اتاق نیوز- در طول سالهاي اخير، انرژي يكي از مهمترين نهاده‌هاي توليد در اقتصاد جهان بوده است. با وجود تحولاتي كه در سالهاي اخير در ساختارهاي توليدي جوامع پيشرفته و توسعه يافته، مبني بر پيشرفت‌هاي تكنولوژيكي و وابستگي كمتر به مواد خام و نهاده‌هاي اوليه رخ داده، با اين حال نهاده انرژي در ساختار توليد جهاني و بخصوص در كشورهاي عقب مانده نقش با اهميتي ايفا مي‌كند به طوري كه پيش بيني مي‌شود رشد بالاي انرژي در اين كشورها در چند دهه آينده نيز تداوم داشته باشد.
به گزارش ایسناوجود منابع و ذخاير عظيم انرژي در ايران، كشور را به يكي از بزرگترين و مهمترين كشورهاي داراي منابع انرژي دينا بدل كرده است براساس آمارهاي جهاني، كشور ايران در سال 2006 (1385) با سهم 5.5 درصدي از بازار توليد نفت دنيا (با توليد متوسط سالانه 216 ميليون تن نفت خام) و سهم 3.3 درصدي از توليد گاز (با توليد متوسط سالانه 98123 ميليون متر مكعب گاز) يكي از بازيگران اصلي انرژي دنيا است.
بر اساس گزارش منتشر شده توسط مركز آمار ايران، مقايسه وضعيت انرژي ايران در سال 2007 (1386) بااطلاعات مشابه در سال 1987 (1366) نشان مي‌دهد كه جمع انرژي اوليه از 418.9 ميليون بشكه معادل نفت خام در سال 1987 به 1420.5 ميليون بشكه نفت خام در سال 2007 رسيده است (رشد سالانه 6.3 درصد).
كل مصرف نهايي (شامل مصرف نهايي انرژي و مصرف نهايي غير انرژي) از 322.7 به 1052.7 ميليون بشكه معادل نفت خام (رشد سالانه 6.1 درصد) وكل مصرف نهايي انرژي از 307.7 به 975.2 ميليون بشكه معادل نفت خام افزايش يافته است. (رشد سالانه 5.9 درصد). اين افزايش چشمگير در مصرف نهايي انرژي ضرورت تداوم و شتاب در اقدامات بهينه سازي در عرضه وتقاضاي انرژي رابيش از پيش ضروري مي‌سازد. چرا كه ادامه روند جاري باعث خواهد شد علاوه بر كاهش سالانه صادرات انرژي، كشور درميان مدت به واردكننده انرژي تبديل شود.در هر حال استفاده بهينه ازا نرژي در فرايند توسعه اقتصادي به عنوان يك هدف مهم در توسعه پايدار مدنظر بوده است كه اين امر با بهينه سازي و بهبود روش‌هاي بهره برداري ازمنابع و فرايندهاي فرآورش، تبديل و انتقال انرژي امكان‌پذير است.
وضعيت كشورهاي جهان از نظر چگونگي مصرف انرژي و ميزان اثر بخشي آن بر توسعه اقتصادي، غالبا با استفاده از شاخص‌هاي كلان اقتصاد انرژي (مصرف سرانه، شدت انرژي، بهره‌وري انرژي و ...) صورت مي گيرد و بر همين اساس در تهيه اين گزارش تعدادي از شاخص‌هاي كلان مزبور مورد بررسي قرار گرفتند كه در زير به شرح يافته‌هاي مهم اين بررسي پرداخته مي‌شود.
*عرضه كل انرژي*
مقايسه عرضه كل انرژي اوليه وسرنه آن در ايران نشان مي‌دهد كه هر دو الگويي يكساني پيروي كرده و روند افزايشي دارند. عرضه انرژي اوليه در سال 1987(1366) از 418.86 به 1420.49 ميليون شبكه معادل نفت خام در سال 2007 (1386) رسيده است كه در واقع حدود 3.5 برابر افزايش داشته است سرانه عرضه انرژي نيز در همين سال‌ها به ترتيب 8.31 و 20.00 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر مي‌باشد.
بررسي نرخ رشد سالانه عرضه انرژي اوليه نشان مي‌دهد كه نرخ رشد سالانه، ضمن داشتن نوسانات زياد از 6.86 درصد در سال 1987 به 5.97 درصد در سال 2007 كاهش پيدا كرده است كمترين و بيشترين ميزان نرخ رشد سالانه عرضه انرژي اوليه به ترتيب مربوط به سالهاي 2000 و 1989 با مقادير منفي 0.71 و 12.30درصد مي باشد.
