FATF یا گروه اقدام مالی ۲۹ سال پیش با ابتکار گروه جی ۷ با هدف مبارزه با پولشویی و تسهیل فرایند سرمایه‌گذاری در کشورها به شکل فراملی تشکیل شد و طی برنامه نتایج آن در هر چهار ماه یکبار به گوش کشورهای عضو می‌رسد و اشخاص و دولت‌ها موظف هستند از چگونگی کسب درآمد خود به دولت توضیح دهند. از حادثه ۱۱ سپتامبر آمریکا در کنار هدف مبارزه با پولشویی کار ویژه مبارزه با تامین مالی تروریسم در دستور کار قرار گرفت. اما نکته مهم لیست سیاه این نهاد است که کشورها در سه حالت قرار می‌گیرند. همکاری با ریسک بالا و غیر همکار و کشورهایی که با توجه به سیاست‌های این سازمان فعالیت نکنند غیر همکار نامیده می‌شوند همچون ایران در سال ۲۰۰۹ در کنار کره شمالی در لیست سیاه قرار دارد مشخص است وقتی نام کشوری در این لیست قرار گرفت آن متهم به پولشویی و تامین مالی تروریسم است پس نه تنها کشورها و شرکت‌های فراملی ریسک سرمایه‌گذاری در آن را به جان نمی‌خرند بلکه حتی به توصیه سازمان اقدامات مقابله‌ای علیه آنها اجرا می‌کنند در سال ۱۳۹۵ وزیر اقتصاد پیشین دولت روحانی آقای طیب‌نیا بدون اطلاع مجلس و رهبری و شورای عالی امنیت ملی ۳۷ توصیه FATF را به امضا رساندند و برخی آن را نوعی قانونی به حساب آوردن در کشور ما از ۴۱ توصیه ۳۷تای آن بدون تصویب مجلس و چهار تای آن نیاز به تصویب مجلس دارد ۴ توصیه که به آن لوایح چهار قلو یا چهارگانه می‌گویند شامل اصلاح دو قانون مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم است و به پیوستن کنوانسیون پالرمو کنوانسیون سازمان ملل برای مبارزه با جرایم سازمان یافته و سی اف تی مقابله با تامین مالی تروریسم است. با امضای برجام حضور نام ایران در لیست سیاه از هر زمان دیگری پر اهمیت‌تر شد زیرا همه تصوری خوش بینانه نسبت به سیل عظیم سرمایه‌گذاری خارجی به ایران و مبادلات مالی و بانکی با کشور داشتند هرچند که این خیالی واهی نبود زیرا هر کشور و شرکت فراملی برای سرمایه گذاری کشوری پر ریسک را انتخاب نمی‌کند و نام ایران در این لیست قرار گرفته است اما در اینجا ما باید در ابتدا ماهیت مسئله را به خوبی بشناسیم و بعد با عقلانیت و شجاعت تصمیم‌گیری کنیم این روزها با تصویب ۴ توصیه FATF در مجلس و فرستادن آن به شورای نگهبان و اختلاف و اصلاحاتی که با توجه به وقت محدود ما از زمان تعلیق در لیست سیاه توجه‌ها به آن جلب شده است. پذیرش این توصیه‌ها از طرف ما موافقان و مخالفانی دارد از نظر مخالفان این‌که رئیس‌جمهور کشوری پیوستن به این سازمان را به ۲۰ درصد ارزان‌تر شدن کالا ربط می‌دهد غیرعاقلانه است نباید چرخ زندگی مردم را به تصویب FATF به پیوندید و امضای ۳۷ اصل به نوعی نقص دموکراسی بود زیرا هنوز کسی از متن امضا شده خبری ندارد درست این است که اینگونه مسائل ابتدا در مجامع نخبگان و کارشناسی مطرح شود و بعد امضا شود پیوستن به FATF را خود تحریمی می‌دانند زیرا هدف آمریکا فقط فشار بر ایران است و برجام از طریق آژانس فعالیت هسته‌ای ما را کنترل و از طریق FATF سیستم مالی را می‌خواهد کنترل کند و این توان توطئه بر اقتصاد ما را سرعت می‌بخشد و حتی به بهانه حمایت مالی ما از تروریسم می‌توانند اقامه دعوی نسبت به ما انجام دهند اما عده‌ای خوشبین می‌گویند وقتی مجلس موضوعی را تصویب می‌کند مخالفت جایز نیست آنها معتقدند که متاسفانه ما نسبت به سازمان‌های بین المللی بدبین هستیم و این از بعد از انقلاب اسلامی بیشتر شده است و الحاق به این کنوانسیون‌ها در کنار محدودیت‌ها فرصت‌های هم برای ما دارد ما باید هزینه فایده کنیم و تصمیمات دولت در خلأ صورت نمی‌گیرد ما باید طیق منافع ملی عمل بکنیم این روزها با نزدیکی به سال جدید و شوک افزایش قیمت دلار و امروز رسیدن به مرز ۱۳ تومان مردم خواستار تصمیم عاقلانه و سریع نهادهای تصمیم‌گیری هستند آنها می‌خواهند که قیمت‌ها پایین می‌آید و این منوط به ارتباط با بانک‌های جهانی و سرمایه گذاری خارجی است و این موارد هم ملزم به پیوستن به FATF است اما نکته مهم اینجاست که کسی تضمین می‌دهد که پیوستن به این گروه اقدام مالی منجر به خروج از لیست سیاه و شروع مراودات می‌شود؟ با پیوستن به این گروه ایران موظف است تمامی چرخه مالی و بانکی خود را شفاف کند این به نوعی خود تحریمی است زیرا تحریم‌ها قوی‌تر از قبل علیه ایران می‌شود و هیچ راهی برای دور زدن تحریم‌ها دیگر وجود ندارد از طرف دیگر با عضویت اسرائیل به عنوان عضو سی و هفتم به مجمع FATF آیا این کشور که دشمن ایران است و با توجه به شیوه تصمیم گیری سازمان که به صورت اجماع است امکان خروج ایران از لیست سیاه ممکن است؟
* دانشجوی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی
