کد خبر:
4599
تاریخ انتشار: 20 شهریور 1390 - 11:36
بیش از دو دهه از اجرای بانکداری بدون ربا در کشورمان ميگذرد، شاید کمتر کسی باور ميکرد بانکداری بدون ربا به این سرعت جای خود را در سیستم بانکداری دنیا و سیاستهای پولی و مالی جهان باز کند. امروز دیگر نظام اقتصادی دنیا بانکداری بدون ربا را که به عنوان بانکداری اسلامی شناخته شده به عنوان یک نظام مترقی و پیشرفته پذیرفته و در بسیاری از موارد جایگزین روشهای قبلی خود کرده است. چنین اقدامی به این وسعت بیشک بدون مطالعه و بررسی علمی موشکافانه صورت نگرفته است.
مطمئنا اقتصاد توسعه یافته، منفعت محور و مشتری مدار کشورهای غربی و آمریکا اگر در ارتباط با ویژگی، کاربرد و مترقی بودن بانکداری بدون ربا به باور نميرسید آن را به این وسعت به اجرا در نميآورد. کارشناسان و اقتصاددانان برجسته جهان چون پروفسور منصورمالک نیز بی دلیل سال 2005 را سال بانکداری اسلامی نخوانده است. رشد ناگهانی بانکداری بدون ربا (اسلامی) آنقدر خیرهکننده بوده که نگاه تمام بانکهای جهانی را طی سالهای اخیر به خود معطوف کرده است. هم اکنون موضوع بانکداری و فاینانس اسلامی به موضوعی مهم در بازار پولی و مالی جهان تبدیل شده، این مهم تا آنجا پیش رفته که خزانه داری فدرال آمریکا نیز در جلسه خود چارچوب قانونی برای فعالیت بانکهای اسلامی تدوین کرده تا این بانکهای بدون محدودیت به اجرای بانکداری بدون ربا بپردازند. بانکداری اسلامی به شکلی در اقتصاد جهان متبلور شده که شورای خدمات مالی انگلستان نیز با ایجاد تغییرات قانونی در نظام مالی این کشور راه را برای فعالیت آزادانه بانکداری بدون ربا براساس قوانین اسلامی بازکرده است. شرکتهای بینالمللی همچون کلیفرود چنس، کلایداندکو نیز به طور روز افزونی مشتریان خود را به استفاده از قراردادهای مالی اسلامی و بانکداری بدون ربا توصیه ميکنند. موسسه اوراق بهادار و سرمایهگذاری بریتانیا نیز اعلام کرده است كه قصد دارد با موسسه امور مالی لبنان به منظور ایجاد مهارتهای تخصصی در زمینه بانکداری اسلامی همکاری کند. براساس آمار بینالمللی ارائه شده اعتبارات خدمات مالی انگلستان حسابهایی که خواستار تسهیلات بانکی مبنی بر قوانین شرع اسلام هستند از 200 میلیارد دلار به 500 میلیارد دلارافزایش یافته و هر ساله نیز 10 تا 15 درصد افزایش پیدا ميکند. علاوه بر این بانک اسلامی بریتانیا که در شهریور ماه سال 83 (سپتامبر 2004) آغاز به کار کرد فراتر از شعب خود در لندن، بیرمنگام وستر، خدمات پستی و تلفنی به مسلمانان ارائه ميدهد و هفت شعبه جدید ارائه دهنده خدمات بانکداری اسلامی در سراسر آن کشور راهاندازی کرده است.
بانکداری مترقی اسلامی چنان جای خود را در عرصه جهانی بازکرده و توانایی و کاربرد خود را به رخ موسسات پولی و مالی دنیا کشیده که بانک بینالمللی «سیتی گروپ» که در بیش از یکصد کشور جهان حضور فعال داشته و بالغ بر 200 میلیون مشتری جذب کرده حساب ویژه برای بانکداری بدون ربا بازکرده و از سال 1996 تا کنون بیش از 6 میلیارد دلار از عملیات بانکی خود را بر مبنای مقررات اسلامی انجام داده است.
