رقابت ایران و قطر در اجرای طرح‌های گازی خلیج‌فارس در حالی است که قطر پس از ایران بزرگترین دارنده گاز در منطقه به شمار می‌رود. همچنین این کشور به پشتوانه منابع مالی و فنی شرکت‌های بین‌المللی، همه برنامه‌های توسعه را در میدان گازی پارس جنوبی که در قطر گنبد شمالی نامیده می‌شود، تکمیل کرده و به بهره‌برداری رسانده است.
به گزارش ایرنا به نقل از گزارش وزارت نفت از نشریه «اویل‌اند گاز ژورنال (Oil & Gas Journal) در دوبی، شرکت دولتی راس گاز اعلام کرده است از سال آینده این میزان سوخت ال. ان. جی را در پایانه‌ای در منطقه دونکرک فرانسه در اختیار این شرکت فرانسوی قرار می‌دهد. البته جزییات بیشتری از شروط و توافق‌های مالی اعلام نشده است.
شرکت راس گاز پیش از این ۳ توافق بلندمدت برای عرضه ال. ان. جی با شعبه‌های زیرمجموعه ای. دی. اف در ایتالیا و بلژیک امضا کرده بود.
تلاش قطر برای تصاحب بازار
گزارش‌ها حاکی از آن است که قطر در نظر دارد افزون بر صادرات ال. ان. جی (گاز طبیعی مایع‌شده) به اروپا بازارهای بالقوه غرب آسیا و شبه‌قاره هند را نیز تصاحب کند. این کشور همزمان با امضای قراردادهایی با اسلام‌آباد و دهلی و ارائه تخفیف‌های جذاب و دامپینگ (عرضه زیر قیمت واقعی) می‌کوشد پیش از ورود ایران، بازارهای این منطقه را تصاحب کند.
ایران در پی امضای قرارداد صادرات گاز به پاکستان خط لوله انتقال را تا نزدیک مرز این کشور ساخته و منتظر اقدام طرف مقابل است.
تهران همچنین مذاکراتی را نیز با دهلی نو برای صادرات گاز به این کشور داشته است.
از سوی دیگر، نوزدهم خرداد مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس از راه‌اندازی فازهای ۱۷ و ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ پارس جنوبی تا پایان سال و برابری برداشت ایران و قطر از این میدان مشترک خبر داد.
علی‌اکبر شعبان‌پور پیش از آن گفته بود امسال با بهره‌برداری از فازهای ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی، تولید گاز ایران از مرز ۵۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد گذشت.
میدان گازی پارس جنوبی (یا گنبد شمالی در بخش قطری)، بزرگترین میدان گازی مستقل جهان به شمار می‌رود که با داشتن ۳۴/۲تریلیون مترمکعب گاز استحصال‌پذیر، حدود ۱۹درصد از کل ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است.
این میدان گازی افزون بر ذخایر عظیم گاز طبیعی، نزدیک به ۱۶ میلیارد بشکه میعانات گازی استحصال‌پذیر،نفت و مقادیر زیادی هلیوم دارد و در عمق بیش از سه هزار متری از بستر خلیج‌فارس و در محوطه‌ای به وسعت ۹هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع واقع شده است.
حدود ۳هزار و ۷۰۰ کیلومترمربع از این میدان مشترک، در آب‌های سرزمینی ایران و نزدیک ۶هزار کیلومترمربع از آن در آب‌های قطر قرار دارد.
به گفته مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، تولید گاز قطر در سه سال گذشته به اندازه ۱۷۷میلیارد مترمکعب در سال ثابت مانده است اما سال گذشته تولید گاز ایران از پارس جنوبی به ۱۳۲ میلیارد مترمکعب رسید و امسال افزایش قابل توجهی خواهد داشت.
شعبان‌پور گفته بود: قطر در سال ۱۳۹۲ دو برابر ایران از پارس جنوبی گاز تولید می‌کرد اما پس از بهره‌برداری از طرح‌های جدید، فاصله ایران با این کشور کمتر شد.
در چنین شرایطی سی‌ویکم خرداد اعلام شد صادرات ال. ان. جی قطر به اروپا در ۵ماه نخست امسال ۱۶درصد کاهش یافت؛ در حالی که در همین بازه زمانی صادرات گاز این کشور به آسیا ۷۱درصد رشد کرد.
صادرات ال. ان. جی قطر به اروپا که سال گذشته به ۸ میلیارد و ۱۲۰ میلیون مترمکعب رسیده بود، در ۵ماه نخست امسال به ۷میلیارد و یکصد میلیون مترمکعب کاهش یافت.
کاهش صدور ال. ان. جی به بلژیک، ترکیه، فرانسه و ایتالیا عامل اصلی افت صادرات قطر به اروپاست.
در همین زمان نسبت به مدت مشابه سال گذشته صادرات قطر به مصر، پاکستان، کویت و هند با ۷۱درصد افزایش از ۶میلیارد به ۱۰میلیارد و ۳۰۰میلیون مترمکعب رسید.
