محرکی برای خصوصی‌ها
او ابراز امیدواری کرد که این سفر مشوقی برای تجار و بخش خصوصی ایران باشد تا برای شناسایی بازار هند اقدام کنند. او بی‌اطلاعی فعالان اقتصادی دو طرف را از بازار یکدیگر مهم‌ترین مساله دانست و گفت: هند کشوری با یک میلیارد و دویست میلیون نفر جمعیت است و این بازار بزرگ به هر کالایی نیاز دارد، خصوصا محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی مانند خشکبار و زعفران و... در ضمن شرکت‌های صادر‌کننده خدمات فنی و مهندسی می‌توانند در این کشور بازار خوبی را به دست بیاورند.
او با تاکید بر اینکه در سراسر هند ده‌ها و صدها پروژه عمرانی کوچک و بزرگ در حال اجراست، گفت: شرکت‌های خارجی زیادی در این بازار مشغول کارند و شرکت‌های ایرانی نیز می‌توانند به این بازار ورود پیدا کنند.
او با تاکید بر اینکه هندی‌ها برنامه رشد اقتصادی 7.5 درصدی را برای خود پیش بینی کرده‌اند، گفت: قرارداد ترانزیت سه جانبه، رایزنی‌ها برای افزایش نقش ایران در تامین نیاز هند به انرژی و توافقنامه‌های تجارت ترجیحی و... می‌تواند شکل روابط اقتصادی ایران و هند را تغییر داده و به توسعه منطقه منجر شود.
**افزایش قابل توجه توریست‌های ایرانی در هند
سفیر ایران در هند همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به افزایش قابل توجه سفر ایرانیان به هند، مخصوصا بعد از راه افتادن کمپین امتناع از سفر به کشورهای حامی داعش، برنامه‌ای برای افزایش متقابل سفر هندی‌ها به ایران و استفاده از ظرفیت‌های گردشگری دو کشور مطرح است؟ گفت: نکته‌ای که اشاره کردید کاملا درست است چرا که در نوروز ١٣٩٥، حجم گردشگران ایران در هند به‌شدت افزایش یافت. تقریبا می‌توانم بگویم اغلب مسافران دهلی و بمبئی و گوا را ایرانیان تشکیل می‌دادند و گلایه‌ها بر نبود هواپیما متمرکز بود.
او گفت: اما نکته مهم در این میان افزایش قابل توجه سفر هندی‌ها به ایران در ماه‌های اخیر است. ما با پدیده توریست زیارتی از هند روبه‌رو هستیم. به هر روی در این کشور ٢٠٠ میلیون مسلمان و حدود ٣٠ تا ٤٠ میلیون شیعه زندگی می‌کنند که می‌توان برای افزایش ورودشان به ایران برنامه‌های مهمی تدارک دید و سرمایه‌گذاری‌های مشترکی نیز انجام داد.
**اشرف غنی در راه تهران
سفر مهم نخست وزیر هند همان طور که اشاره شد، قراردادی سه جانبه را در خود جای داده است از این رو محمد اشرف‌غنی، رییس‌جمهور افغانستان امروز راهی ایران شده است تا امضای خود را پای قرارداد سهجانبه ترانزیتی حک کند. این دومین سفر رییس‌جمهور افغانستان به ایران پس از به قدرت رسیدن است. اشرف غنی پس از این نشست تهران را ترک می‌کند، اما نخست‌وزیر هند در تهران با تعدادی از مقامات ارشد ایران دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد و دوشنبه شب تهران را ترک می‌کند.
*منبع: روزنامه اعتماد
94110