*عرضه نفت سفيد*
اين بررسي نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه كل نفت سفيد و سرانه آن در ايران طي دوره مورد بررسي (2000-1987) كاملا يكسان بوده است. ميزان كل عرضه وسرانه عرضه نفت سفيد از سال 1987 (1366) تا 1997 (1376) مثبت بوده و از سال 1998 (1377) به بعد منفي شده است. هر چند عرضه و سرانه عرضه اين حامل انرژي طي سالهاي مورد بررسي نوساناتي داشته است. اما بيشترين تغيير براي اين دو متغير،طي سالهاي 1995 تا 1999 رخ داده كه به صورت روندي نزولي بوده است به طوري كه در سال 1995 عرضه نفت سيد از 13.30 به منفي 5.90 ميليون بشكه معادل نفت خام در سال 1999 و سرانه عرضه اين حامل در همين مدت از 0.23 به منفي 0.09 درصد رسيده است. كمترين ميزان عرضه و سرانه عرضه نفت سفيد مربوط به سال 2003 و به ترتيب با مقادير منفي 6.88 و منفي 10 درصد و بيشترين مقدار مربوط به سال 1987 و به ترتيب با مقايدر 17.35 و 0.34 درصد باشد.
نرخ رشد سالانه عرضه نفت سفيد نيز طي سالهاي 1987 (1366) تا 1997 (1376) تغييرات زيادي نداشته است ولي از سال 1998 به طور متناوب افزايش و كاهش (با مقادير مثبت و منفي) داشته است بيشترين نرخ رشد سالانه عرضه نفت سفيد در سال 2006 (1385) و برابر 2132.90 بوده است كه در مقايسه با سال 1987، حدود 81 برابر افزايش داشته است.
*عرضه گازوئيل*
مطالعات انجام شده در زمينه عرضه كل گازوئيل و سرانه آن در ايران نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه و سرانه عرضه اين حامل انرژي كالا يكسان است. بيشترين تغييرات در عرضه و سرانه عرضه گازوئيل طي سالهاي 1992 (1371) تا1999 (1378) رخ داده كه بيشترين و كمترين مقدار عرضه و سرانه عرضه گازوئيل در دوره مورد بررسي نيز به ترتيب مربوط به اين سال‌ها (1992 و 1999) بوده است. عرضه گازوئيل در سال 1992 از 50.97 ميليون بشكه معادل نفت خام به منفي 9.18 ميليون بشكه در سال 1999 و سرانه عرضه در اين مدت از 3.48 به 6.76 رسيده است. همچنين در سال 1987، عرضه گازوئيل از 49.97 ميليون بشكه معادل نفت خام به 19.40 ميليون شبكه معادل نفت خام در سال 2007 رسيده است كه كاهشي 9.31 درصدي را نشان مي‌دهد سرانه عرضه گازوئيل در اين سال‌ها به ترتيب 0.99 و 0.27 بشكه معادل نفت به ازاي هر نفر است.
نرخ رشد سالانه گازوئيل نيز در سالهاي مورد بررسي به جز سالهاي 1999 (1387)، 2003(1382) و 2006 (1385 ) تغييرات زيادي را نشان نمي‌دهد نرخ رشد سالانه در اين سه سال به ترتيب برابر منفي 1084.52 ، 289.67 و منفي 3178.37 است.
*عرضه بنزين*
مقايسه عرضه كل بنزين و سرانه آن در ايران طي سالهاي 1987 (1366) تا 2007 (1386) نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه و سرانه عرضه بنزين كاملا يكسان است اين بررسي نشان مي‌دهد عرضه بنزين از سال 1987 تا سال 1999 (1387) داراي نوسانات كمي بوده است اما از سال 2000 (1379) تا سال 2006 روند صعودي داشته اند ولي در سال 2007 مجددا كاهش يافته‌اند كه اين موضوع مي‌تواند متاثر از سيساست سهيمه بندي در اين سال باشد.
لازم به توضيح است عرضه بنزين در سال 2006 (1385) نسبت بهسال 1999 تقريبا 9.8 برابر و نسبت به سال اول بررسي (1987) تقريبا برابر شده است. سرانه عرضه بنزين در سال 2006، 5.3 برابر نسبت به سال 1987 و 8.4 برابر نسبت به سال 1999 افزايش يافته است.
