به گزارش اتاق خبر، به گفته مهندس نعمت‌زاده این ظرفیت‌سازی در قالب راه‌اندازی واحدهای مختلف کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی، ذوب و نورد بوده تا به‌تدریج صادرات خام سنگ‌آهن کاهش‌یافته و به صفر برسد. حال اگر بخواهیم نگاهی به وضعیت معادن سنگ‌آهن ایران داشته باشیم می‌بینیم بسیاری از معادن کوچک مقیاس سنگ‌آهن به‌دلیل کاهش قیمت جهانی محصول فعالیت خود را متوقف کرده یا با ظرفیت کمتری در حال فعالیت هستند. زمانی که این موضوع را با فعالان حوزه سنگ‌آهن مطرح کردیم متوجه شدیم موضوع کاهش صادرات سنگ‌آهن از طرف آنها مورد استقبال قرار گرفته. چرا که آنها معتقدند در صورتی که امکان فروش سنگ‌آهن در داخل کشور وجود داشته یا زمینه فرآوری آن فراهم شود سود بیشتر و ارزش‌افزوده بالاتری برای آنها خواهد داشت اما برای رسیدن به این هدف، باید در گام نخست زیرساخت‌های اولیه و سرمایه‌گذاری‌های کلان برای ایجاد واحدهای فرآوری سنگ‌آهن همچون کنسانتره و گندله‌سازی فراهم شود.
سنگ‌آهنی‌ها موافق هستند
نایب‌رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران درباره حرکت به سمت صفر شدن صادرات سنگ‌آهن ایران به صمت گفت: با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب، رییس‌جمهور و وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره جلوگیری از خام‌فروشی، فعالان حوزه سنگ‌آهن نیز با این موضوع موافق بوده و سعی در حرکت در همین مسیر را دارند.
به گفته بهرام‌شکوری اگر بتوانیم زنجیره ارزش سنگ‌آهن را مانند زنجیره‌های ارزش دیگر مواد معدنی در دنیا تکمیل کنیم به‌طور طبیعی ارزش‌افزوده حاصل از این بخش، نتایج قابل‌ملاحظه‌ای برای کشور خواهد داشت که ازجمله مهم‌ترین آنها آبادانی، ارزآوری، سود بیشتر و اشتغالزایی است. اگر تاکنون این اتفاق نیفتاده بخشی از آن به استراتژی توسعه صنعتی کشور بازمی‌گردد.
وی افزود: برخلاف کشورهای توسعه‌یافته که استراتژی‌های تعریف شده برای بخش‌های مختلف یا بنگاه‌های اقتصادی به‌عنوان استراتژی توسعه انتخاب می‌شود، در کشوری همچون ایران برنامه‌ریزی برای توسعه بخش‌های مختلف در دست دولت است. از طرفی در دولت‌های گذشته و هم‌اکنون نیز استراتژی مشخصی برای معدن و صنایع معدنی طراحی نشده تا براساس آن برای آینده بخش معدن و صنایع معدنی هدف‌گذاری شود.
رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران بر این باور است که با داشتن یک استراتژی مشخص و از قبل طراحی شده، می‌توان تمام زنجیره ارزش را طراحی کرد. در این زمینه باید حمایت از تمام بخش‌های زنجیره ارزش‌افزوده به یک نسبت انجام شود تا با تناسبی مشخص این زنجیره رشد کند.
ایجاد هارمونی بین اجزای زنجیره
به گفته شکوری نبود هماهنگی و تناسب بین اجزای زنجیره ارزش‌افزوده سنگ‌آهن تا فولاد به دلیل نداشتن برنامه‌ریزی، در سال‌های گذشته موجب شده هرکدام از حلقه‌های این زنجیره بدون توجه به اینکه بازاری در داخل کشور وجودخواهد داشت یا نه، به تولید بپردازند. در این میان سنگ‌آهنی‌ها نیز زمانی که با نبود تقاضا در بازار داخلی روبه‌رو شدند ناچار به صادرات محصولات خود شدند.
