
اتاق نیوز- در حالي كه چايكاران انتظار داشتند امسال با توجه به اهمیت یافتن تولید ملی محصولشان جايگاه خاصي پیدا کند و دسترنجشان نيز گرانبها باشد، نه تنها اينگونه نشد بلكه با افت توليد و درآمد هم مواجه شدهاند و چاي ايراني هر روز كمرنگتر از ديروز جلوه ميكند. از نگاه برخی کارشناسان اقتصادی به دليل پايين بودن نرخ خريد تضميني و عدم تناسب آن با تورم و هزينههاي كارگري، چاي از چرخه اقتصادي خارج شده و چايكاران ديگر تمايلي به برداشت چاي ندارند.
به طوري كه امسال ميزان توليد برگ سبز چاي كاهش يافته و به گفته رئيس سنديكاي كارخانجات چاي شمال امسال كمتر از 25 هزار تن چاي خشك توليد شده كه نسبت به سال گذشته حداقل 10 هزار تن توليد اين محصول كاهش يافته است. چايكاران بهاي برگ سبز توليدي سال گذشته را امسال دريافت كردند كه اين امر باعث شد نه تنها توانايي رسيدگي به باغات چاي را نداشته باشند بلكه براي امرار معاش خود نيز با مشكل مواجه شوند. از سوي ديگر درحالي كه طي 70 سال اخير باغات چاي به تقويت كود عادت كردهاند، دو سال است كه سازمان جهاد كشاورزي استانهاي شمالي كود به چايكاران نداده است.
در عين حال به دليل اينكه چايكاران بهاي محصول برداشتي سال گذشته خود را فروردين ماه امسال دريافت كردهاند توانايي مالي براي رسيدگي به باغات چاي و آمادهسازي زمين براي توليد امسال را نداشتند و به گفته چايكاران باغات چاي جنگل شده است. چرا كه چايكاران براي امرار معاش خود با مشكل مواجه بودهاند و نه تنها توانايي مالي براي رسيدگي به باغات را نداشتند بلكه به علت رها شدن كشاورزان به حال خود و عدم توجه مسئولان به اين بخش از توليد، انگيزهاي براي بهبود عملكرد وجود ندارد. در چنين شرايطي برخی چايكاران ازدياد برگ سبز چاي در پي مطلوب بودن شرايط اقليمي و افزايش بارندگي را عامل گرفتاري خود عنوان ميكنند. چراكه اگر محصول برداشت نشود باغ از بين ميرود و براي دورههاي بعدي با مشكل مواجه ميشوند و اگر قصد برداشت داشته باشند بايد هزينههاي كارگري بپردازند كه قيمتهاي تعيينشده خريد تضميني جوابگوي اين هزينهها نيست.
در اين ميان مديرعامل اتحاديه چايكاران شمال از نبود حمايت كميسيون كشاورزي مجلس از محصول چاي به عنوان اشتغال مردم استانهاي شمالي انتقاد كرده و گفته است: طي چند سال اخير چايكاران با مشكلات عديدهاي مواجه بودهاند اما نمايندگان مجلس شوراي اسلامي از اين مسائل بيخبر بوده و هيچگونه پيگيري يا اقدامي در راستاي برطرفكردن مشكلات چايكاران نداشتهاند. هوسمي اظهار كرد: چاي به عنوان محصول دائمالمصرف در همه اقشار جامعه محسوب ميشود اما چاي ايراني هيچ جايگاهي در بازار مصرف ندارد بنابراین كشاورزان انگيزه ورود به باغ و چيدن محصول را ندارند؛ محصولي كه برايش هيچ ارزشي قائل نيستند.
تعطیلی برخی کارخانههای چای
اما در كنار اين مشكلات كهنه مشكل روز چايكاران تعطيلي كارخانههاي چاي است. چرا كه طبق اعلام رئيس سنديكاي كارخانجات چاي از 210 كارخانه چاي كه در استانهاي شمالي فعال بودند در حال حاضر اكثر آنها به دليل عدم توجيه اقتصادي تعطيل شده يا در آستانه تعطيلي قرار دارند. بنابراین چايكاران محصول بهدست، از اين محل به آن محل به دنبال يك كارخانه باز براي تحويل دادن دسترنجشان ميگردند. به گفته هوسمي، البته اگر كارخانهاي هم باز باشد حق تقدم با كشاورزان محلي است، بنابراین چايكاران ديگر با اعتراض كشاورزان محلي مواجه ميشوند و بايد منتظر باشند تا چايكاران محلي محصول خود را تحويل دهند و در آخر چاي را به كارخانه بدهند؛ البته اگر برگي سبز مانده باشد!