اين بررسي نشان مي‌دهد نرخ رشد سالانه عرضه بنزين طي دوره مورد بررسي نوسانات زيادي داشته كه در سالهاي 1988 تا 2000 شدت تغييرات بيشتر است. بيشترين و كمترين ميزان نرخ رشد سالانه به ترتيب مربوط به سال 1992 (1371) و 1989 (1367) و با مقدار 190.20 و منفي 59.09 درصد است.
*عرضه گاز طبيعي*
مطالعه نماگرها و شاخص‌هاي مربوط به عرضه گاز طبيعي در ايران نشان مي‌دهد كه هر چند طي دوره مورد بررسي (2007-1987) عرضه كل گاز طبيعي و سرانه آن روند صعودي (با الگوي كاملا يكسان) داشته‌اند (به جز سال 2000) اما نرخ رشد سالانه عرضه گاز طبيعي متفاوت بوده است. عرضه گاز طبيعي از 73.37 ميليون بشكه معادل نفت خام در سال 1987 به 777.78 در سال 2007 رسيده كه 10.6 برابر افزايش يافته است.
همچنين ميزان سرانه عرضه گاز طبيعي در اين دوره از 1.45 به 10.95 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر رسيده است كه 7.6 برابر افزايش يافته است.
بيشترين تغييرات در نرخ رشد سالانه مربوط به سالهاي 1987، 1989 و 2000 با مقادير 22.42 ، 37.91 و منفي 7.79 درصد است. طي سالهاي 1989 تا 1992 (1371) نيز نرخ رشد سالانه عرضه گاز طبيعي روند نزولي داشته است و در اين مدت از 37.91 درصد به 10.08 درصد كاهش يافته است.
*عرضه برق*
مطالعه عرضه كل برق و سرانه آن در ايران نشان مي‌دهد كه الگوي تغييرات عرضه و سرانه عرضه طي دوره مورد بررسي (2007-1987) كاملا يكسان است. ميزان عرضه كل برق و سرانه آن هر دو از سال 1987 تا سال 1991 تقريبا برابر صفر بوده است امااز سال 1992 تا 1999 روند نزولي داشته‌اند. به طوري كه ميزان عرضه به ترتيب از منفي 0.05 به 0.47 ميليون بشكه معادل نفت خام و سرانه عرضه از صفر به 0.01 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر كاهش يافته است، اما از سال 2000 (1379 ) تا 2003 (1382) هر دو روند صعودي پيدا كرده‌اند و عرضه برق به 0.35 ميليون بشكه نفت خام و سرانه عرضه به صفر رسيده است اما مجددا طي سالهاي 2004 و 2005 عرضه كل برق و سرانه آن كاهش يافته و به ترتيب به منفي 0.39 ميليون بشكه معادل نفت خام و منفي 0.01 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر رسيده است.
بررسي نرخ رشد سالانه عرضه برق نيز مبين تغييرات شديدي مي‌باشد. به ويژه اين تغييرات طي سالهاي 2002 (1381) تا 2007 (1386) رخ داده است به طوري كه از منفي 151.45 درصد در سال 2002 به 276.15 درصد در سال 2003 افزايش يافته و مجددا در سال 2005 به كمترين ميزان خود يعني منفي 300.94 درصد كاهش يافته و سپس در سال 2007 بهمقدار 189.55 درصد رسيده است اين موضوع مي‌تواند ناشي از تغييرات زياد در ميزان توليد،واردات و صادرات اين حامل انرژي باشد.
*مقايسه الگوي عرضه ايران و جهان*
بررسي ميزان عرضه انرژي اوليه وسرانه آن در ايران و جهان به تفكيك حامل‌هاي منتخب انرژي نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه انرژي و سرانه آن در ايران كاملا يكسان بوده كه اين موضوع در مورد جهان نيز صادق است. اين بررسي نشان مي‌دهد كه در سالهاي مورد مطالعه، عرضه انرژي اوليه و سرانه تمام حامل‌هاي منتخب انرژي در جهان تقريبا از يك روند ثابتي برخوردار بوده‌اند اما در ايران فقط گاز طبيعي روند افزايشي داشته است و اگرچه براي ساير حامل‌هاي منتخب، تغييرات نسبتا زيادي مشاهده مي‌شود، اما اين تغييرات، به شدت گاز طبيعي نبوده‌اند.
