میزگرد "بررسی سیاست‌های مالیاتی" عصر دیروز با حضور رئیس، نایب رئیس و تعدادی از اعضای اتاق بازرگانی ایران، رئیس سابق سازمان امور مالیاتی و یک اقتصاددان در ساختمان اتاق بارگانی ایران برگزار شد.
به گزارش ایسنا، محمد نهاوندیان در این میزگرد گفت: عملیات مالیات بر ارزش افزوده که فلسفه آن دریافت مالیات از مصرف‌کننده بود عملا به دریافت مالیات از تولیدکننده تبدیل شد.
وی با بیان این‌که نهادها و بنیادهای اقتصادی به دلایل مختلف دچار انحراف شده‌اند خاطرنشان کرد: از این رو باید اصلاحاتی در ساختارهای مختلف اقتصادی از جمله ساختارهای مالیاتی ایجاد شود.
او ادامه داد: برای حل مشکل اتکای بودجه به درآمدهای نفتی باید به دنبال اصلاح ساختارهای مالیاتی در کشور بوده و در کنار اصلاح این ساختار باید به دنبال تامین سیاست‌هایی باشیم که با سیاست‌های کلی جامعه هم راستا باشد.
وی با بیان این‌که در شرایط رکود اقتصادی افزایش درآمدهای مالیاتی هم راستا با سیاست‌های اقتصادی نیست بیان کرد: در شرایط رکود باید به واحدهای تولیدی کمک شود و با کم کردن دریافت مالیات از آن‌ها در جهت رونق زایی حرکت کرد.
رییس اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر این‌که ما مشکلاتی در اجرای قوانین و سیاست‌ها داشته‌ایم، گفت: به سبب ناکارآمدی‌ها در سیاست‌های اجرایی مفاهیمی که در ذهن قانونگذار بوده لمس نشده است.
به گفته وی، نوعی از سیاست‌گذاری باید در دستور کار قرار گیرد که مطابق با توانمندی سیاست‌های اجرایی باشد.
نهاوندیان که در میزگردی در اتاق بازرگانی ایران سخن می‌گفت، تصریح کرد: در اولویت قرار گرفتن قانون هدفمندی یارانه‌ها به عنوان اصلی‌ترین اصلاح ساختاری دولت همه چیز را تحت تاثیر قرار داد. در بحث مالیات‌ها با افزایش قیمت حامل‌های انرژی برخی از واحدهای تولیدی از کارآمدی باز داشته شده‌اند.
او با تاکید بر این‌که در قانون مالیات بر ارزش افزوده برخی از بخش‌های زنجیره از مالیات معاف شده‌اند اظهار کرد: عملیات مالیات بر ارزش افزوده که فلسفه آن دریافت مالیات از مصرف‌کننده بود به دریافت مالیات از تولیدکننده تبدیل شد.
وی با اشاره به فشارهای تحریمی افزود: در چنین شرایطی برخورد هوشمندانه اقتضا می‌کرد که به واحدهای تولیدی کمک کنیم.
نهاوندیان با بیان این‌که متاسفانه واحدهای متعددی به سبب فشارهای تحریمی نتوانستند بدهی‌های خود را پرداخت کنند اظهار کرد: سازوکاری برای واحدهای تولیدی که بدهی مالیاتی دارند اندیشیده نشد.
رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: اگرچه از نظر کلان اقتصاد سهم مالیات در بودجه و GDP خوب نیست ولی بنگاه‌های خصوصی مالیات بیشتری نسبت به رقبا می‌پردازند که این نکته باید از نظر بهبود کسب و کار مورد توجه دولت آینده قرار گیرد.
قوانین مالیاتی ما پیچیده و غیرشفاف است
به اعتقاد رییس سابق سازمان امور مالیاتی پیچیدگی و عدم شفافیت قوانین، گستردگی معافیت‌های مالیاتی و کاهش رضایت مودیان مالیاتی از سیستم مالیاتی از مشکلات عمده کشور در خصوص ساختارهای مالیاتی است.
غلامرضا حیدری کردزنگنه در این میزگرد گفت: درآمدهای مالیاتی برخلاف درآمدهای نفتی فقط جنبه درآمدزایی برای دولت‌ها ندارد بلکه درآمدهای مالیاتی ابزار سیاست مالی در بودجه است.
وی با بیان این‌که از برنامه سوم به بعد قرار بود هزینه‌های جاری بر نفت کم شود ولی این موضوع هیچ وقت عملی و محقق نشد بیان کرد: غیر از کشورهای سوسیالیست اکثر کشورهای دنیا مکانیسم کاهش فاصله طبقاتی را از طریق دریافت مالیات‌ها انجام می‌دهند.
