به گزارش اتاق خبر، با این حال صنعت تولید ریل که نیاز به فناوری زیادی ندارد و مواد اولیه آن نیز در کشور موجود است با افتان و خیزان‌های زیادی مواجه شده است. هرچند در اوایل دهه ۷۰ کارخانه ذوب‌آهن اصفهان موفق به تولید ریل U۳۳ شد و تفاهمنامه‌ای هم در این زمینه بین این شرکت و شرکت راه‌آهن در سال ۷۳ منعقد شد اما به دلایل نامشخصی استفاده از این ظرفیت داخلی در حوزه اجرایی محقق نشد. درنهایت حدود ۱۵ سال بعد استفاده از توانمندی شرکت ذوب‌آهن مورد توجه بهره‌برداران شبکه ریلی کشور قرار گرفت و در سال ۸۷ تفاهمنامه‌ای بین مدیران شرکت راه‌آهن و شرکت ذوب‌آهن با هدف تولید انبوه ریل U۳۳ امضا شد. ۴۰ روز بعد، نخستین محموله ریل تولید داخل تحویل راه‌آهن شد اما به دلیل آنچه کیفیت نامناسب و از رده خارج شدن ریل U۳۳ اعلام شد، شرکت راه‌آهن دیگر سفارش جدیدی برای تولید این ریل به شرکت ذوب‌آهن نداد و خواستار تولید ریل UIC۶۰ (مناسب برای سرعت بالای ۱۶۰ کیلومتر در ساعت) شد. ناکامی در تولید ریل در شرکت ذوب‌آهن در زمان مقرر و نیاز خطوط ریلی کشور به این کالا باعث شد تا سیدمسعود نصرآزادانی، معاون ساخت و توسعه راه‌آهن کشور اعلام کند برای تولید ریل ملی با ذوب‌آهن اصفهان تفاهمنامه‌ای به امضا رسید و قرار بود آنها ریل را تا شهریور ۹۴ به تولید برسانند و ما هم از آن تاریخ خریدهای خارجی را متوقف کنیم اما پروژه هنوز اجرا نشده و مجوز ترک تشریفات خرید ۱۵۰ هزار تن ریل از خارج را از دولت قبل داشتیم که درحال‌حاضر ۳۰ هزار تن آن انجام شد. اینطور که خبرگزاری صداوسیما نوشته، آزادانی گفته است ظرفیت تولید ریل داخل جوابگوی نیازهای ریلی کشور نیست و تا ۵ سال آینده نیاز کشور به ریل بیش از ۲۰۰ هزار تن در سال است که این رقم غیراز مصرف ریل در مترو و خطوط فرعی برای اتصال صنایع به خط‌آهن سراسری است. تاخیر چندباره در رسیدن ریل ملی و خالی ماندن دست راه‌آهن و شرکت ساخت برای تکمیل طرح‌های جدید ریلی باعث شد که مسئولان واردات ریل را با قدرت بیشتری ادامه دهند. هرچند ایسنا نوشته که پورسیدآقایی، مدیرعامل راه‌آهن گفته است: بخش قابل توجهی از واردات به شکل فاینانس و از سوی دولت هند انجام می‌شود. وی برای آسوده کردن خاطر تولیدکنندگان تاکید کرده که هرچه ریل در داخل تولید شود از سوی این شرکت خریداری خواهد شد، زیرا نیاز به آن به حدی بالاست که تولید داخلی پاسخگوی آن نخواهد بود. البته محمدرضا کجباف، سخنگوی شرکت ذوب‌آهن با بیان اینکه در سال‌های ۸۱ تا ۸۹ نیز ذوب‌آهن ۳۰ هزار تن ریل تولید کرده بود به تسنیم گفته است: متاسفانه به دلیل اینکه خریداری در بازار وجود نداشت این پروژه متوقف شد. تولید ریل کارخانه ذوب‌آهن براساس نیاز داخلی و خارجی انجام خواهد شد. البته مجموع نیاز ریل کشور به شرط تحقق تمام پروژه‌ها حدود ۱۵۰ هزار تن در سال است که ذوب‌آهن امکان تامین تمام آن را دارد. البته ظرفیت اسمی ذوب‌آهن برای تولید ریل و تیرآهن بال‌پهن ۴۰۰ هزار تن است.
احمد صادقی، مدیرعامل ذوب‌آهن اصفهان نیز به تازگی درباره میزان تولید در پروژه ریل ملی به تسنیم گفته است: توان نصب شده تجهیزات در این پروژه ۴۰۰ هزار تن در سال است ولی با توجه به پیش‌بینی ما از میزان نیاز ریل در شرکت راه‌آهن که در بهترین حالت سالانه حدود ۱۵۰ هزار تن است ما نیز هر سال به همین میزان تولید خواهیم داشت و امسال به عنوان نخستین سال بهره‌برداری برنامه‌ریزی برای تولید ۱۰۰ هزار تن ریل انجام شده است. پروژه ریل ملی هرچند در یک بام و دو هوا قرار دارد با این حال اهمیت زیادی دارد. مهندس محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت در نمایشگاه بین‌المللی حمل‌ونقل ریلی امسال با اشاره به آغاز خط تولید ریل ملی در ذوب‌آهن اصفهان گفت: این اتفاق ظرفیت بسیار بزرگی برای تولید ریل به وجود آورده تا جایی که می‌توان به ظرفیت سالانه ۵۰۰ هزار تن ریل فکر کرد.