همچنين اين بررسي نشان مي‌دهد كه نرخ رشد سالانه گازوئيل و نفت سفيد در ايران در مقايسه با ساير حامل‌هاي انرژي از تغييرات بيشتري برخوردار بوده‌اند. نرخ رشد سالانه گازوئيل در سالهاي 1999 (1378) و 2006 (1385) به ترتيب منفي 1084.52 و منفي 3178.37 درصد بوده كه كمترين ميزان نرخ رشد سالانه را در دوره مورد بررسي داشته است.
بررسي نرخ رشد سالانه حامل‌هاي منتخب انرژي در جهان نشان مي‌دهد كه تغييرات اين حامل‌ها در سالهاي مختلف دوره مورد مطالعه (2007-1987)، نسبتا زياد بوده است. نتايج اين بررسي نشان مي دهد بيشترين نرخ رشد سالانه در ميان حامل‌هاي منتخب انرژي مربوط به بنزين با 1844.25 درصد در سال 2000 و كمترين مقدار نرخ رشد مربوط به گازوئيل با منفي 1343.50 درصد در سال 1988 است.
*مصرف نهايي در بخش انرژي*
مقايسه كل مصرف نهايي انرژي و سرانه مصرف نهايي انرژي به تفكيك بخش‌هاي مصرف‌كننده در ايران نشان مي‌دهد كه كل مصرف نهايي انرژي طي سالهاي 1987 تا 2007 (1387-1366) در بخش خانگي ، عمومي و تجاري در رتبه اول حمل ونقل و صنعت تقريبا به طور متناوب در رتبه دوم يا سوم و پس از اين‌ها مصارف غير انرژي، كشاورزي وساير مصارف به ترتيب در رتبه‌هاي پايين‌تر قرار دارند. روند مصرف نهايي انرژي در بخش‌هاي خانگي، عمومي و تجاري و حمل ونقل در ايران طي سالهاي 1987 تا 2007 (1387-1366) افزايشي بوده است. (به جز سال 2007 كه مصرف انرژي در بخش حمل و نقل كاهشي است.)
اين بررسي نشان مي‌دهد مقدار اين شاخص در بخش‌هاي كشاورزي و ساير مصارف طي دوره مورد بررسي تقريبا ثابت بوده است. روند كل مصرف نهايي انرژي در بخش صنعت تا سال 2000 (1379) داراي فراز و نشيب و پس از آن افزايشي بوده است كل مصرف نهايي در بخش مصارف غير انرژي تقريبا تا سال 1998 (1377) افزايشي بوده و سپس تا سال 2002 (1381) روند كاهشي داشته و پس از آن افزايشي شده است مقايسه روند مصرف انرژي در بخش‌هاي خانگي، عمومي و تجاري و صنعت نشان مي‌دهد كه سهم مصرف انرژي در بخش خانگي،عمومي و تجاري طي دوره مورد مطالعه از 34 درصد به 41 درصد افزايش يافته در حالي كه سهم مصرف انرژي در بخش صنعت از 26.6 درصد به 22.6 درصد كاهش يافته است.
نتايج مربوط به بررسي كل مصرف نهايي انرژي در ايران نشان مي‌دهد كه مصرف گاز طبيعي از سال 1993 (1372) تا پايان دوره مورد بررسي (2007) در مقايسه با ساير حامل‌هاي انرژي بالاترين رتبه را داشته است و پس از گاز طبيعي، مصارف نهايي گازوئيل، ساير فرآورده‌هاي نفتي و بنزين به ترتيب در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند.
مقايسه كل مصرف نهايي و سرانه مصرف نهايي در ايران به تفكيك حامل‌ها نشان مي‌دهد كه كل مصرف نهايي گاز طبيعي از سالهاي 1993 (1372) به بعد، نسبت به ساير حامل‌هاي انرژي در بالاترين سطح قرار دارد و پس از آن به ترتيب گازوئيل، ساير فرآورده‌هاي نفتي و بنزين موتور قرار دارند. لازم به توضيح است مصرف نهايي گاز طبيعي، برق و بنزين در ايران طي سالهاي 1987 تا 2007 (1366تا 1386) تقريبا افزايشي بوده اما كل مصرف نهايي نفت سفيد تا سال 1966 (1375) افزايشي و پس از آن روندي كاهشي داشته است.