به گفته برخی چایکاران در بسياري از موارد به دليل طولاني شدن زمان تحويل برگ سبز چاي، محصول زرد و سوخته ميشود و بخار از آن ساطع ميگردد كه در اين شرايط كشاورزان به ناچار بايد دسترنجشان را دور بريزند و نه تنها دستمزدي عايدشان نميشود بلكه هزينه برداشت محصول را هم بايد از جيب بپردازند. به اعتقاد یکی از فعالان این عرصه، اين مشكلات طي دو سال اخير پس از احياي سازمان چاي كشور ايجاد شده است و اين سازمان هيچ گونه نقشي در توليد، تامين نهادههاي توليد، رسيدگي به كارخانهها و مزارع، نظارت بر خريد تضميني و تامين گازوئيل براي كارخانهها نداشته است.
به تبع اين مشكلات در باغات، كارخانهها هم از حالت اقتصادي درآمدهاند و طبق اعلام رئيس سنديكاي كارخانجات چاي «سال گذشته 30 هزار تن چاي خشك در كشور توليد شد و در صورتي كه با توجه به شرايط اقليمي مناسب در سالجاري بايد 35 هزار تن چاي خشك توليد ميشد که به دليل مشكلات به وجود آمده از جمله عدم تحويل كود به چايكاران، پايين بودن قيمت خريد تضميني، نداشتن صرفه اقتصادي برداشت برگ سبز و تعطيلي كارخانهها و مشكلات تامين گازوئيل و ... ميزان برداشت برگ سبز چاي و توليد چاي خشك نسبت به سال گذشته كاهش يافته است». طبق آمارهای رسمی بيش از 60 هزار خانوار 34 هزار هكتار باغات چاي دو استان گيلان و مازندران را در دست دارند كه هر هكتار باغ چاي 90 كارگر را در طول سال مشغول ميكند، اما پايين بودن قيمتهاي خريد تضميني چاي و همچنين طولاني شدن پرداخت مطالبات كشاورزان طي دوسه سال اخير عاملي مضاعف بر مشكلات قبلي و فرسودگي باغات چاي شده و چايكاران را از رسيدگي به باغات و افزايش كمي و كيفي محصول دلسرد كرده است؛ به گونهاي كه برخي چايكاران امسال باغات را رها كرده و باغ چاي آنها به جنگل تبديل شده و بسياري از باغات نيز براي فروش و تغيير كاربري يا تغيير كشت به محصولات ديگر از جمله كيوي روي آوردهاند. در حال حاضر هر كيلو برگ سبز چاي درجه دو 390 تومان و درجه يك 700 تومان خريداري ميشود؛ البته عمده برگ سبز چاي را كه چايكاران تحويل ميدهند از نوع درجه دوم تشخيص داده ميشود كه بهاي آن را هم يكساله ميپردازند. اين عامل موجب شده توليد كاهش يابد و چايكاران انگيزهاي براي افزايش كيفيت محصولشان نداشته باشند.
چایهای دپو شده در انتظار کود شدن
البته چاي سنواتي هم كارنامه ناموفق ديگري درخصوص محصول چاي محسوب ميشود و نامساعد بودن شرايط توليد اين محصول به گونهاي است كه چاي توليد شده 15 سال پيش كه در انبارهاي تهران و شمال كشور مانده و قابليت مصرف انساني را ندارد تاکنون اعتباري نیز براي كود شدن در نظر گرفته نشده و عليرغم مصوبه دولت مبني بر كمپوست شدن چاي سنواتي همچنان چاي بيش از 180 هزار تن از اين محصول تاريخ گذشته از 15 سال پيش در انبارها مانده و نيازمند 10 ميليارد تومان اعتبار است. طبق آمارهای رسمی کشور مصرف سالانه چاي در کشور حدود 110 هزار تن است كه ۳۰ هزار تن آن در داخل توليد ميشود و بقيه از طريق واردات رسمي و قاچاق تامين ميشود. چرا كه سال گذشته طبق آمار گمرك جمهوري اسلامي ايران ۵۰ هزار تن چای بهصورت قانونی به کشور وارد شده، در صورتي كه كسري توليد كشورمان سالانه 80 هزار تن است. بنابراين ميتوان تخمین زد حداقل 30 هزار تن چاي از مبادي غيرقانوني وارد شده است.
منبع:آرمان