در شرایطی که بازار مواد اولیه پلیمری با رقابت‌های کم‌سابقه و نوسانات شدید مواجه است، بررسی دقیق عوامل ایجادکننده این التهاب بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد. به نظر می‌رسد مجموعه عوامل مؤثر را بتوان در سه محور اصلی دسته‌بندی کرد.
نخستین و شاید مهم‌ترین عامل، نرخ ارز مبنای قیمت‌گذاری مواد اولیه است. بسیاری از فعالان زنجیره ارزش پلیمر – از صنایع بالادستی تا واحدهای تکمیلی – معتقدند که نرخ فعلی مورد استفاده در محاسبات، واقعی و منطبق با شرایط بازار نیست. فاصله قابل توجه میان نرخ رسمی و نرخ بازار دوم، نه‌تنها انگیزه سوداگری را افزایش داده بلکه باعث شکل‌گیری تقاضای کاذب و ایجاد تنش در بازار شده است. رشد اخیر نرخ ارز نیز این فاصله را تشدید کرده و موج جدیدی از تقاضای غیرواقعی را به وجود آورده است.
محور دوم، مشکل مزمن کمبود عرضه در برخی گریدهای پلیمری، به‌ویژه پلی‌پروپیلن است. این چالش مربوط به امروز یا ماه‌های اخیر نیست و سال‌هاست که عرضه این ماده با نیاز صنایع پایین‌دستی تطابق ندارد. اجرای طرح‌های در دست توسعه می‌تواند بخشی از این کمبود را جبران کند. همچنین بهره‌گیری از خوراک‌های مایع در کنار خوراک گازی و الزام پتروشیمی‌ها به افزایش تولید از این مسیر، از جمله راهکارهای کوتاه‌مدت قابل اجراست. جلوگیری از عرضه محصولاتی که مصرف‌کننده واقعی آن‌ها صنایع تکمیلی نیست نیز می‌تواند به تعادل بازار کمک کند. در افق میان‌مدت، پروژه‌هایی مانند طرح سلمان فارسی قادر خواهند بود فشار کمبود عرضه را به شکل اساسی کاهش دهند، مشروط بر اینکه اجرای آن‌ها با سرعت بیشتری دنبال شود.
سومین محور، پایش تقاضا و سامان‌دهی خریداران واقعی است. تجربه ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که افزایش نرخ ارز موجب بازگشت برخی واحدهایی شده که مدت‌ها غیرفعال بوده‌اند اما از مجوز خرید برخوردارند؛ این گروه‌ها با ورود مجدد به بازار، موجی از تقاضای کاذب ایجاد کرده‌اند. در حالی که در نیمه نخست سال چنین رفتاری مشاهده نمی‌شد، این اتفاق اکنون به یکی از عوامل اصلی فشار بر بازار تبدیل شده است.
اجرای دقیق طرح «افق»، نظارت بر پروانه‌ها و راستی‌آزمایی فعالیت واقعی واحدهای پایین‌دستی باید با جدیت بیشتری دنبال شود تا مواد اولیه در نهایت به دست تولیدکنندگانی برسد که واقعاً در خط تولید فعال‌اند و با وجود مشکلات انرژی، نیروی انسانی و هزینه‌های سنگین، همچنان بار تولید کشور را بر دوش می‌کشند.
جمع‌بندی آنکه کنترل التهاب بازار مواد اولیه پلیمری، نیازمند اصلاح نرخ ارز مبنا، افزایش عرضه واقعی، و پایش دقیق تقاضا است. تنها در این صورت می‌توان از صنایع تکمیلی که نقش اساسی در اشتغال و ارزش‌افزوده کشور دارند، حمایت کرد و مواد اولیه را با قیمت مناسب و حجم کافی به دست مصرف‌کنندگان واقعی رساند.
