اتاق خبر: در حال حاضر بیش از ۱۶۰ شرکت دانش‌بنیان در حوزه فناوری نانو مشغول فعالیت هستند و بیش از ۳۳۰ محصول تاییدشده نانویی در بازار موجود است. تمام این موفقیت‌ها را مدیون فعالیت بیش از ۳۰ هزار پژوهشگر در حوزه فناوری نانو هستیم که در ۱۰۰ مرکز پژوهشی و دانشگاه‌ها مشغول فعالیت هستند. برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این پژوهشگران خواندن این مطلب خالی از لطف نیست.
تجاری‌سازی پژوهش‌های نانویی
سعید سرکار، دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه درحال‌حاضر بیش از ۱۰۰ مرکز و موسسه پژوهشی فناوری نانو فعال در کشور وجود دارد گفت: اغلب مراکز پژوهشی که بیش از ۵ پروژه پژوهشی را داشته باشند جزو مراکز پژوهشی فعال در نظر گرفته می‌شوند. درحال‌حاضر بسیاری از پژوهش‌های حوزه نانو تبدیل به محصول شده و نتیجه آن رسوخ در صنایع و ارتقای کیفیت محصولات بوده است. به گفته سرکار، نتیجه تحقیقات فناوری نانو در صنایع مختلف ازجمله نفت و گاز، دارو، ساختمان، خودرو، محیط‌زیست، پوشش‌های سخت، نساجی، کشاورزی، ساخت تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی و پلیمرهای نانویی به مرحله تجاری‌سازی رسیده است. علاوه بر این بیش از ۱۶۰ شرکت دانش‌بنیان درحوزه فناوری نانو مشغول فعالیت هستند و بیش از ۳۳۰ محصول تایید شده نانویی در بازار موجود است. او افزود: نتیجه این فعالیت به گونه‌ای است که به بیش از ۱۵ کشور صادرات محصولات نانویی داشته‌ایم و درحال‌حاضر به کشورهای کره‌جنوبی، چین، استرالیا، ترکیه و مالزی محصولات نانوی ایرانی صادر می‌شود.
تمام تلاش ما در ستاد برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری رسیدن به اقتصاد مبتنی بر فناوری پیشرفته است به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۱ حجم بازار محصولات نانو در کشور حدود ۱۶ میلیارد تومان بود که این رقم تا پایان سال ۱۳۹۴ به حدود ۳۲۰ میلیارد رسید یعنی در طول ۴ سال رشد ۱۲۰ درصدی را تجربه کرده‌ایم و در طول این ۴ سال صادرات محصولات نانو ۲۰ برابر شده است. دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با اشاره به فعالیت مراکز پژوهشی و دانشگاه‌های در حوزه نانو گفت: همانطور که شاهد هستید فناوری نانو طبیعت بین رشته‌ای دارد و تمام گرایش‌های تخصصی مانند نانو شیمی، نانو فیزیک، نانو مواد، نانو پلیمر، نانو دارو، نانو الکترونیک و... را در بر می‌گیرد و در امسال در تولید علم حوزه فناوری نانو با پشت سر گذاشتن ژاپن، کشورمان رتبه ۶ را کسب کرده است.
تدریس فناوری نانو در ۹۰ دانشگاه
سیدمهدی رضایت، مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با اعلام اینکه درحال‌حاضر بیش از ۲۵ دانشگاه در مقطع دکترا و ۶۵ دانشگاه در مقطع کارشناسی ارشد رشته‌های مختلف فناوری نانو از جمله نانو شیمی، نانو فیزیک، نانو مواد، نانو پزشکی و نانو الکترونیک را تدریس می‌کنند گفت: درمجموع بیش از ۳۰ هزار پژوهشگر در حوزه فناوری نانو فعالیت می‌کنند که از این تعداد حدود ۲۸۰۰ نفر عضو هیات علمی دانشگاه‌ها هستند. علاوه بر این بیش از ۳۵۰۰ پایان‌نامه دانشجویی نانویی در کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۷ هزار پایان‌نامه متعلق به گروه تحصیلی کارشناسی ارشد است. به گفته رضایت براساس آمار موجود در ۱۰ سال گذشته به طور کلی ۲۶۰ دانشگاه و مرکز پژوهشی در حوزه نانو با پیش‌فرض ۵ فعالیت پژوهشی کاربردی وجود داشته و آمار سال جاری در محدوده زمانی سال‌های ۹۴ تا ۹۵ نیز نشان از فعالیت ۹۰ مرکز پژوهشی فناوری نانو است.
رضایت با اشاره به اینکه پژوهش‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی فناوری نانو در قالب ۳ دسته قرار می‌گیرد، تصریح کرد: در صورتی که وارد بحث تجاری‌سازی فناوری نشویم و تنها فعالیت‌های پژوهشی و مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها را در نظر بگیریم این پژوهش‌ها در ۳ دسته کلی قرار می‌گیرند؛ یک‌دسته پژوهش‌هایی است که در قالب پایان‌نامه ارائه می‌شود و بیشتر به کنجکاوی‌های علمی دانشجویان پاسخ می‌دهد که از آنها به عنوان فعالیت‌ها و سیاست‌های افقی در حوزه علم و پژوهش یاد می‌شود.
