اتاق خبر- گروه اقتصادی- محمد حسن گودرزی: حمل و نقل دریایی با توجه به وسعت بالای آب های روی زمین و راه های دریایی بسیاری که وجود دارد همواره برای کشورهای جهان از اولویت های اقتصادی انها بوده است. در واقع می توان گفت که حیات اقتصادی بسیاری از اقتصاد های بزرگ جهان مانند بریتانیا و ایتالیا وابسته به دریا و تجارت دریایی بوده است. برای مثال در مورد بریتانیا اکتشافات دریایی این کشور باعث افزایش میزان کشتی های تجاری این کشور شد و اقتصاد بریتانیا را در دوران صنعتی شدن به سوی رونق اقتصادی و در نهایت تبدیل این کشور به ابرقدرت جهانی شد. شهر ونیز در ایتالیا و منطقه جنوب این کشور نیز از قدیم شهرت جهانی داشته و می توان پویایی اقتصاد کشورهای اروپای مرکزی را تا حد زیادی وامدار ایتالیا و بنادر جنوبی این کشور دانست.
منطقه خاورمیانه و به خصوص منطقه خلیج فارس، همواره به عنوان یک هاب منطقه ای برای کشورهای آسیای مرکزی و خاورمیانه در زمینه تجارت دریایی مطرح بوده است. در این زمینه می توان به سفرنامه های تاریخی دریانوردان ایرانی و عرب اشاره کرد که این امر را می توان نمایانگر اهمیت این منطقه در تجارت و رونق اقتصادی کشورهای حاشیه خلیج فارس دانست.
با این حال در مورد ایران وضعیت متفاوت بوده است. این کشور برخلاف همتایان جنوبی خود نتوانسته که از این موقعیت استفاده کند. در واقع علیرغم داشتن خط ساحلی بسیار طولانی تر از کشورهایی مانند امارات متحده عربی و عمان، ایران جایگاه چندان خوبی در زمینه تجارت دریایی نداشته و کشورهایی امارت و قطر با وسعت و جمعیت بسیار کمتر توانسته اند با سرمایه گذاری صحیح و جذب نیروی کار ارزانقیمت از هند و پاکستان توسعه بنادر خود را به خوبی انجام دهند و تبدیل به هاب تجارت منطقه شوند. ضمن اینکه می توان به این نکته اشاره کرد که سایر کشورهای جهان، به خصوص کشورهای شرق آسیا برای صادرات کالاهای خود به مناطق آفریقای شمالی و شرقی از بنادر کشورهای امارات و کویت استفاده می کنند و از طریق تخلیه بار خود در این مناطق و ارسال زمینی آن در هزینه و زمان صرفه جویی می کند.
سواحل مکران نیز در این میان از غفلت و بی توجهی دولت ها در ایران رنج برده است. این سواحل با توجه به وسعت زیاد خود که از چابهار تا کرانه های تنگه هرمز را در بر می گیرد همچنان با توسعه نیافتگی اقتصادی دست و پنجه نرم می کند. این درحالی است که وجود نیروی کار متخصص در این مناطق و موقعیت بسیار خوبی که باعث اتصال این منطقه به آب های آزاد می شود، پتانسیل بسیار خوبی را برای توسعه بنادر ایران و تجارت دریایی به این کشور در اختیار این کشور قرار می دهد.
بعد از این که وضع تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای علیه ایران باعث شده بود ضربه بدی به تجارت خارجی ایران با سایر کشورهای جهان وارد شود حالا موقعیت مناسبی برای ایران به وجود آمده است که بعد از لغو تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای بتواند دوباره به صحنه تجارت جهانی بازگردد. دراین میان توسعه تجارت دریایی یکی از اولویت های این کشور برای رونق اقتصادی و جبران عقب ماندگی سال های تحریم است.
ضربه بد تحریم ها به تجارت دریایی
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی علت اصلی عقب ماندن ایران از کشورهای منطقه در بحث تجارت دریایی را تحریم ها دانست.
مهدی تقوی اقتصاد دان و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفت و گو با اتاق خبر در مورد علت عقب افتادگی ایران در تجارت دریایی با اشاره به تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای گفت: تحریم های مرتبط با برنامه هسته ای باعث شد که اقتصاد ایران با مشکلات بسیاری مواجه شود که توسعه نیافتگی تجارت دریایی نیز جزئی از آن بود تا جایی که شرکت های کشتی سازی مطرح دنیا از فروختن کشتی و کمک در ساخت کشتی در کشور نیز به دلیل تحریم ها خودداری می کردند.
تقوی افزود: با رفع تحریم های مرتبط با برنامه هسته ایران در دولت یازدهم، اقتصاد کشور در موقعیت بهتری نسبت به گذشته قرار گرفت. با این حال این قابلیت در صنعت کشتیرانی کشور وجود دارد که در بحث تجارت دریایی به جایگاهی فراتر از جایگاه کنونی خود دست پیدا کند.
این اقتصاد دان برجسته در مورد قابلیت های ایران در تجارت دریایی گفت: ایران از نظر موقعیت جغرافیایی و نیروی انسانی در موقعیت بسیار بهتری از سایر کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی و قطر دارد. با توجه به بالاتر رفتن قیمت نفت نسبت به سال گذشته انتظار می رود که در صورت برنامه ریزی درست از سوی دولت شاهد بازگشت بخش تجارت دریایی کشور به روزهای خوب خود باشیم.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در مورد منطقه مکران و قابلیت های این منطقه برای توسعه تجارت دریایی ایران گفت: متاسفانه سیاست های اشتباه در مورد منطقه مکران باعث شد که این مناطق علیرغم قابلیت ها و استعداد های بسیار خوبی که دراین مناطق وجود دارد همچنان با مشکل توسعه نیافتگی دست و پنجه نرم کند.
اشتباهات گذشته دلیل توسعه نیافتگی تجارت دریایی در ایران
عضو شورای رقابت اشتباهات گذشته را دلیل توسعه نیافتگی تجارت دریایی در ایران دانست.
آلبرت بغزیان اقتصاد دان و عضو شورای رقابت در گفت و گو با اتاق خبر در مورد علت عقب ماندن ایران از کشورهای منطقه در بخش تجارت دریایی گفت: متاسفانه ایران همواره به منطقه تنگه هرمز نگاه ژئوپلتیکی داشته است و از بخش هایی مانند توسعه تجارت دریایی غافل مانده است. در حقیقت این موضوع باعث شده است که سایر کشور های منطقه در تجارت دریایی از ایران جلو باشند و این کشورها تبدیل به هاب ترانزیت کالا شوند.
بغزیان ادامه داد: در حقیقت کشورهای امارات متحده عربی، قطر و کویت با سرمایه گذاری هایی که در زمینه حمل و نقل دریایی انجام داده اند تبدیل به محل خوبی برای انتقال کالا به کشورهای آفریقایی شده اند. این درحالی است که در حال حاضر در ایران سرمایه و آگاهی نسبت به اهمیت توسعه ترانزیت و تجارت دریایی وجود دارد
این اقتصاد دان و عضو شورای رقابت در مورد سواحل مکران و توسعه نیافتگی این منطقه گفت: این مناطق علیرغم موقعیت بسیار خوبی که دارند تنها به محلی برای واردات و انبار کالا شده اند. در حقیقت به دلایل نامعلوم به این مناطق توجهی نشده و همین امر باعث شده که بسیاری از سرمایه گذاران مناطقی مانند دوبی و ابوظبی را برای سرمایه گذاری انتخاب کنند.
94105 ت
