
بهار- مسعود نیلی که زمانی مسئولیت تدوین استراتژی توسعه صنعتی کشور را عهدهدار بود، در یک نشست نیمروزه در اتاق تهران به تبیین و تشریح این سند توسعه پرداخت. وی با بیان اینکه در تدوین استراتژی توسعه صنعتی سه مطلب مهم را در نظر گرفتهایم، گفت: در ابتدا ما کاری را که سال 1382 برای تدوین این سند انجام دادهایم در نظر گرفتیم سپس با اشاره به شرایط فعلی اقتصاد و درنهایت با نگاهی به آینده به تدوین مجدد سند استراتژی توسعه صنعتی میپردازیم.
نیلی با اشاره به اینکه پایین بودن نرخ رشد صنعت، مشکلات تامین مالی بخش صنعتی و اثر نوسانات نرخ ارز از جمله مواردی است که صنعتیشدن کشور با آنها مواجه است، خاطرنشان کرد: بخش زیادی از مشکلات فعلی در بخش صنعت کشور مزمن شده و نیاز به راهکارهای جدید برای حل این مشکلات مزمن داریم. تدوینگر نخستین سند استراتژی توسعه صنعتی در ایران ادامه داد: صنعتیشدن در زمینههای اقتصادی و اجتماعی نمود پیدا میکند. در زمینه اقتصادی ارزش افزوده بخش صنعت افزایش یافته و در نتیجه آن رشد اقتصادی نیز بالا و بهرهوری افزایش مییابد.
نیلی دراینباره تصریح کرد: از سوی دیگر توسعه صنعت نیاز به قابلیت انسانی دارد و با افزایش زمینههای استفاده از نیروی انسانی کسبوکار در کشورها رونق مییابد. وی درباره زمینههای اجتماعی صنعتی شدن در کشور گفت: روابط اجتماعی هرچه از شکل اجتماعهای ساده کشاورزی به اجتماعهای پیچیده صنعتی تبدیل میشود، مدیریتهای پیچیدهتری نیز طلب میکند. نیلی افزود: ارائه تعریف دقیق، مشخص و بدون ابهام از جایگاه دولت و اینکه نقش آن در اداره اقتصادی کشور چیست در این مفاهیم گنجانده میشود. وی درباره نقش دولت در فرآیند توسعه صنعتی توضیح داد: دخالت نکردن دولت در فرآیند صنعتی شدن جای خود را به چگونگی ایفای نقش داده است بنابراین باید تعریف کرد که دولت قرار است در فرآیند صنعتی شدن چه نقشی ایفا کند؟
به گفته او در تدوین استراتژی صنعتی، اولین نکتهای که باید در نظر گرفت، این است که برای حل کدام مسائل و مشکلاتمان میخواهیم چنین سندی را تدوین کنیم. نیلی با تاکید بر اینکه مهمترین قسمت در طرح این سند، طرح سوال فوق است، افزود: نکته مهم که باید حتما در سند استراتژی توسعه صنعتی به آن پاسخ داده شود، این است که چرا بنگاههای صنعتی در ایران رشد نمیکنند و چرا صنعت در کشور ما کماکان به منابع بیرون از خود وابسته است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در کشور ما بنگاهها هرچه بزرگتر میشوند، دولتیتر میشوند و تعداد خیلی کمی از واحدهای تولیدی در کشور هستند که با وجود بزرگ بودن، ارزش افزوده اصلی صنعت را ایجاد میکنند. تدوینگر نخسین سند استراتژی توسعه صنعتی در ایران با بیان اینکه 70درصد بنگاههای اقتصادی کشور پنج تا 50 کارمند دارند، اظهار کرد: این درحالی است که این 70درصد کمتر از هشتدرصد ارزش افزوده ما را در بخش صنعت تولید میکنند و 30درصد باقیمانده بنگاههای بزرگی هستند که عمدتا دولتی هستند. وی با تاکید بر اینکه وقتی دولت اختیارات زیادی دارد و در مقابل با ضعف مالی مواجه است، فساد و رانت در کشور به وجود میآید، گفت: نقش صنعت در این شرایط عدم درآمدزایی و جایگزینی درآمدهای نفتی با صنعت و تولید کشور است.
نیلی اظهار کرد: کشور ما برای صنعتیشدن چهار نقطه قوت دارد که سایر کشورها صرفا با داشتن یکی از آنها توانستهاند به صنعتی شدن دست یابند؛ از جمله این امتیازات این است که ایران دومین کشور برخوردار از ذخایر گازی است که کشور قطر تنها با داشتن همین امتیاز، به اهداف صنعتیشدن دست یافته است. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ایران از نظر موقعیت جغرافیایی و از نظر دسترسیهای بینالمللی موقعیت استراتژیکی دارد، گفت: این موضوع از نقاط قوتی است که کشور امارات با داشتن آن توانسته است از طریق آن به اهداف خود برسد. وی ادامه داد: ایران کشوری نفتی با درآمدهای نفتی بالاست و 40 سال سابقه سرمایهگذاری صنعتی دارد اما ترکیه توانسته از سابقه صنعتیبودن خود استفاده کند و همچنان ایران این مزیت خود را نادیده گرفته است.
تدوینگر نخستین سند استراتژی توسعه صنعتی در ایران تصریح کرد: آنچه میتوانسته در کشور ما در کنار هم قرار گیرد و در تبدیل شدن ایران به یک کشور توسعهیافته کمک کند، تکتک در کشورهای دیگر نمود پیدا کرده و آنها را به جایگاه مطلوبی رسانده است. نیلی در ادامه با بیان اینکه ایران در نقطهای قرار گرفته که حجم عظیمی از درآمدهای نفتی خرج شده و اقتصاد ما را بسیار خسته کرده است، گفت: از دهه 30 به بعد هرچه در اقتصاد ما رخ داده به نحوی با نفت در ارتباط بوده است درصورتیکه به نظر میرسد در آیندهای میانمدت نفت دیگر نمیتواند نقش زیادی در اقتصاد ما ایفا کند.
وی با تاکید بر اینکه حتی با کاهش تحریمها نیز به نظر نمیرسد بین سالهای 93 و 94 به تولید نفت و فروش آن به شکل قبل دست یابیم، گفت: حال که دولت دیگر به دلیل عدم فروش نفت پولی ندارد از این پس چه جایگاهی خواهد داشت؟
تدوینگر نخستین سند استراتژی توسعه صنعتی در ایران ادامه داد: از سوی دیگر ظرف چند سال آینده، قیمت انرژی افزایش مییابد و این موضوع یکی از کانونهای تاثیرگذار در صنعت ایران است. به گفته نیلی وابستگی به واردات، خود را در نرخ ارز نشان میدهد و نوسانات نرخ ارز به عنوان یک عامل بیثباتکننده اقتصاد است. وی در پایان گفت: اگر چند سال آینده با همین نظام چند نرخی پیش برویم عملا ضد تولید و سرمایهگذاری حرکت کردهایم و از سوی دیگر اگر نرخ ارز یکسان شود، شرایط خاصی میطلبد و دولت باید قبول کند که تکنرخی شدن ارز رساندن عدد پایین به عدد بالاست نه رساندن عدد بالا به عدد پایین.