نایب‌رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران به کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن اشاره کرد و گفت: کاهش صادرات، به دلیل کاهش قیمت در بازار جهانی است. البته تولیدکنندگان سنگ‌آهن علاوه بر این موضوع، به‌دلیل نبود زیرساخت مناسب و همچنین بالا بودن هزینه حمل‌ونقل زمینی و دریایی، تمایلی به صادرات سنگ‌آهن ندارند؛ بلکه در تلاش هستند تا محصولات خود را در داخل کشور به فروش برسانند.
شکوری گفت: در گذشته با اطلاق نام خام فروش به صاحبان گندله و کنسانتره برای این دو محصول نیز عوارض صادراتی وضع کردند و این امر باعث شد تا سرمایه‌گذاران تمایلی برای ورود به حوزه فرآوری سنگ‌آهن نداشته باشند. وی افزود: شاید بهتر باشد به دنبال ریشه مشکلات رفته و آن را به شکل اساسی رفع کنیم. هر بخشی از زنجیره ارزش‌افزوده سنگ‌آهن که در آن سرمایه‌گذاری می‌شود مهم است؛ یعنی به همان اندازه که فولاد به عنوان محصول نهایی اهمیت دارد باید به سنگ‌آهن نیز توجه کرد زیرا اگر سنگ‌آهنی کشف نشده و فرآوری نشود فولادی تولید نخواهد شد.
رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران معتقد است اگر امروز سنگ‌آهن یا کنسانتره در ایران فروش ندارند و با مازاد تقاضا روبه‌رو هستیم باید به دنبال رفع دلیل این موضوع رفت. از طرفی باید توجه کرد تولیدکنندگان سنگ‌آهن چه در داخل و چه خارج از کشور به دنبال کسب سود هستند. یعنی اگر سنگ‌آهن در داخل کشور با قیمت مناسب خریداری شود صاحبان آن دیگر تمایلی برای صادرات سنگ‌آهن به خارج از کشور ندارند؛ این در حالی است که فولادسازان ایرانی نسبت به خرید سنگ‌آهن ایران با قیمت پایین‌تر از نرخ جهانی اقدام کرده و حتی بهای آن را پرداخت نکرده‌اند.
حرکت به طرف فرآوری
شکوری درباره اینکه سنگ‌آهنی‌ها و فعالان سنگ‌آهنی چه اقدامی در راستای تکمیل زنجیره تولید فولاد و کاهش صادرات سنگ‌آهن انجام خواهند داد، اینگونه پاسخ داد: با توجه به کاهش قیمت محصول، اقدام منطقی تبدیل سنگ‌آهن به کالایی با ارزش‌افزوده بیشتر است زیرا از نظر هزینه‌ها همچون حمل‌ونقل، تفاوت قیمتی بین جابه‌جایی یک تن فولاد با یک تن سنگ‌آهن نیست. به همین دلیل توصیه می‌شود فعالان معدنی کارخانه‌های فرآوری ایجاد کنند یا اگر سرمایه لازم برای احداث کارخانه فرآوری نداشتند محصولات خود را با قیمت عادلانه به واحدهای تولیدکننده کنسانتره که در نزدیکی معدن آنها احداث شده بفروشند تا این کالا در داخل کشور به یک محصول با ارزش‌تر تبدیل شود.
شکوری پیشنهاد دیگری برای تولیدکنندگان سنگ‌آهن مطرح کرد و گفت: احداث کارخانه فرآوری برای یک معدن کوچک توجیه اقتصادی ندارد؛ بنابراین این نوع معادن می‌توانند با ایجاد کنسرسیوم، کارخانه فرآوری در منطقه ایجاد کرده و با استفاده از خاک و محصولات موجود در این معادن کوچک، محصولات فرآوری شده معدنی تولید کنند. اگر تمامی موارد یادشده انجام شود سنگ‌آهن و هیچ‌کدام از مواد معدنی دیگر به شکل خام صادر نخواهد شد.