دسته دیگر طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی است که استادان دانشگاه ارائه می‌دهند و بر اساس نیاز، مطلب جدیدی را کشف می‌کنند که به این نوع پژوهش‌ها «تحقیقات پایه» گفته می‌شود و درنهایت دسته سوم تحقیقات که از سطح پایه و آزمایشگاه فراتر می‌روند و در اصلاح علمی از آنها به اسم طرح‌های نیمه‌صنعتی یاد می‌شود پژوهشگر سعی دارد که نتایج پژوهش‌های خود را مستندسازی کند. مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه طبق سند توسعه فناوری نانو برخی پژوهش‌ها در حوزه سلامت، آب و محیط‌زیست، انرژی و ساخت‌وساز جزو اولویت‌های این ستاد خواهد بود و حمایت اصلی ستاد توسعه فناوری نانو بیشتر از اینگونه پژوهش‌ها خواهد بود، گفت: برای نمونه در حوزه سلامت پژوهش‌های مرتبط با بیماری‌های صعب‌العلاج مانند پیشگیری، درمان و تشخیص سرطان، در حوزه آب و محیط‌زیست هم‌راستایی پژوهش‌ها با آلودگی محیط‌زیست، در حوزه ساخت‌وساز مقاوم‌سازی مصالح ساختمانی از اولویت‌های این ستاد برای حمایت خواهد بود. رضایت با اشاره به نوع همکاری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی حوزه نانو اظهار کرد: برای این منظور شبکه گسترده‌ای از بانک اطلاعات را در ستاد توسعه فناوری نانو راه‌اندازی کرده‌ایم و تمام فعالیت‌های پژوهشی که توسط دانشگاه و مراکز پژوهشی انجام می‌شود به‌وسیله این شبکه رصد و پایش خواهد شد. از آنجایی که تلاش ستاد بر این است که پراکندگی پژوهش‌ها را کاهش دهد در این راستا، یکی از فعالیت‌های ستاد برای همکاری بیشتر مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها برگزاری جشنواره برگزیدگان نانو است و مراکزی که پژوهش‌ها را به سمت تجاری‌سازی و دانش‌بنیان شدن پیش می‌برند و با صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری بیشتری دارند امتیاز ویژه‌ای برای آنها در نظر گرفته خواهد شد.
او دیگر اقدامات ستاد توسعه فناوری نانو برای کمک به تجاری‌سازی طرح‌های پژوهشی را راه‌اندازی شبکه آزمایشگاهی دانست و افزود: یکی از مشکلاتی که پژوهشگران همواره با آن روبه‌رو هستند دسترسی نداشتن به تجهیزات آزمایشگاهی است، از این رو شبکه آزمایشگاهی را با ۷۶ پایگاه اطلاع‌رسانی اینترنتی راه‌اندازی کرده‌ایم و پژوهشگرانی که نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی دارند می‌توانند از طریق این شبکه نزدیک‌ترین آزمایشگاه را انتخاب و محصول مورد نظر را با کمترین قیمت دریافت کنند. برای راه‌اندازی این شبکه کارشناسان ستاد تمامی تجهیزات آزمایشگاهی را امتیازبندی کرده و براساس شاخص‌های تعریف‌شده در شبکه آزمایشگاهی قرار داده‌اند علاوه بر این ستاد از آزمایشگاه‌های کشور به شکل‌های مختلف حمایت می‌کند به عنوان نمونه در آموزش تکنیسین یا تعمیر دستگاه‌ها به پژوهشگران کمک خواهد کرد. به گفته رضایت براساس آمار موجود حدود ۶ هزار خدمت آزمایشگاهی در سال ۹۴ از طریق شبکه آزمایشگاهی ستاد به مراکز پژوهشی و دانشگاه خدمت ارائه شده و بیش از ۱۲۸۶ تجهیزات آزمایشگاهی از ۷۶ آزمایشگاه در این شبکه به ثبت رسیده است. علاوه بر این در ستاد موسسه‌ای به نام «موسسه خدمات فناوری تا بازار» تشکیل شده تا حاصل کار مراکز پژوهشی را برای تبدیل به محصول حمایت کنند؛ این حمایت‌ها در قالب‌های مختلف ازجمله ثبت مالکیت معنوی، جذب سرمایه‌گذار و اشتغال خواهد بود.
مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با اشاره به دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که در حوزه نانو فعالیت دارند، تصریح کرد: درحال‌حاضر دانشگاه‌های بزرگ کشور ازجمله دانشگاه شریف و پژوهشگاه نانو در این دانشگاه فعالیت‌های پژوهشی خوبی را ارائه کرده‌اند. همچنین دانشگاه تربیت مدرس در حوزه بیوفناوری، دانشگاه تهران در حوزه نانو شیمی و الکترونیک، دانشگاه شهید بهشتی در حوزه دارویی، ملزومات تجهیزات پزشکی و مهندسی بافت، دانشگاه کاشان در حوزه تجهیزات پزشکی، دانشگاه کردستان در حوزه نانو مواد و نانو سنسور پژوهش‌های خوبی را ارائه کرده‌اند. علاوه بر این دانشگاه‌ها به صورت محدود در چند مرکز پژوهشی خصوصی فعالیت خود را در حوزه تحقیق و توسعه شروع کرده‌اند که امید است با حمایت ستاد تعداد این مراکز در آینده با ارائه محصولات با کیفیت بالا بیشتر شود.
منبع: صمت
95102