اعمال تغییر در قراردادهای بلندمدت صادرات گاز قطر به پاکستان و هند عامل اصلی افزایش صادرات قطر بوده است.
همچنین افزایش تقاضای داخلی مصر و کاهش تولید داخلی گاز این کشور و افزایش تقاضای کویت با اثرگیری از قیمت‌های پایین محموله‌های ال. ان. جی عامل دیگر افزایش صادرات قطر به این کشورهاست.
اینک با قراردادهای تازه قطر با فرانسه به نظر می‌رسد این کشور می‌کوشد کاهش صادرات خود به اروپا را جبران کند و همزمان نیز با افزایش صدور به بازارهای خاورمیانه و جنوب آسیا، درآمد بیشتری از این منطقه به‌دست آورد.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد همزمان با آغاز اجرای برجام در شامگاه بیست‌وششم دی ۱۳۹۴ و گشایش مراودات بین‌المللی، سیاست‌های وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران برای توسعه هرچه زودتر میدان‌های مشترک و برنامه‌های صادرات گاز و توسعه صنایع متکی به آن سرعت بیشتری گرفته است.
استقبال شرکت‌های خارجی از گردهمایی‌هایی درباره بخش انرژی ایران مانند بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی از رقابت آنها با یکدیگر برای راهیابی به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور ما نشان دارد.
سایه نفت ارزان بر سر بازار گاز
رقابت در اجرای طرح‌های گازی خلیج‌فارس در حالی است که این بازار تحت تاثیر قیمت نفت با نوسان مواجه شده است. چنانچه پس از سقوط بیش از دو دلاری قیمت نفت خام، بهای گاز در بازارهای آسیایی و اروپایی هم روندی نزولی به خود گرفت و احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها قوت گرفته است.
همزمان با آغاز سقوط دوباره قیمت نفت در بازار، بهای گاز طبیعی هم در بازارهای مختلف آسیایی، اروپایی و امریکای شمالی رو به کاهش گذاشته است. بر این اساس در معاملات منتهی به ۱۷ ژوئن امسال میلادی قیمت هر میلیون (بی‌تی‌یو) تک محموله گاز طبیعی بدون تغییر در محدوده ۵ دلار و ۲۵ سنت در بازار آسیای شمال شرقی معامله شد.
علاوه بر این در بازار اروپای جنوب غربی هم قیمت هر میلیون (بی‌تی‌یو) تک محموله گاز طبیعی با ۳۰ سنت کاهش در محدوده ۴ دلار و ۳۵ سنت در بازار معامله شده است. از سوی دیگر در ادامه روند رو به کاهش قیمت گاز طبیعی در بازار اروپا در بازار (ان‌بی‌پی) انگلیس قیمت هر میلیون (بی‌تی‌یو) تک محموله گاز طبیعی هم با ۴۸ سنت کاهش در محدوده ۴ دلار و ۶۸ سنت در بازار دادوستد شده است.
این درحالی است که برخلاف بازارهای اروپایی و آسیایی در بازار هنری هاب امریکا قیمت گاز طبیعی به جای کاهش، افزایش یافت؛ به طوری که قیمت هر میلیون (بی‌تی‌یو) تک محموله گاز طبیعی با ۱۹ سنت افزایش در محدوده ۲ دلار و ۵۱ سنت در بازار معامله شده است. در شرایط فعلی پیشی گرفتن عرضه از تقاضا و دادن امتیازات قراردادی و قیمتی از سوی صادرکنندگان بزرگ گاز همچون قطر از مهم‌ترین دلایل تضعیف قیمت در بازار گاز به‌شمار می‌رود.
با این وجود با ورود فصل تابستان و افزایش شدید گرمای هوا در نیمکره‌شمالی زمین که منجر به جهش و بالا رفتن مصرف برق می‌شود، تا حدودی وضعیت تقاضا به ویژه در حوزه نیروگاه‌های حرارتی و گازی تقویت شده است.
یکی از مهم‌ترین دلایل تضعیف قیمت گاز در بلندمدت هم افزایش عرضه از سوی تولیدکنندگان جدید (ال‌ان‌جی) به‌ویژه کشورهایی همچون ایالات متحده امریکا، استرالیا، روسیه و برخی از کشورهای افریقایی همچون آنگولا و کنگو استوایی است. همزمان با افزایش عرضه در بازار (ال‌ان‌جی) که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰ میلادی با کاهش هزینه‌های تولید و هزینه‌های سرمایه‌گذاری به اوج خود نزدیک شود، به نظر می‌رسد تقاضا برای مصرف گاز در کشورهای بزرگ مصرف‌کننده همچون چین، کره‌جنوبی، ژاپن و اتحادیه اروپا به دلیل استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، زغال‌سنگ و ازسرگیری فعالیت نیروگاه‌های هسته‌ای روندی ثابت و حتی رو به کاهش داشته باشد.
منبع: صمت
95102
