کد خبر:
86190
تاریخ انتشار: 1 آذر 1393 - 08:49
آرمان- تعرفه را میتوان یکی از مهمترین ابزارهای حمایت مرزی از تولیدات داخلی دانست، اما این ابزار باید به گونهای باشد تا تولیدات داخل مزیت رقابتی پیدا کند و در راستای تسهیل فعالیتهای تولیدی خودروی صادراتگرا باشد، نه آنکه عاملی باشد برای سرکوب خواسته مصرفکننده داخلی به این بهانه که این صنعت باید روی پا بماند. در همین راستا به طرح چند سوال از دکترعبدالرسول خلیلی، استاد دانشگاه پرداخته شد که در پی میآید.
چرا نسبت به صحبتهای اخیر آقای ترکان درباره توانایی رقابت کشور درخصوص تعرفه واردات خودرو و مثالی که زدند، شاهد موضعگیری برخی افراد شدیم؟
در خبرهایی به نقل از اکبر ترکان، مشاور رئیسجمهور آمده بود چنانچه تعرفههای واردات برداشته شود، هیچکدام از تولیدات کشور نمیتوانند رقابت کنند و تنها در قورمهسبزی و آبگوشت ایرانی توانایی رقابت خواهیم داشت. همواره در عرصه صنعت ایران، نگرانیها و موضعگیریهایی در این مورد وجود داشته است. ترکان در گفتههای خود با توجه به سیر تاریخی نوسازی اقتصاد ایران از انقلاب مشروطیت و فرازونشیبهای پیش آمده تاریخی در خصوص اقدامات انجام شده در جهت نوسازی صنعتی، به ماموریتهای سازمانهای توسعهای همچون سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران اشاره کرد.
ضمن آنکه رتبههای خوب جهانی ایران را در پنجرشته سیمان، فولاد، پتروشیمی، برق و خودرو برشمرده است، هرچند این دستاوردها را بهویژه در صنعت خودرو مربوط به اعمال تعرفههای واردات دانسته است. راهکار اصلاح صنعت خودرو به مثابه دستاورد ارزشمند از نظر ایشان برای پیشگرفتن راه مناسب، از طریق اصلاح تعرفهای مسیر است، چیزی که با توجه به ظرفیت مناسبی که این صنعت در خصوص اشتغال 1/1نفر به ازای تولید هر خودرو دارد، حایزاهمیت است، بهخصوص آن که هماکنون قرار است 5/2میلیونخودرو در کشور تولید شود و این خود میتواند سطح اشتغال مناسبی را بهعنوان فرصت در اختیار اقتصاد ملی قرار دهد تا بتواند فرصتهای شغلی بیشتری را ایجاد کرده و معضل بیکاری را اندکی در کشور حل کند.
یعنی اصلاح صنعت خودرو از طریق اصلاح تعرفهای میسر است؟
آنچه قابل توجه است اینکه تعرفه در اقتصاد ایران که بهرغم همه تمهیدات انجام شده معادله 83 به 17درصد کماکان به نفع اقتصاد دولتی برقرار است، تعرفه بهعنوان مالیات یا عوارضی است که دولت بهدلایل حمایتی و مالی یا ترکیبی از آنها هنگام عبور کالاهای خارجی از مرزهای کشور به کالاهایی که میان کشورها یا منطقهها دادوستد میشود، اخذ میکند یا بر سیاستهای دولتی ویژهای که اینگونه مالیاتها در آنها قابل دریافت است، گفته میشود. بدیهی است که تعرفههای گمرکی هرنوع که باشد، قیمت کالاهای وارداتی را افزایش میدهد.
در وصف تعرفه باید گفت کشور ایران بعد از جزیره باهاما در جایگاه دوم کشورهای دارای بالاترین تعرفهها قرار گرفته است. مطابقه آمار سازمان تجارت جهانی، بالاترین متوسط نرخهای تعرفه در سال2013میلادی چنین است: باهاما 35درصد، ایران 26درصد، سودان 21درصد، جیبوتی 21درصد و مولداوی 20درصد. میانگین نرخ تعرفه در برخی از کشورهای منطقه نیز به شرح زیر اعلام شده است: عمان 4درصد، افغانستان 5درصد، عربستانسعودی 6 درصد، ترکیه 9درصد و پاکستان 13درصد. این بالابودن نرخ تعرفه در ایران بهطور قطع به تولید داخلی از جمله خودرو در سالهای آینده ضربه سنگینی را وارد میکند، زیرا بالاخره صنایع داخلی ازجمله خودرو باید بتواند کالای خود را با کیفیت تولید کرده و با تولیدات خارجی رقابت کنند که عملا حذف تعرفه خودرو با توجه به کیفیت نامطمئن آن باعث میشود که بازار داخلی را از دست بدهد.
