به گزارش اتاق خبر، پروژه‌ای که در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و پس از آن، در جریان دست به‌دست شدن دولت‌ها، به طور مرتب از میزی به میز دیگر پرتاب و تبدیل به پروژه‌ای خاک گرفته در سواحل خلیج‌فارس شد که در گذر از همه سال‌های پیش تاکنون حتی ۲۰ درصد هم پیشرفت فیزیکی نداشته است.
قصه این پروژه زمانی پرغصه‌تر می‌شود که بدانیم کمی بعد از ما عربستان به فکر اتصال بحرین از طریق خشکی (ایجاد پل) به سرزمین خود افتاد و پل عربستان ـ بحرین حدود ۳۰ سال است به این دو کشور خدمات می‌دهد. در غفلت ایران از پروژه ملی پل خلیج‌فارس، دومین پل عربستان و بحرین نیز در دست ساخت است و این کشور برای اتصال به مصر از طریق یک پل نیز نقشه‌هایی دارد.
زمزمه اتصال جزیره قشم به سرزمین اصلی، در سال ۴۷ در میان مسئولان کشور شنیده و در سال ۵۱ تصمیم جدی به ایجاد یک پل برای این کار گرفته شد که از بندر لافت در شمال قشم به بندر پهل در بندرعباس بیاید. قرار بود با راه‌اندازی این پل، ورود کشتی‌های کانتینربر ۳۰ تا ۵۰ هزار تنی به ایران میسر شده و بندرعباس تبدیل به هاب منطقه شود. از مزیت‌های متعدد وجود چنین پلی برای ایران می‌توان به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل تا حداقل ۳۰ درصد، کاهش زمان سیر کالا بین ایران و دیگر کشورها به میزان ۴۰ درصد و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و زمان ترانزیت کالا از قشم اشاره کرد.
نکته مهم درباره راه‌اندازی این پل آن است که تا وقتی جزیره قشم به سرزمین اصلی متصل نشده باشد، همه کالاهای تخلیه شده در آن، به ناچار باید با استفاده از کشتی‌های کوچکتر به بنادر جنوبی کشور منتقل شوند اما راه‌اندازی پلی که قرار است دارای مسیر رفت و برگشت ریلی نیز باشد، این امکان را فراهم می‌کند که محموله‌های تخلیه شده در قشم، با سرعت وارد ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی ایران شده و با سرعت بالا به مقصد نهایی به نقاط مختلف کشور حمل شود. در مقابل محصولات صادراتی ایران نیز با سرعت و سهولت به پایانه دریایی صادرات خواهد رسید. یکی دیگر از مشکلات فعلی در نبود چنین پلی آن است که سرمایه‌گذاران کمتر حاضر می‌شوند در اسکله بندر قشم سرمایه‌گذاری کنند. در واقع وجود یک پل است که به بندرگاه رونق بخشیده و با گردش سرمایه، بازگشت سرمایه و سود را تضمین می‌کند.
بعد از گذر از سال‌های جنگ، طرح ساخت پل خلیج‌فارس دوباره در دولت سازندگی مطرح شد اما باز هم به تاخیر افتاد تا اینکه در سال ۸۸ به عنوان یکی از طرح‌های مهر ماندگار در هیات دولت وقت مطرح و قرار شد یک پل ۲ کیلومتری، قشم را به بندرعباس متصل کند. این پروژه در سال ۸۹ به‌دست رییس‌جمهوری وقت در قشم کلنگ‌زنی شد و اکنون بعد از گذشت ۶ سال، خبرها حکایت از پیشرفت سالانه کمتر از ۳ درصدی این پروژه دارد.
توقف و تاخیرهای پی‌درپی
سال ۹۳ علت توقف این پروژه، کمبود بودجه و احتمال تغییر در طراحی پل اعلام شد. بر اساس آخرین اطلاعات اعلام شده در اسفند ۹۴ درباره این پروژه، این پل تاکنون ۱۷/۵درصد پیشرفت فیزیکی دارد. این در حالی است که بررسی ها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته، ارقام متعدد و متفاوتی درباره پیشرفت فیزیکی این پروژه بیان شده که تناقض‌های تامل‌برانگیزی دارد. البته اگر به روند تغییر چندباره مدیران منطقه آزاد قشم در طول چند سال گذشته نگاه کنیم، شاید ریشه‌های این تناقض‌ها و تاخیرها را بهتر دریابیم.
