چه کسی!؟ اسرائیل. این پاسخ وزیرخارجه کشورمان است به سوالی پیرامون احتمال وقوع جنگ در منطقه وکسانی که طالب آن هستند.به نظر می‌رسد سخنان آقای محمدجواد ظریف درمورد افزایش احتمال وقوع جنگ در خاورمیانه افزون برجنبه‌های سیاسی و دیپلماتیک دارای زمینه‌های واقعی هم هست. هرچند اسرائیل خود در کاخ شیشه‌ای نشسته و سنگ‌پرانی ممکن است برایش بسیار گران تمام شود ولی با توجه به سردمداری راست افراطی در این کشور بعید به نظر نمی‌رسد که اگر احساس کنند در ایران ضعفی حاصل شده وآمریکا آمادگی درگیر شدن با یک جنگ تمام عیار را داراست وبرخی از کشور‌های منطقه حاضر به شرکت در آن هستند و در مدت کوتاهی می‌توانند اوضاع را به سرانجام مورد نظر برسانند وسوسه «اقدام » به سرشان بزند. ولی بیان آقای‌ظریف ناظر به مسائل مهم دیگری هم هست که اشاره به آنها ضروری به نظر می‌رسد. متاسفانه جنگ چنان خسارت‌بار ونفرت‌انگیز است که حتی نامش چون به میان می‌آید نگرانی می‌آفریند و التهاب می‌سازد وزیان‌ها آغاز می‌شوند. اغلب جنگ‌ها کمتر پیروز قاطع دارند وحتی هنگامی که یک سوی ماجرا از زیر بار جنگ کمر راست می‌کند و نابودی طرف خود را جشن می‌گیرد با انبوهی از خسارت‌های مادی و مالی وانسانی روبه‌رو می‌شود و چه بسا اغلب این احساس حتی در طرف پیروز شکل می‌گیرد که کاش جنگی محقق نمی‌شد. اما این متوهمانی چون ناتانیاهو هستند که با احساسی از غرور تنها قادر به دیدن نوک بینی خویشند و از رویت عواقب میان‌مدت و درازمدت جنگ و خونریزی نیستند. در جنگ‌ها علاوه بر مردم، خود جنگ‌طلبان هم آسیب می‌بینند و ساکتان و تماشاگران نیز از دریافت خسارت در امان نمی‌مانند. هرچند داعش درمیان بی اعتنایی حمایت آسای غربیان متولد شد ورشد کرد و ابتدا احساس کردند که از این پدیده شوم مسلمانان به جان هم می‌افتند و نفعش را دیگران می‌برند ولی دیدیم که بسیاری خسارت دیدند و بعضا نگرانی جهانی ایجاد شد وهمه ترسیدند. در واقع آقای ظریف با گفته‌های خودشان به یک واقعیت مهم اشاره می‌کنند و هشدارگونه سخن می‌گویند. اگر جهان جلوی افراطیون را نگیرد، اگر ترک تازی‌های ترامپ ادامه پیدا کند واگر غربیان همچنان به عدالت و امنیت نگاهی یک سویه داشته باشند، خطر جنگ و نابسامانی گسترده دور از ذهن نیست وآنها هم از خسارت‌ها در امان نخواهند بود.
جنگ‌ها بدون زمینه و مقدمه آغاز نمی‌شوند و هرکس مخالف واقعی و جدی جنگ است باید از جرقه‌های اولیه هم جلوگیری کند. جنگ‌ها همیشه محدود نمی‌مانند وکسانی که خواب خوش اشتغال دیگران به جنگ را می‌بینند باید از شعله‌هایی نگران باشند که ناگهان دامان آنها را هم فرا خواهد گرفت وگریزی از آن نیست. طرفداران صلح باید بیش از هر زمان دیگری فعال شوند وکوشش کنند سطح اصطکاک‌ها و جدل‌های جهانی که همواره مقدمه جنگ‌ها بوده‌اند را پایین بیاورند. ممکن است در معادلات روی کاغذ، نزدیک‌بینان نتایج را به نفع خود محاسبه کنند ولی همیشه شروع کنندگان تمام کنندگان نیستند. اما هشدارهای آقای ظریف ممکن است مخاطبان داخلی هم داشته باشد. ما که حداقل در یک قرن اخیرآغازگر هیچ تجاوزی نبوده‌ایم و از جنگ‌ها آسیب‌های فراوان دیده‌ایم هرگز نباید نسبت به خطرات درگیری‌ها بی‌ملاحظه باشیم. پیروزی اصلی و واقعی وسودمند آن است که عزت و استقلال کشور را با تدبیر و خردمندی و از راه‌های صلح‌آمیز حفظ کنیم. البته هیچ‌کس تردیدی در دفاع همه جانبه و قدرتمندانه از کشور و منافع ملی ندارد ولی درایت و دور‌اندیشی به آن است که با انواع سیاست‌ها وتمهیدات بکوشیم تا بیگانگان تشریک مساعی نکنند و نتوانند جنگی را به ما تحمیل کنند. اهمیت قدرت بازدارندگی هر کشوری به جلوگیری از تعرض بدخواهان است و این بالاترین اقتدار ممکن است. امنیت و صلحی که ناظر به بازدارندگی ودرازمدت است از امنیت ناشی از پیروزی در جنگ شایسته‌تر، مقتدرانه‌تر، سودمندتر واساسی‌تر است.
* روزنامه نگار