منبع:ایسنا
کد خبر:
8830
تاریخ انتشار: 1 آبان 1390 - 13:50
اتاق نیوز- در طول سالهاي اخير، انرژي يكي از مهمترين نهاده‌هاي توليد در اقتصاد جهان بوده است. با وجود تحولاتي كه در سالهاي اخير در ساختارهاي توليدي جوامع پيشرفته و توسعه يافته، مبني بر پيشرفت‌هاي تكنولوژيكي و وابستگي كمتر به مواد خام و نهاده‌هاي اوليه رخ داده، با اين حال نهاده انرژي در ساختار توليد جهاني و بخصوص در كشورهاي عقب مانده نقش با اهميتي ايفا مي‌كند به طوري كه پيش بيني مي‌شود رشد بالاي انرژي در اين كشورها در چند دهه آينده نيز تداوم داشته باشد.
به گزارش ایسناوجود منابع و ذخاير عظيم انرژي در ايران، كشور را به يكي از بزرگترين و مهمترين كشورهاي داراي منابع انرژي دينا بدل كرده است براساس آمارهاي جهاني، كشور ايران در سال 2006 (1385) با سهم 5.5 درصدي از بازار توليد نفت دنيا (با توليد متوسط سالانه 216 ميليون تن نفت خام) و سهم 3.3 درصدي از توليد گاز (با توليد متوسط سالانه 98123 ميليون متر مكعب گاز) يكي از بازيگران اصلي انرژي دنيا است.
بر اساس گزارش منتشر شده توسط مركز آمار ايران، مقايسه وضعيت انرژي ايران در سال 2007 (1386) بااطلاعات مشابه در سال 1987 (1366) نشان مي‌دهد كه جمع انرژي اوليه از 418.9 ميليون بشكه معادل نفت خام در سال 1987 به 1420.5 ميليون بشكه نفت خام در سال 2007 رسيده است (رشد سالانه 6.3 درصد).
كل مصرف نهايي (شامل مصرف نهايي انرژي و مصرف نهايي غير انرژي) از 322.7 به 1052.7 ميليون بشكه معادل نفت خام (رشد سالانه 6.1 درصد) وكل مصرف نهايي انرژي از 307.7 به 975.2 ميليون بشكه معادل نفت خام افزايش يافته است. (رشد سالانه 5.9 درصد). اين افزايش چشمگير در مصرف نهايي انرژي ضرورت تداوم و شتاب در اقدامات بهينه سازي در عرضه وتقاضاي انرژي رابيش از پيش ضروري مي‌سازد. چرا كه ادامه روند جاري باعث خواهد شد علاوه بر كاهش سالانه صادرات انرژي، كشور درميان مدت به واردكننده انرژي تبديل شود.در هر حال استفاده بهينه ازا نرژي در فرايند توسعه اقتصادي به عنوان يك هدف مهم در توسعه پايدار مدنظر بوده است كه اين امر با بهينه سازي و بهبود روش‌هاي بهره برداري ازمنابع و فرايندهاي فرآورش، تبديل و انتقال انرژي امكان‌پذير است.
وضعيت كشورهاي جهان از نظر چگونگي مصرف انرژي و ميزان اثر بخشي آن بر توسعه اقتصادي، غالبا با استفاده از شاخص‌هاي كلان اقتصاد انرژي (مصرف سرانه، شدت انرژي، بهره‌وري انرژي و ...) صورت مي گيرد و بر همين اساس در تهيه اين گزارش تعدادي از شاخص‌هاي كلان مزبور مورد بررسي قرار گرفتند كه در زير به شرح يافته‌هاي مهم اين بررسي پرداخته مي‌شود.
*عرضه كل انرژي*
مقايسه عرضه كل انرژي اوليه وسرنه آن در ايران نشان مي‌دهد كه هر دو الگويي يكساني پيروي كرده و روند افزايشي دارند. عرضه انرژي اوليه در سال 1987(1366) از 418.86 به 1420.49 ميليون شبكه معادل نفت خام در سال 2007 (1386) رسيده است كه در واقع حدود 3.5 برابر افزايش داشته است سرانه عرضه انرژي نيز در همين سال‌ها به ترتيب 8.31 و 20.00 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر مي‌باشد.
بررسي نرخ رشد سالانه عرضه انرژي اوليه نشان مي‌دهد كه نرخ رشد سالانه، ضمن داشتن نوسانات زياد از 6.86 درصد در سال 1987 به 5.97 درصد در سال 2007 كاهش پيدا كرده است كمترين و بيشترين ميزان نرخ رشد سالانه عرضه انرژي اوليه به ترتيب مربوط به سالهاي 2000 و 1989 با مقادير منفي 0.71 و 12.30درصد مي باشد.
*عرضه نفت سفيد*
اين بررسي نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه كل نفت سفيد و سرانه آن در ايران طي دوره مورد بررسي (2000-1987) كاملا يكسان بوده است. ميزان كل عرضه وسرانه عرضه نفت سفيد از سال 1987 (1366) تا 1997 (1376) مثبت بوده و از سال 1998 (1377) به بعد منفي شده است. هر چند عرضه و سرانه عرضه اين حامل انرژي طي سالهاي مورد بررسي نوساناتي داشته است. اما بيشترين تغيير براي اين دو متغير،طي سالهاي 1995 تا 1999 رخ داده كه به صورت روندي نزولي بوده است به طوري كه در سال 1995 عرضه نفت سيد از 13.30 به منفي 5.90 ميليون بشكه معادل نفت خام در سال 1999 و سرانه عرضه اين حامل در همين مدت از 0.23 به منفي 0.09 درصد رسيده است. كمترين ميزان عرضه و سرانه عرضه نفت سفيد مربوط به سال 2003 و به ترتيب با مقادير منفي 6.88 و منفي 10 درصد و بيشترين مقدار مربوط به سال 1987 و به ترتيب با مقايدر 17.35 و 0.34 درصد باشد.
نرخ رشد سالانه عرضه نفت سفيد نيز طي سالهاي 1987 (1366) تا 1997 (1376) تغييرات زيادي نداشته است ولي از سال 1998 به طور متناوب افزايش و كاهش (با مقادير مثبت و منفي) داشته است بيشترين نرخ رشد سالانه عرضه نفت سفيد در سال 2006 (1385) و برابر 2132.90 بوده است كه در مقايسه با سال 1987، حدود 81 برابر افزايش داشته است.
*عرضه گازوئيل*
مطالعات انجام شده در زمينه عرضه كل گازوئيل و سرانه آن در ايران نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه و سرانه عرضه اين حامل انرژي كالا يكسان است. بيشترين تغييرات در عرضه و سرانه عرضه گازوئيل طي سالهاي 1992 (1371) تا1999 (1378) رخ داده كه بيشترين و كمترين مقدار عرضه و سرانه عرضه گازوئيل در دوره مورد بررسي نيز به ترتيب مربوط به اين سال‌ها (1992 و 1999) بوده است. عرضه گازوئيل در سال 1992 از 50.97 ميليون بشكه معادل نفت خام به منفي 9.18 ميليون بشكه در سال 1999 و سرانه عرضه در اين مدت از 3.48 به 6.76 رسيده است. همچنين در سال 1987، عرضه گازوئيل از 49.97 ميليون بشكه معادل نفت خام به 19.40 ميليون شبكه معادل نفت خام در سال 2007 رسيده است كه كاهشي 9.31 درصدي را نشان مي‌دهد سرانه عرضه گازوئيل در اين سال‌ها به ترتيب 0.99 و 0.27 بشكه معادل نفت به ازاي هر نفر است.
نرخ رشد سالانه گازوئيل نيز در سالهاي مورد بررسي به جز سالهاي 1999 (1387)، 2003(1382) و 2006 (1385 ) تغييرات زيادي را نشان نمي‌دهد نرخ رشد سالانه در اين سه سال به ترتيب برابر منفي 1084.52 ، 289.67 و منفي 3178.37 است.
*عرضه بنزين*
مقايسه عرضه كل بنزين و سرانه آن در ايران طي سالهاي 1987 (1366) تا 2007 (1386) نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه و سرانه عرضه بنزين كاملا يكسان است اين بررسي نشان مي‌دهد عرضه بنزين از سال 1987 تا سال 1999 (1387) داراي نوسانات كمي بوده است اما از سال 2000 (1379) تا سال 2006 روند صعودي داشته اند ولي در سال 2007 مجددا كاهش يافته‌اند كه اين موضوع مي‌تواند متاثر از سيساست سهيمه بندي در اين سال باشد.
لازم به توضيح است عرضه بنزين در سال 2006 (1385) نسبت بهسال 1999 تقريبا 9.8 برابر و نسبت به سال اول بررسي (1987) تقريبا برابر شده است. سرانه عرضه بنزين در سال 2006، 5.3 برابر نسبت به سال 1987 و 8.4 برابر نسبت به سال 1999 افزايش يافته است.