به عنوان نمونه در سال ۹۲ اسفندیار حیدری‌پور، مدیرعامل وقت منطقه آزاد قشم، میزان پیشرفت فیزیکی این پروژه را ۳۲ درصد اعلام کرد؛ آنهم در شرایطی که علی‌اکبر محرابیان، دستیار ویژه رییس‌جمهوری وقت، سال پیش از آن اعلام کرده بود پروژه پل خلیج‌فارس با سرعت خوبی در دست اجراست و به احتمال زیاد، این پل در سال ۹۲ قابل استفاده خواهد بود.
با روی کار آمدن دولت یازدهم، شهریار مشیری، مدیرعامل جدید منصوب شده در منطقه آزاد قشم، بازدیدی از میزان پیشرفت پروژه در قشم داشت و اعلام کرد که «مقداری خاک‌برداری انجام شده و چند پایه پل آن در خشکی، شمع‌کوبی شده اما اصل کار که در دریاست هنوز آغاز نشده است». او میزان پیشرفت فیزیکی پروژه را ۵ درصد اعلام کرد!
اندکی بعد دوباره مدیرعامل منطقه آزاد قشم تغییر یافت و مدیرعامل جدید، رقم جدیدی به عنوان پیشرفت فیزیکی این پروژه اعلام کرد؛ یعنی ۱۵درصد! علی‌اکبر شعبانی‌فرد، مدیرعامل جدید منطقه آزاد قشم، در سال ۹۳ اعلام کرد که قرار بود این پل در مدت ۴ سال ساخته شود اما به دلیل تغییرات اساسی در ساختار پروژه، مراحل اجرایی آن با توقف ۶ ماهه همراه شده است.
هزینه‌های اجرای پل خلیج‌فارس
بر اساس آخرین آمار رسمی که حمیدرضا مومنی، مدیرعامل فعلی منطقه آزاد قشم اعلام کرده است پل خلیج‌فارس در حال حاضر ۱۷/۵درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
او در آخرین روزهای سال ۹۴ درباره هزینه‌های ساخت این پل توضیحاتی ارائه داد. به گفته او تاکنون ۲۲۰میلیارد تومان در ساخت این پل هزینه شده است. از سوی دیگر از ۳۵ میلیارد تومان بودجه مصوب این پروژه در سال ۹۴ تنها ۲/۵میلیارد تومان در سال گذشته اختصاص یافته است.
بر اساس سخن مومنی، شبکه خلیج‌فارس به ۸۵۰ میلیون یورو اعتبار نیاز دارد که ۱۳۱ میلیون یورو مربوط به راه‌آهن، ۱۳۳ میلیون یورو مربوط به بزرگراه، ۱۳۴ میلیون یورو مربوط به بندر کاوه و ۵۴۰ میلیون یورو به مربوط به پل خلیج‌فارس است. به نظر می‌رسد این سرمایه‌گذاری قرار است از منابع خارجی تامین شود. آنطور که او اعلام کرده است، برای سرمایه‌گذاری در ساخت پل خلیج‌فارس سرمایه‌گذارانی از اروپا، چین و روسیه اعلام آمادگی کرده‌اند. از سوی دیگر با توجه به بازدید یک گروه چینی از این پروژه در اردیبهشت امسال، احتمال حضور این کشور در پروژه پل خلیج‌فارس محتمل‌تر به نظر می‌رسد.
بر اساس سخنان مدیرعامل، منطقه آزاد قشم پل خلیج‌فارس تاکنون ۲۲۰ میلیارد تومان هزینه داشته و نیاز به ۵۴۰ میلیون یورو دیگر هم دارد که در مجموع نشان از هزینه ۲۳۸۰ میلیارد تومانی لازم برای این پل دارد.
نخستین‌بار و در زمان تعیین پیمانکار برای پروژه در سال ۸۹ این پروژه برای مناقصه ۶۵۰ میلیون یورو ارزش‌گذاری شد. این طرح با اختصاص ۱۵ درصد هزینه‌های پروژه از سوی دولت و ۸۵ درصد از سوی بخش خصوصی داخلی و خارجی به مرحله عملیاتی رسیده است. آنطور که شعبانی‌فرد، مدیرعامل پیشین سازمان منطقه آزاد قشم در سال ۹۳ اعلام کرد، دولت دهم ۱۵۰ میلیارد تومان برای مرحله نخست این پروژه هزینه کرد و دولت یازدهم نیز تا سال ۹۳ برای تکمیل این پروژه ۱۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته بوده است.