یعنی با توجه به کیفیت پایین خودروهای داخلی، عملا امکان رقابت خودروهای داخلی با خودروهای وارداتی وجود ندارد؟
همینطور است، بهگونهای که تاریخ تولید خودرو در ایران نشان میدهد، این صنعت هنوز نتوانسته از مرحله مونتاژ به درآید و حتی خروج آن از این مرحله نیز از طریق جایگزین و تولید قطعات و لوازم یدکی نتوانسته کیفیت قابل رقابت را به همراه داشته باشد. این صنعت نیاز به یک واکاوی اساسی و استراتژی مشخص با برنامهریزی مدون قابل رقابت دارد. چنانچه اگر به روند افزایش سهبرابری قیمت این محصول در بازار داخلی در چند سال اخیر توجه کنیم، به لزوم اهمیت این واکاوی بیشتر پی میبریم. آقای رئیسجمهور برای خروج از تولید انحصاری خودرو چندی پیش پیشنهاد راهاندازی قطب تولید خودرو را در منطقه آزاد چابهار مطرح کردند تا انجام این کار در منطقه آزاد، خسارتهای ناشی از تولید انحصاری خودرو در ایران به حداقل برسد. آنچه مسلم است تولید خودرو در کشور قابل رقابت با تولید این محصول در کشورهای تولیدکننده نیست و به لحاظ کیفیت نیز این محصول تامینکننده خواستههای مصرفکنندگان نبوده و حتی خسارات ناشی از بیکیفیتی و استاندارد نبودن تولیدات خودرو را بیش از پیش در جادهها شاهد هستیم. مهم این است که تولید خودرو باید قابل رقابت با مشابه خارجی بوده و با استاندارد جهانی منطبق باشد، ضمن آنکه از نظر قیمت تامینکننده خواست مصرفکننده در سطح جامعه باشد.
فکر میکنید ایجاد قطب سوم آنهم در مناطق آزاد تجاری میتواند صنعت خودرو را از حالت فعلی خارج سازد؟
انتظار تدوین راهکار مناسب قطب خودرو در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی بیش از پیش مطرح است تا صنعت خودرو بتواند از حالت فعلی خارج شده و قابل رقابت شود. مناطق آزاد تجاری- صنعتی از چنین پتانسیل و ظرفیت مهمی برای اصلاح روند انحصاری صنعت خودرو در داخل کشور برخوردار است. این مناطق میتوانند از طریق توجه به ظرفیتهای اقتصادی آنها و با حضور خودروسازان بینالمللی و برندهای معروف به این مهم دست یابند.
اعمال تعرفه را میتوان ابزاری در راستای حمایت از تولیدات داخلی دانست؟
البته باید توجه داشت که در دهههای اخیر، با عنایت به تورم جهانی و اهمیت رو به تزاید تجارت بینالملل کالاهای صنعتی تعرفههای ثابت جای خود را به تعرفههای گمرکی برحسب کیفیت دادهاند، معمولا نرخ تعرفه براساس کیفیت در مواقع افزایش قیمت باعث حمایت از صنایع داخلی میشود، مشروط بر آنکه حمایت از تولید داخلی، ارتقای کیفیت را مورد توجه قرار دهد. اگر تعرفه را یکی از مهمترین و متداولترین ابزارهای حمایت مرزی از تولیدات داخلی بدانیم این ابزار باید بهگونهای مورد استفاده قرار گیرد تا تنظیم واردات نهادههای کالایی تولید مبتنی بر حمایت منطقی و منطبق با مزیتهای رقابتی از تولید داخلی و درجهت تسهیل فعالیتهای تولیدی خودرو صادراتگرا باشد، نه آنکه عاملی باشد برای سرکوب خواسته مصرفکننده داخلی به این بهانه که این صنعت باید روی پا بماند.
از این جهت کاهش تعرفهها برای رقابتپذیری و رونق صنعت خودرو باید در اولویت قرار گیرد. چنانکه اساسا مذاکرات مربوط به آزادسازیهای تجاری و موافقتنامههای عمومی تعرفه و تجارت (1947 و GATT) با بحث مربوط به کاهش تعرفهها آغاز شده است. در ایران به دلایل دولتی بودن ساختار تجارت خارجی، دسترسی به درآمدهای نفتی، هیچگاه اعمال تعرفهها در رژیم تجاری کشور تاثیری ساختاری در بهبود روند تولید نداشته است و عملا تضاد خود را با استراتژی تشویق صادرات و حضور گسترده در بازارهای جهانی و بهخصوص تلاش برای عضویت در WTO نشان داده است.
آیا اساسا صنعت خودروی کشورمان قابل قیاس با صنعت خودروی دیگر کشورها هست؟
متاسفانه صنعت خودرو در ایران قابل قیاس با مشابه خارجی از نظر کیفیت و قیمت و رعایت استانداردهای بینالمللی نیست، و تا زمانی که اعمال تعرفهها برای واردات خودروهای خارجی آنچنان باشد که خودرو ایرانی، نگرانی رقابت نداشته باشد، این صنعت همچنان درجا میزند.