اين بررسي نشان مي‌دهد نرخ رشد سالانه عرضه بنزين طي دوره مورد بررسي نوسانات زيادي داشته كه در سالهاي 1988 تا 2000 شدت تغييرات بيشتر است. بيشترين و كمترين ميزان نرخ رشد سالانه به ترتيب مربوط به سال 1992 (1371) و 1989 (1367) و با مقدار 190.20 و منفي 59.09 درصد است.
*عرضه گاز طبيعي*
مطالعه نماگرها و شاخص‌هاي مربوط به عرضه گاز طبيعي در ايران نشان مي‌دهد كه هر چند طي دوره مورد بررسي (2007-1987) عرضه كل گاز طبيعي و سرانه آن روند صعودي (با الگوي كاملا يكسان) داشته‌اند (به جز سال 2000) اما نرخ رشد سالانه عرضه گاز طبيعي متفاوت بوده است. عرضه گاز طبيعي از 73.37 ميليون بشكه معادل نفت خام در سال 1987 به 777.78 در سال 2007 رسيده كه 10.6 برابر افزايش يافته است.
همچنين ميزان سرانه عرضه گاز طبيعي در اين دوره از 1.45 به 10.95 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر رسيده است كه 7.6 برابر افزايش يافته است.
بيشترين تغييرات در نرخ رشد سالانه مربوط به سالهاي 1987، 1989 و 2000 با مقادير 22.42 ، 37.91 و منفي 7.79 درصد است. طي سالهاي 1989 تا 1992 (1371) نيز نرخ رشد سالانه عرضه گاز طبيعي روند نزولي داشته است و در اين مدت از 37.91 درصد به 10.08 درصد كاهش يافته است.
*عرضه برق*
مطالعه عرضه كل برق و سرانه آن در ايران نشان مي‌دهد كه الگوي تغييرات عرضه و سرانه عرضه طي دوره مورد بررسي (2007-1987) كاملا يكسان است. ميزان عرضه كل برق و سرانه آن هر دو از سال 1987 تا سال 1991 تقريبا برابر صفر بوده است امااز سال 1992 تا 1999 روند نزولي داشته‌اند. به طوري كه ميزان عرضه به ترتيب از منفي 0.05 به 0.47 ميليون بشكه معادل نفت خام و سرانه عرضه از صفر به 0.01 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر كاهش يافته است، اما از سال 2000 (1379 ) تا 2003 (1382) هر دو روند صعودي پيدا كرده‌اند و عرضه برق به 0.35 ميليون بشكه نفت خام و سرانه عرضه به صفر رسيده است اما مجددا طي سالهاي 2004 و 2005 عرضه كل برق و سرانه آن كاهش يافته و به ترتيب به منفي 0.39 ميليون بشكه معادل نفت خام و منفي 0.01 بشكه معادل نفت خام به ازاي هر نفر رسيده است.
بررسي نرخ رشد سالانه عرضه برق نيز مبين تغييرات شديدي مي‌باشد. به ويژه اين تغييرات طي سالهاي 2002 (1381) تا 2007 (1386) رخ داده است به طوري كه از منفي 151.45 درصد در سال 2002 به 276.15 درصد در سال 2003 افزايش يافته و مجددا در سال 2005 به كمترين ميزان خود يعني منفي 300.94 درصد كاهش يافته و سپس در سال 2007 بهمقدار 189.55 درصد رسيده است اين موضوع مي‌تواند ناشي از تغييرات زياد در ميزان توليد،واردات و صادرات اين حامل انرژي باشد.
*مقايسه الگوي عرضه ايران و جهان*
بررسي ميزان عرضه انرژي اوليه وسرانه آن در ايران و جهان به تفكيك حامل‌هاي منتخب انرژي نشان مي‌دهد كه الگوي عرضه انرژي و سرانه آن در ايران كاملا يكسان بوده كه اين موضوع در مورد جهان نيز صادق است. اين بررسي نشان مي‌دهد كه در سالهاي مورد مطالعه، عرضه انرژي اوليه و سرانه تمام حامل‌هاي منتخب انرژي در جهان تقريبا از يك روند ثابتي برخوردار بوده‌اند اما در ايران فقط گاز طبيعي روند افزايشي داشته است و اگرچه براي ساير حامل‌هاي منتخب، تغييرات نسبتا زيادي مشاهده مي‌شود، اما اين تغييرات، به شدت گاز طبيعي نبوده‌اند.