او در آن زمان وعده داد که این پل در ۲ مسیر رفت و برگشت ریلی و ارتفاع متفاوت از ۱۵ تا ۲۳ متر از مد کامل آب دریا، تا پایان سال ۹۵ به بهره‌برداری می‌رسد؛ وعده‌ای که رقم پیشرفت ۱۷/۵درصد فعلی، خط بطلانی بر آن می‌کشد زیرا این پروژه از زمان کلنگ‌زنی سالانه کمتر از ۳ درصد پیشرفت داشته است و تنها یک معجزه می‌تواند تا پایان سال جاری، این پروژه را تکمیل کند آنهم در شرایطی که در غفلت ایران از ساخت پل خلیج‌فارس، عربستان به عنوان رقیب ایران در منطقه، بیکار ننشسته و از فرصت اتصال به کشورهای دیگر از طریق دریا به خوبی بهره گرفته است.
پل عربستان ـ بحرین
پل «ملک فهد» یا پل دوستی، پلی به طول ۲۵کیلومتر و عرض ۴۰ متر است که عربستان را به کشور بحرین متصل می‌کند. این پل دارای جاده دوطرفه و ۸ بانده است و کشتی‌ها می‌توانند از زیر آن عبور کنند. این پل را یک شرکت هلندی ساخته و از سال ۶۵ به بهره‌برداری رسیده و هزینه ساخت این پروژه یک‌میلیارد دلار اعلام شده است. با توجه به اینکه متوسط نرخ دلار از سال‌های ۶۰ تا ۶۵ برابر با ۵۰ تومان بوده می‌توان گفت ساخت این پل حدود ۵۰ میلیارد تومان در زمان خود هزینه داشته است. از سوی دیگر آنطور که رسانه‌ها اعلام کرده‌اند، ساخت دومین پل میان عربستان و بحرین نیز در دستور کار است. دو سال پیش خبری مبنی بر اینکه عربستان تمایل دارد پل جدیدی بین این کشور و بحرین ساخته شود که شمال بحرین را به شرق عربستان متصل کند، منتشر شد. پادشاه عربستان نام «ملک حمد» را برای این پروژه برگزیده است. این دومین پُل بین بخش شرقی عربستان و بحرین است که خط آهن نیز در آن ایجاد خواهد شد و قرار است منطقه صنعتی در دمام در شرق عربستان را به منطقه صنعتی الجبیله در شمال بحرین متصل کند.
پل عربستان ـ مصر
فروردین امسال اعلام شد که مصر و عربستان برای ساخت پلی ۵۰ کیلومتری روی دریای سرخ توافق کرده‌اند که موجب افزایش تبادل تجاری میان دو کشور و اتصال زمینی افریقا به آسیا می‌شود. بر اساس پیشنهاد رییس‌جمهوری مصر این پل «ملک سلمان» نام خواهد گرفت. این پل قرار است با هزینه ۴ میلیارد دلاری یعنی حدود ۱۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در مدت ۷ سال ساخته شود. پل ملک‌سلمان قرار است بندر گردشگری شرم‌الشیخ در صحرای سینای مصر را از طریق جزیره‌های تیران و صنافیر در دریای سرخ به راس حمید در منطقه تبوک در شمال عربستان متصل کند.
پل بحرین ـ قطر
حدود ۵ سال پیش اعلام شد قرار است بحرین و قطر به‌وسیله بلندترین پل دنیا با عنوان گذرگاه دوستی بحرین و قطر و به طول ۴۰ کیلومتر به هم متصل شوند تا مسیر ۴ ساعته بحرین ـ قطر را بتوان در کمتر از ۴۰ دقیقه طی کرد. هزینه اجرای این پروژه در آن زمان ۲/۳ تا ۳ میلیارد دلار (۹۶۰۰ میلیارد تومان) و مدت زمان ساخت آن ۴/۵ سال تخمین زده شد.
قرار بود کار ساخت این پل در سال ۲۰۱۰م آغاز شود و در سال ۲۰۱۳ به پایان برسد با این حال از آخرین وضعیت ساخت این پل خبری منتشر نشده است. به نظر می‌رسد روند ساخت این پل چند سالی مسکوت مانده بود زیرا ۳ سال پیش اعلام شد که بحرین و قطر مذاکرات ساخت این پل ۴۰ کیلومتری را از سرگرفته‌اند. مبلغ موردنیاز برای ساخت این پل این بار ۴/۵ میلیارد دلار (حدود ۱۴۴۰۰ میلیارد تومان) اعلام شده است. عارف خمیس، معاون وزارت امور مالی بحرین در سال ۲۰۱۳م اعلام کرد که مراحل طراحی مهندسی و تعیین مسیر این بزرگراه جاده‌ای بین دو کشور کامل شده اما هنوز اطلاعات جدیدی درباره آخرین وضعیت ساخت این پل منتشر نشده است.
منبع: صمت