ضرورت خودکفایی در صنعت ریلی
تولید ریل، شاه‌کلید حرکت به سمت توسعه صنعت ریلی بوده و تاکنون سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در این زمینه انجام شده و راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نیز از آن حمایت کرده است. ضمن اینکه احداث خط ریلی جدید، دوخطه کردن و بازسازی خطوط راه‌آهن نیاز به تولید ریل در کشور را بیشتر می‌کند به ویژه که از بکارگیری قطارهای پرسرعت در خطوط ریلی زیاد صحبت می‌شود. محمد ساطعی، کارشناس ریلی به ماهنامه راه و ساختمان گفته است: افزایش بهره‌وری خطوط ریلی و پایانه‌های بار در کنار تسریع تخلیه و بارگیری موجب توسعه حمل‌ونقل ترکیبی و رشد اقتصادی کشور می‌شود. از این رو تولید ریل در کشور از جایگاه مهمی برخوردار است. این فرآیند به طور قطع به افزایش سرعت کار و کاهش هزینه‌ها منجر می‌شود؛ به علاوه اینکه اهمیت تولید ریل در کشورهای پیشرفته به اندازه‌ای است که ایتالیا با وجود آنکه کشور کوچکی است سالانه حدود ۲ میلیون تن ریل تولید می‌کند و این در حالی است که کمترین فاصله معادن تا کارخانه‌های ایتالیا ۵ هزار کیلومتر است. فرداد دلیری، معاون سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نیز گفت: صنعت ریلی کشور با وجود کارخانه‌ها و زیرساخت‌های اصلی رشد چندانی نداشته است؛ چراکه دولت در تامین زیرساخت‌ها همیشه با کمبود بودجه روبه‌رو بوده است از این‌رو جذب سرمایه‌گذاری و فاینانس می‌تواند این کمبود بودجه را جبران کند. البته سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی به دلیل اینکه هزینه حمل‌ونقل ریلی در کشور ما پایین است توجیه اقتصادی ندارد. هرچند دولت برنامه دارد که سالانه هزار کیلومتر به خطوط ریلی کشور اضافه شود. می‌توان گفت، با وجود مزیت‌های صنعت ریلی به دلیل نداشتن آلودگی و ارزان بودن سوخت نیاز است که این صنعت توسعه بیشتری پیدا کند و به علاوه اینکه به جای واردات، تولید ریل در کشور بومی شود، ضمن آنکه ضروری است با توجه به آنکه قطارهای پرسرعت در حال توسعه است، تولید ریل برای این قطارها هم در دستور کار قرار گیرد.
مشکلات به هم پیوسته در صنعت ریلی
بخش‌های زیرساختی کشور در ارتباط تنگاتنگی با هم قرار دارند. به نوعی که تولید ریل در کشور باید براساس تقاضای ساخت خطوط ریلی باشد؛ خطوطی که باید واگن و لکوموتیو روی آن حرکت کند و زیرساخت‌های آن ایجاد شود. مهدی ابراهیمی، کارشناس صنعت ریلی گفت: خطوط ریلی کشور بیشتر در فلات مرکزی ایران کشیده شده است. معادن و صادرات، اهمیت وجود خطوط ریلی را بیشتر می‌کند. البته بزرگترین چالش صنعت ریلی کشور توسعه نیافتن آن در سال‌های گذشته است. از آنجا که هزینه‌های حمل‌ونقل ریلی از طریق درآمدهای خود شرکت پرداخت می‌شود به‌هیچ‌وجه با حمل‌ونقل جاده‌ای قابل مقایسه نیست و دلیل آن استفاده ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای از سوخت ارزان است. از این‌رو زمانی که سرمایه‌گذاران به بخش صنعت ریلی وارد می‌شوند باید از بازگشت سرمایه خود مطمئن باشند.
نوسازی خطوط ریلی
ابراهیمی درباره ضرورت نوسازی خطوط ریلی کشور نیز گفت: خطوط ریلی قدیمی کشور باید نوسازی شود. همچنین برای بالا رفتن سرعت حرکت باید خطوط تک خطی( مسافری و باری) توسعه پیدا کند. زیرساخت خطوط ریلی برای استفاده از قطارهای پرسرعت نیز باید ایجاد شود. باید دقت شود که خطوط ریلی برای چه قطارهایی و با چه سرعتی کشیده می‌شوند و در این زمینه نگاه بلندمدت باید داشت.
منبع: صمت
