به گزارش اتاق خبر، اواخر سال ۹۴ بود که ساختار راهبری اقتصاد مقاومتی در دولت از «وزارت‌محور بودن» به «برنامه‌محور بودن» تغییر کرد و در این راستا ۱۱ برنامه ملی برای دستیابی به سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی در دولت با مسئولیت مستقیم و همکاری ۲۶ دستگاه تعریف شد. پس از دستور رهبر معظم انقلاب مبنی بر تشکیل ساختار فرماندهی اقتصاد مقاومتی در جلسه‌ای که اعضای هیات دولت به دیدار ایشان رفته بودند، ستاد ویژه راهبری اقتصاد مقاومتی به ریاست اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری تشکیل شد. از زمان تشکیل این ستاد ویژه، جلسات متعددی با حضور اعضای هیات دولت برگزار شد و جدیدترین خروجی این جلسات، تغییر ساختاری در نحوه راهبری برنامه‌های اقتصاد مقاومتی دولت بود. تا پیش از این قرار بود برنامه‌های اقتصاد مقاومتی دولت به صورت وزارت‌محور باشد به طوری که هر وزارتخانه اهداف اقتصاد مقاومتی خود را تعیین کرده و برنامه‌هایی برای دستیابی به این اهداف مشخص شده بود.
مشکلی که در این راستا به وجود آمد، موازی‌کاری بسیاری از برنامه‌ها بود و داده‌های دستیابی به برخی اهداف کلان ازجمله بهره‌وری در بین وزارتخانه‌های مختلف با اختلافات آشکار همراه بود. از این‌رو، در ستاد ویژه راهبری اقتصاد مقاومتی مصوب شد که ۱۱ برنامه کلان ملی تعریف شود و حرکت دولت در پیگیری اقتصاد مقاومتی به جای وزارت‌محور بودن به برنامه‌محور بودن تغییر کند. این برنامه‌های ملی برای دستیابی به سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی که در ماه اخیر سال ۹۴ تصویب شد مورد تایید دولت قرار گرفت که از ۱۱ برنامه تاییدی، برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شد و دستگاه‌های همکار این بخش معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت نیرو، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در نظر گرفته شدند. حال با توجه به اینکه اقتصاد دانش‌بنیان پایه و کلید اساسی اقتصاد مدرن به شمار می‌رود صمت با رمضانعلی صادق‌زاده، سرپرست معاونت آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت‌وگو کرده تا از برنامه و اقدامات وزارت صنعت، معدن و تجارت در جهت عملیاتی کردن برنامه‌های ملی اقتصاد مقاومتی آگاه شویم.
وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اجرای برنامه‌های ملی اقتصاد مقاومتی در چه قالبی با دیگر دستگاه‌ها همکاری خواهد کرد؟
برای هرکدام از ۱۱ برنامه‌ای که در اقتصاد مقاومتی تعریف شد برخی از دستگاه‌ها به عنوان دستگاه مسئول آن برنامه انتخاب شدند. برنامه نخست برنامه ملی ارتقای بهره‌وری که دستگاه مسئول آن سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است، برنامه دوم برنامه ملی پیشبرد برون‌گرایی اقتصاد دستگاه مسئول وزارت امور اقتصادی و دارایی، برنامه سوم عدالت‌بنیان کردن اقتصاد و توسعه عدالت اجتماعی دستگاه مسئول وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، برنامه چهارم برنامه ملی برقراری انضباط مالی در بخش عمومی و قطع وابستگی بودجه به نفت دستگاه مسئول سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، برنامه پنجم برنامه ملی شفاف و سالم‌سازی اقتصاد دستگاه مسئول وزارت امور اقتصادی و دارای، برنامه ششم برنامه ملی ارتقای توان تولید ملی دستگاه مسئول سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، برنامه هفتم برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان دستگاه مسئول وزارت صنعت، معدن و تجارت، برنامه هشتم برنامه ملی گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی دستگاه مسئول سازمان صدا و سیما، برنامه نهم برنامه ملی توسعه ظرفیت تولید نفت و گاز و تکمیل زنجیره پایین‌دستی توسعه بازار دستگاه مسئول وزارت نفت، برنامه دهم برنامه ملی هدفمندی یارانه دستگاه مسئول معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری و برنامه یازدهم برنامه ملی مردمی کردن اقتصاد و سیاست‌های پولی و مالی دستگاه مسئول وزارت امور اقتصادی و دارایی است.
البته هرکدام از این دستگاه‌های مسئول در زیرشاخه خود از دستگاه‌های همکار استفاده می‌کنند. پروژه‌هایی که وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان دستگاه همکار است شامل برنامه ملی ارتقای بهره‌وری، برنامه ملی پیشبرد برون‌گرایی اقتصاد، برنامه ملی ارتقای توان تولید ملی، برنامه ملی توسعه ظرفیت تولید نفت و گاز و تکمیل زنجیره پایین‌دستی توسعه بازار، برنامه ملی هدفمندی یارانه و برنامه ملی مردمی کردن اقتصاد است و برای برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان دستگاه مسئول انتخاب شد.
برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت برای عملیاتی کردن اقتصاد دانش‌بنیان چیست؟
در جلسات متعددی که با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت و دیگر وزیران دستگاه‌های همکار برای عملیاتی کردن اقتصاد دانش‌بنیان برگزار شد گزارش نهایی این جلسات برای ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی ارسال شد. در این جلسات وضعیت موجود در اقتصاد دانش‌بنیان، شاخص‌های کلیدی و چالش‌ها شناسایی و اقداماتی که تا به حال انجام شده را طبق تعاریفی که از سازمان‌های بین‌المللی در زمینه اقتصاد دانش‌بنیان موجود بود احصا کردیم که این سازمان‌ها شامل سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی، سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه و بانک جهانی بود.
برای این ارزیابی ۱۴۶ کشور در هر منطقه از جهان در نظر گرفته شد به این صورت که اطلاعات لازم را از ۱۴ منبع شامل مجمع جهانی اقتصاد، سازمان بین‌المللی کار، یونسکو و... کسب کردیم که نتیجه این ارزیابی رسیدن به ۱۴۸ زیرشاخص در ۷ سرفصل شد. برخی از این سرفصل‌ها رژیم نهادی و مشوق‌های اقتصادی، تسهیلات و توسعه منابع انسانی و دانش، فناوری ارتباطات و اطلاعات و نظام نوآوری است. برای هرکدام از این سرفصل‌ها نیز دستگاه مسئولی در نظر گرفته شد برای نمونه برای سرفصل رژیم نهادی و مشوق‌های اقتصادی دستگاه مسئول وزارت صنعت، معدن و تجارت، توسعه سرمایه انسانی و دانش دستگاه مسئول وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ساماندهی نظام نوآوری دستگاه مسئول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و زیرساخت‌های ارتباطی دستگاه مسئول وزارت ارتباطات و اطلاعات تعیین شدند. تمامی شاخص‌ها بررسی شد و درنهایت به برخی چالش‌ها براساس وضعیت موجود رسیدیم که با ارائه برخی راهکارها به عنوان پیشنهاد به ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی ارسال شد.
وقتی چالش‌ها شناسایی و ۱۴۸رتبه‌بندی انجام شد برای هرکدام از شاخص‌ها زیرشاخص‌هایی تعریف شد به عنوان نمونه برای نظام نوآوری حق امتیاز، تعداد پتنت‌ها، تعداد مقالات علمی و فنی در نظر گرفته شد. در سال‌های ۲۰۰۰، ۲۰۰۷، ۲۰۱۲ میلادی شاخص‌ها مشخص شد تا بتوان برای ۵ یا ۱۰ سال آینده به شاخص‌هایی که پیش‌بینی شده، دست یافت اما به طور کلی اهداف برنامه ملی اقتصاد دانش‌بنیان تا پایان سال ۲۰۲۵میلادی تحقق خواهد یافت که اهداف پیش‌بینی شده برای سال‌های ۲۰۱۷، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۵ میلادی در ۳ مرحله است تا بتوان به شاخص‌های مطلوب رسید.
بعد از ابلاغ شاخص‌ها به دستگاه‌های مربوط آیا گزارشی از فعالیت این دستگاه‌ها دریافت کرده‌اید؟
فرآیندها در همه حوزه‌ها از جمله برای عملیاتی کردن اقتصاد دانش‌بنیان ادامه دارد به عنوان نمونه یکی از شاخص‌های اقتصاد دانش‌بنیان افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان است. براساس آمار موجود تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان صنعتی در سال ۹۲ صفر بوده و در سال ۹۳ این تعداد به ۳۶ مورد رسیده است. این در حالی است که در سال ۹۴ شاهد رشد قابل توجهی از ثبت شرکت‌های دانش‌بنیان صنعتی با ۱۱۲ شرکت بوده‌ایم که این رقم در سال ۹۴، ۳/۱ برابر شده است. براساس برنامه‌ریزی انجام شده شرکت‌های دانش‌بنیان در ۳ حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا، خدماتی و تولیدی و صنعتی مورد حمایت قرار خواهند گرفت. یکی دیگر از برنامه‌های عملیاتی کردن اقتصاد دانش‌بنیان راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه در واحدهای صنعتی بالای ۵۰ نفر است که برنامه تشکیل واحدهای تحقیق و توسعه بخش‌های صنعتی تمام استان‌ها برای سال‌های ۹۴، ۹۵ و ۹۶ ابلاغ شده است. به عنوان نمونه تعداد واحدهای تحقیق و توسعه که در واحدهای صنعتی در سال‌های ۶۸ تا ۹۳ ایجاد شده به ۴۷ مورد می‌رسد در حالی که تعداد پروانه‌های صادر شده برای راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه در سال ۹۳، ۳۳ مورد و تعداد گواهی‌های صادرشده ۵۶ مورد بوده است. با این شواهد می‌توان به خوبی دریافت که در برهه زمانی ۹۲ تا ۹۳ تعداد واحدهای تحقیق و توسعه رشد چشمگیری داشته است.
مهم‌ترین برنامه معاونت آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اجرای این طرح تا پایان سال جاری چیست؟
براساس شاخص‌های کمی مانند آموزش و پژوهش، ارتقای بهره‌وری، فناوری اطلاعات، مالکیت صنعتی و راه‌اندازی واحدهای تحقیق و توسعه مهم‌ترین برنامه‌های این معاونت برای سال ۹۵ است که این موارد برای تمامی واحدهای استانی در برنامه زمانی سه ساله ارسال شده است.
منبع: صمت
95102