همچنين اين بررسي نشان مي‌دهد كه نرخ رشد سالانه گازوئيل و نفت سفيد در ايران در مقايسه با ساير حامل‌هاي انرژي از تغييرات بيشتري برخوردار بوده‌اند. نرخ رشد سالانه گازوئيل در سالهاي 1999 (1378) و 2006 (1385) به ترتيب منفي 1084.52 و منفي 3178.37 درصد بوده كه كمترين ميزان نرخ رشد سالانه را در دوره مورد بررسي داشته است.
بررسي نرخ رشد سالانه حامل‌هاي منتخب انرژي در جهان نشان مي‌دهد كه تغييرات اين حامل‌ها در سالهاي مختلف دوره مورد مطالعه (2007-1987)، نسبتا زياد بوده است. نتايج اين بررسي نشان مي دهد بيشترين نرخ رشد سالانه در ميان حامل‌هاي منتخب انرژي مربوط به بنزين با 1844.25 درصد در سال 2000 و كمترين مقدار نرخ رشد مربوط به گازوئيل با منفي 1343.50 درصد در سال 1988 است.
*مصرف نهايي در بخش انرژي*
مقايسه كل مصرف نهايي انرژي و سرانه مصرف نهايي انرژي به تفكيك بخش‌هاي مصرف‌كننده در ايران نشان مي‌دهد كه كل مصرف نهايي انرژي طي سالهاي 1987 تا 2007 (1387-1366) در بخش خانگي ، عمومي و تجاري در رتبه اول حمل ونقل و صنعت تقريبا به طور متناوب در رتبه دوم يا سوم و پس از اين‌ها مصارف غير انرژي، كشاورزي وساير مصارف به ترتيب در رتبه‌هاي پايين‌تر قرار دارند. روند مصرف نهايي انرژي در بخش‌هاي خانگي، عمومي و تجاري و حمل ونقل در ايران طي سالهاي 1987 تا 2007 (1387-1366) افزايشي بوده است. (به جز سال 2007 كه مصرف انرژي در بخش حمل و نقل كاهشي است.)
اين بررسي نشان مي‌دهد مقدار اين شاخص در بخش‌هاي كشاورزي و ساير مصارف طي دوره مورد بررسي تقريبا ثابت بوده است. روند كل مصرف نهايي انرژي در بخش صنعت تا سال 2000 (1379) داراي فراز و نشيب و پس از آن افزايشي بوده است كل مصرف نهايي در بخش مصارف غير انرژي تقريبا تا سال 1998 (1377) افزايشي بوده و سپس تا سال 2002 (1381) روند كاهشي داشته و پس از آن افزايشي شده است مقايسه روند مصرف انرژي در بخش‌هاي خانگي، عمومي و تجاري و صنعت نشان مي‌دهد كه سهم مصرف انرژي در بخش خانگي،عمومي و تجاري طي دوره مورد مطالعه از 34 درصد به 41 درصد افزايش يافته در حالي كه سهم مصرف انرژي در بخش صنعت از 26.6 درصد به 22.6 درصد كاهش يافته است.
نتايج مربوط به بررسي كل مصرف نهايي انرژي در ايران نشان مي‌دهد كه مصرف گاز طبيعي از سال 1993 (1372) تا پايان دوره مورد بررسي (2007) در مقايسه با ساير حامل‌هاي انرژي بالاترين رتبه را داشته است و پس از گاز طبيعي، مصارف نهايي گازوئيل، ساير فرآورده‌هاي نفتي و بنزين به ترتيب در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند.
مقايسه كل مصرف نهايي و سرانه مصرف نهايي در ايران به تفكيك حامل‌ها نشان مي‌دهد كه كل مصرف نهايي گاز طبيعي از سالهاي 1993 (1372) به بعد، نسبت به ساير حامل‌هاي انرژي در بالاترين سطح قرار دارد و پس از آن به ترتيب گازوئيل، ساير فرآورده‌هاي نفتي و بنزين موتور قرار دارند. لازم به توضيح است مصرف نهايي گاز طبيعي، برق و بنزين در ايران طي سالهاي 1987 تا 2007 (1366تا 1386) تقريبا افزايشي بوده اما كل مصرف نهايي نفت سفيد تا سال 1966 (1375) افزايشي و پس از آن روندي كاهشي داشته است.
منبع:ایسنا
کلید واژه ها :