رییس سابق سازمان امور مالیاتی ادامه داد: هدف کسب درآمدهای مالیاتی به صورت تصاعدی نیست زیرا وقتی نرخ مالیاتی کاهش می یابد درآمدهای مالیاتی افزایش می‌یابد.
وی با بیان این‌که در کشور ما همواره به جای افزایش تنوع و تعداد پایه‌های مالیاتی نرخ مالیاتی افزایش یافته است، خاطرنشان کرد: حتی اصل نظام زنجیره‌ای مالیات بر ارزش افزوده که باید مالیات بر مصرف باشد نه مالیات بر تولید نیز اجرایی نشد.
کردزنگنه درباره اهداف وضع مالیات خاطرنشان کرد: تامین مالی بودجه دولت، بازتوزیع درآمدها و تخصیص منابع از جمله مهمترین اهداف وضع مالیات است.
رییس سابق سازمان امور مالیاتی که در میزگرد بررسی سیاست‌های مالیاتی سخن می‌گفت با بیان این‌که از سال 1384 تا 1390 رشد درآمدهای مالیاتی داشته‌ایم گفت: میزان درآمدهای مالیات مستقیم وغیر مستقیم از بودجه عمومی دولت در حال حاضر 30 درصد است. این در حالی است که دولت حتی با دریافت مالیات نتوانسته هزینه‌های جاری خود را تامین کند.
به گفته وی ، امروزه در اکثر کشورهای دنیا درآمدهای مالیاتی از طریق خود اظهاری کسب می‌شود و تنها سه درصد آن به صورت قهری است. در این شرایط اگر مردم خوداظهاری داشته باشند هزینه‌های اداری و تمکین در دریافت مالیات‌ها به شدت کاهش می‌یابد.
کردزنگنه درباره آمار پرداخت مالیات در بین اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی، کارکنان بخش خصوصی و کارکنان بخش عمومی تصریح کرد: دریافت مالیات از اشخاص حقیقی دولتی و شرکت‌های دولتی از سال 1384 تا سال 1391 بین 50 تا 60 درصد افزایش داشته و این درحالی است که این درآمدها از 21 میلیارد تومان در سال 1384 به 36 میلیارد تومان در سال 1391 رسیده است.
رییس سابق سازمان امور مالیاتی درباره میزان افزایش درآمدهای مالیاتی از اشخاص حقوقی گفت: کسب درآمدهای مالیاتی از این گروه از 1700 میلیارد تومان به 10 هزار و 200 میلیارد تومان در فاصله سال‌های 1384 تا 1391 رسیده است.
وی افزود: همچنین کسب درآمدهای مالیاتی از کارکنان بخش عمومی از 888 میلیارد تومان به 1800 میلیارد تومان و کسب درآمدهای مالیاتی از بخش خصوصی از 600 میلیارد تومان به 2100 میلیارد تومان در حد فاصل سال‌های 1384 تا 1391 رسیده است.
کردزنگنه با بیان این‌که حدود 41 درصد از GDP (تولید ناخالص داخلی) ما از مالیات معاف است خاطرنشان کرد: در حد فاصل بین سال‌های 2000 تا 2007 حدود 19.5 درصد از اقتصاد ما در سایه بوده و این یکی از ویژگی‌های کشورهای در حال گذار است.
رییس سابق سازمان امور مالیاتی با بیان این‌که یکی از مشکلات اصلی کشور ما در وصول درآمدهای مالیاتی پیچیدگی و عدم شفافیت و همچنین گستردگی معافیت‌های مالیاتی است، تصریح کرد: همچنین ما در کشورمان با کاهش رضایت مودیان مالیاتی از سیستم مالیاتی کشور هستیم که برای رشد درآمدهای مالیاتی باید مشکلات فوق برطرف شود.
وی با تاکید بر این‌که خوراک مالیات اطلاعات مالیاتی است گفت: تا زمانی که دولت الکترونیک در سیستم جامع مالیاتی نداشته باشیم این مشکلات همچنان وجود دارد.
فرهنگ پرداخت مالیات باید ابتدا از مسوولان آغاز شود
عباس هشی، اقتصاددان نیز در این میزگرد با تاکید بر این‌که مالیات یک ابزار برای سیاست گذاری دولت در راستای نیل به اهداف مشخص است گفت: در دولت‌های مردمی دولت منابع مالی ندارد و خرج خود را در ازای خدماتی که به آن‌ها می دهد از مردم دریافت می‌کند.