نایب‌رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران درباره تغییرات قیمت سنگ‌آهن گفت: از سوی موسسات معتبر پیش‌بینی‌هایی انجام شده که در آن افزایش قیمت سنگ‌آهن در ۳ تا ۴ سال آینده دیده نمی‌شود. با این حال، در آینده نه‌چندان دور، جهان به سمت خروج از رکود و رونق پیش می‌رود، در نتیجه شاهد رشد قیمت مواد معدنی و صنایع معدنی خواهیم بود.
شکوری پیش‌بینی کرد افزایش قیمت سنگ‌آهن شیب ملایمی خواهد داشت بنابراین تولیدکنندگان سنگ‌آهن باید به دنبال تبدیل آن به محصولی با ارزش‌افزوده بالاتر باشند.
ارزآوری بالای صادرات در گذشته
بازرس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران نیز درباره صحبت‌های مطرح شده مبنی بر کاهش صادرات سنگ‌آهن و نزدیک شدن آن به صفر در گفت‌وگو با اظهار کرد: از زمانی که قیمت سنگ‌آهن افزایش یافت صحبت‌هایی مبنی بر جلوگیری از صادرات سنگ‌آهن مطرح شد. این در حالی بود که ظرفیتی برای استفاده از این کانی در داخل وجود نداشت و صادرات آن ارزآوری بسیار بالایی نصیب کشور می‌کرد که می‌شد با تکیه بر آن به ایجاد زیرساخت و گسترش زنجیره فرآوری سنگ‌آهن کمک کرد. به گفته افشین حسینی‌زمانی در شرایط کنونی با کاهش جهانی قیمت سنگ‌آهن، صادرات صرفه اقتصادی ندارد و تولیدکنندگان سنگ‌آهن باید به سمت فرآوری و تولید محصولات معدنی پیش بروند. وی بر این باور است که جریان فعالیت تولیدکنندگان سنگ‌آهن هیچگاه مخالف تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده نبوده چرا که در یک سال گذشته سرمایه‌گذاران سنگ‌آهنی با توجه به شرایط موجود، به سمت فرآوری سنگ‌آهن پیش رفته‌اند.
حسینی در ادامه گفت: تکمیل زنجیره ارزش تنها ۳ کلمه نبوده و فرآیندی فوق‌العاده تخصصی تا فولادسازی ادامه پیدا می‌کند. فولادسازی شاخصی برای میزان توسعه‌یافتگی کشورهاست و براساس میزان فولاد تولید شده سنجیده می‌شود. در این میان کشورهای اروپایی، امریکا و کره‌جنوبی جزو تولیدکنندگان فولادی بزرگ جهان هستند.
قیمت رقابتی؛ راهی برای کاهش صادرات
بازرس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن اظهار کرد: فعالان سنگ‌آهنی هیچگاه مخالف کاهش صادرات سنگ‌آهن نبوده‌اند و در بسیاری موارد معادن کوچک با همکاری یکدیگر کارخانه تولید کنسانتره بنا کرده‌اند یا معادن بزرگ خصوصی به سمت تولید گندله رفته‌اند. در واقع تکمیل زنجیره تولید فولاد اتفاق خوبی است و سنگ‌آهنی‌ها به شرط سرمایه‌گذاری کلان در این بخش از آن استقبال می‌کنند. بخشی از این سرمایه‌گذاری می‌تواند از طریق ارائه تسهیلات دولتی انجام شود. وی بر این باور است که در برخی از فرآیند تکمیل زنجیره ارزش، نیاز به حرکت گام به گام دولت احساس می‌شود. به‌عنوان مثال اگر به سمت کنسانتره‌سازی حرکت کنیم و با مازاد ظرفیت روبه‌رو شدیم اجازه صادرات آن به تولیدکننده داده شود. بنابراین اگر دولت بخواهد بخش خصوصی وارد سرمایه‌گذاری وارد شود باید عملکرد اقتصادی داشته باشد. نکته مهم دیگر در این بخش قیمت رقابتی است که اگر در ایران اجرایی شود بدون شک دیگر خبری از صادرات سنگ‌آهن نخواهد بود زیرا صرفه تولیدکنندگان سنگ‌آهن به فروش در داخل کشور است.
منبع: صمت