حضور موفق و توجه ویژه جهانیان به بانکداری بدون ربا به این جا ختم نميشود «دویچه بانک» آلمان، بانک انگلیسی - آسیایی «اچ. اس. بی. سی»، بانک «آ. پ. ان. آمرو» هند، «استاندارد چارترد» انگلیس، بانکهای «سویسته ژنرال» و «ب. ان. پ. پاریب» در فرانسه نیز طی سالهای گذشته بخشهای جداگانه و در عین حال ویژه جهت ارائه خدمات بانکی و مالی بر مبنای مقررات اسلامی تاسیس کردهاند.
بر خلاف تصور برخی کارشناسان توجه ویژه موسسات بینالمللی و کشورهای توسعه یافته جهان به بانکداری بدون ربا را به دلیل ارتباط این موسسات با کشورهای اسلامی ميدانند، اما نگارنده معتقد است اگر توانایی و انعطاف و کارایی بالای سیستم مترقی بانکداری بدون ربا (اسلامی) نبود این موسسات اینگونه به آن اقبال نشان نميدادند. این توجه به گونه ای بود که حتی در برخی نقاط جهان که ارتباطی با کشورهای اسلامی یا مسلمانان نداشت موسسات مالی آن، اقدام بر اجرای قوانین بانکداری اسلامی کردند و آن را سرلوحه و مبنای فعالیتهای خود قرار دادند. نمونه بارز آن را ميتوان ایالت «زاکسن آنهالت» آلمان عنوان کرد. این ایالت علاقه ویژهای به بانکداری اسلامی نشان داده به گونهای که اوراق بهاداری به ارزش بیش از یکصد میلیون یورو بر مبنای مقررات اسلامی به علاقهمندان ارائه کرده، این مبلغ صرف سرمایهگذاری در بخش پروژههای ساختمانی و مسکن شده است. خریداران این اوراق نیز به جای گرفتن بهره ثابت پول خود، درآمدهای حاصله را به عنوان اجاره املاک دریافت ميکنند. بدون شک وجود این برتریها بود که باعث شد اوراق بهادار اسلامی منتشره در آلمان از موسسه « فیچ » درجه ممتاز (AAA) بگیرد.
علاوه بر موارد بیان شده در سطور بالا اگر تا سال 1999 میلادی صرفا 10 صندوق و موسسه ویژه سرمایهگذاری بر مبنای مقررات اسلامی وجود داشت امروز این موسسات به 150 هزار مورد در سراسر جهان رسیده است. موفقیت بانکداری اسلامی از نگاه مطبوعات خارجی نیز پنهان نمانده به گونهای که روزنامه «تاگس اشپیگل» آلمان در یکی از مقالات خود نوشت «بانکداری اسلامی طی 10 سال گذشته موقعیت خود را تثبیت کرده و به یک بخش مهم در بازار مالی بینالمللی تبدیل شده است».
نکات یاد شده تنها گوشهای از توجه جهانیان به قوانین مترقی اقتصاد اسلامی است که در بانکداری بدون ربا متبلور شده است. امروزه در سراسر جهان اقتصاد دانان و کارشناسان پولی و مالی، بانکداری اسلامی را به عنوان یک سیستم کاملا مترقی در عرصه بانکداری ميشناسند و در حال تحقیق گسترده و موشکافانه بر روی تواناییها و پتانسیلهای بالقوه آن هستند. توجه ویژه سیستمهای پولی و مالی جهان به قابلیتها و پتانسیلهای بانکداری بدون ربا بیانگر مترقی بودن و کاربرد بالای آن در عرصه پولی و مالی است. بی شک اجرای همه جانبه بانکداری بدون ربا در کشورمان را باید از اقدامات شجاعانه مسوولین اقتصادی در سال 61 عنوان کرد. اقدامی که در دنیا بی سابقه بود. تاکنون هیچ یک از کشورهای اسلامی بهرغم مترقی بودن این سیستم و کارایی بسیار بالا شجاعت به کارگیری همه جانبه آن را نداشتهاند. در عین حال با وجود شجاعت به کارگیری یکپارچه این سیستم متکامل در ایران باید بپذیریم که کاستیهایی هم داشتهایم. کاستیهایی که نه در ماهیت بانکداری بدون ربا، بلکه در نحوه اجرا و درک و فهم کامل آن ایجاد شده، مطمئنا آموزش همه جانبه و تبیین درست ماهیت بانکداری بدون ربا این مشکل را حل خواهد کرد.
دنیای اقتصاد- رامین پاشایی فام
کلید واژه ها :