وی با بیان این‌که دریافت مالیات به شکل فوق در دولت‌های مردمی انجام می‌شود، اظهار کرد: مردم از فعالیت‌های اقتصادی خود به دولت مالیات می دهند و نمونه بارز این سیستم‌های مالیاتی در کشور اسکاندیناوی که اقتصاد زیرزمینی در آن‌ها بسیار کم است دیده می‌شود.
هشی ادامه داد: در این کشورها حتی مقامات نیز مالیات می‌پردازند. به طور مثال در کشور آمریکا رییس جمهور این کشور هر ساله در آوریل اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه می‌کند.
این اقتصاددان با تاکید بر این‌که نظام فرهنگ سازی در مالیات از مقامات کشورها آغاز و به سطوح پایین جامعه می‌رسد، گفت: در ایران ما مدام می گوییم مردم مالیات بدهند اما از سال 1357 تا سال 1380 هیچ رییس جمهوری در ایران اظهارنامه مالیاتی نداده است.
به گفته وی ، در کشورهای شمال اروپا بیش از 80 درصد از درآمد دولت از مالیات‌ها به دست می‌آید از این رو مالیات ابزار و وسیله‌ای است که دولت باید از طریق آن نسبت به خدماتی که ارائه می دهد پاسخگو باشد.
هشی با بیان این‌که زمانی که کشوری درآمدهای مالیاتی داشته باشد از فعالیت‌های اقتصادی مالیات دریافت و فشار مالیاتی به مردم کمتر می‌شود اظهار کرد: مالیات کمک به تولید است و از فعالیت تولیدی کسب سود می‌شود ولی در کشور ما ثروتمندان به جای آن‌که از ثروت خود در تولید استفاده کنند سکه می خرند.
این اقتصاددان با بیان این‌که در کشور ما همه مالیات را به نفر بعدی منتقل می‌کنند و درنهایت بار آن بر دوش مردم قرار می گیرد خاطرنشان کرد: وقتی دولت رقیب کسب و کار بخش خصوصی است می‌خواهد از چه چیزی مالیات دریافت کند؟ حتی مجلس نیز معتقد است چون نمی تواند گردش پول را شناسایی کند از ثروت مالیات دریافت می‌کند.
وی ادامه داد: سیستم مالیاتی‌ای موفق است که گردش مالی داشته باشد.
هشی در پایان درباره چهار ویژگی اصلی نظام مالیاتی توضیح داد: یک نظام مالیاتی سالم قوانین ساده دارد و مجریان آموزش دیده و با تجربه بر آن نظارت می کنند. مالیات باید سپر مالیاتی داشته باشد و در نهایت اعتماد به مردم مهمترین ویژگی یک نظام مالیاتی سالم است.
برگزاری 28 جلسه مالیاتی در اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور
پدرام سلطانی، نایب رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز با تاکید بر این‌که کارگروه مالیاتی 28 جلسه با حضور متخصصان این حوزه در اتاق‌های سراسر کشور برگزار کرده است، گفت: همچنین در کمیسیون‌های مجلس به هنگام بررسی لایحه مالیاتی یک نماینده از اتاق بازرگانی و یک کارشناس از حوزه مالیاتی نیز حضور داشته‌اند.
وی ادامه داد: با رایزنی‌های صورت گرفته گام‌های خوبی در جهت اصلاح و حذف برخی بندهای لایحه مالیاتی برداشته شده است.
سلطانی با بیان این‌که گام بعدی در رابطه با مالیات بر ارزش افزوده و رسیدگی به روند اجرای این قانون است گفت: این قانون تا حدی از مسیر اصلی خود منحرف شده است.
نایب رییس اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: رویکرد اتاق بازرگانی حرکت از سمت مالیات‌های مستقیم به سمت مالیات‌های غیر مستقیم است.
در حاشیه
به گزارش ایسنا، در حاشیه میزگرد سیاست‌های مالیاتی یکی از اعضای اتاق ایران با اشاره به عملکرد محمد رویانیان با طعنه گفت: رویانیان هم می تواند فوتبال را اداره کند، هم نیروی انتظامی و هم سوخت کشور را.
همچنین در این میزگرد سوال‌هایی نظیر این که چرا قوانین مالیاتی در کشور ما شفاف نمی شود واین که چرا در حالی که قرار است طی دو سال اخیر اتاق ایران به قوانین مالیاتی رسیدگی کند ولی این کار را انجام نداده است از سوی برخی از اعضای هیات نمایندگان مطرح شد.
همچنین از سوی حضار به رشد منفی درآمدهای مالیاتی نیز اشاره شد که براساس آن در برخی کشورها از درآمدهای مالیاتی به قشری که زیر خط فقر هستند نیز کمک می‌شود.
