
آرمان- شیب نزولی قیمت ارز و سکه متوقف شد و بازار روند صعودی به خود گرفت. آن طور که مهر گزارش داده، در حالی که قیمت هر دلار آمریکا روز یکشنبه به 2950تومان رسیده بود، پس از یک روز تعطیل، دیروز با 250 تومان افزایش به 3200 تومان رسید. این افزایش قیمت شامل یورو و پوند هم شد. یورو با 250 تومان افزایش قیمت از 3950 تومان روز یکشنبه به 4200 تومان و پوند هم با افزایش قیمت 200تومانی از 4800 تومان به 5000 تومان رسید. سکه طرح قدیم هم که روز یکشنبه بعد از مدتها در کاهش قیمتی بیسابقه به زیر یک میلیون تومان رسیده بود با 77 هزار تومان افزایش قیمت از 980 هزار تومان به یک میلیون و 75 هزار تومان رسید. سکه تمام طرح جدید هم با افزایش 60 هزار تومانی از یک میلیون و 40 هزار تومان به یک میلیون و 100 هزار تومان رسید. نیم سکه هم از 520 هزار تومان با 55 هزار تومان افزایش قیمت به 575 هزار تومان و ربع سکه هم از 350 هزار تومان به 358 تومان افزایش یافت. با وجود کاهش قیمت جهانی طلا، قیمت هر گرم طلا در ایران از 100 هزار تومان به 102 هزار تومان افزایش یافت. در کنار این قیمتها، قیمتهای گزارش شده توسط ایسنا و فارس افزایش کمتری را نشان میدهد.
نوسان ارز خارج از اراده بانک مرکزی
قیمتها در بازار سکه و ارز قابل پیشبینی نیست و از فرمول خاصی هم پیروی نمیکند. گویا مسئولان بانک مرکزی هم توضیح و توجیه خاصی در خصوص این نوسانات قیمتی ندارند. چون محمود بهمنی در کسوت مدیر نهاد متولی ارز کشور در توجیه این نوسانات هر روز عاملی را اعلام میکند. روز یکشنبه هفته جاری محمود بهمنی در مصاحبه با فارس بهصورتی تلویحی کاهش قیمت در بازار ارز را ناشی از موفقیت خود در مدیریت نقدینگی دانسته بود. اما تنها چند روز قبل از اعلام این موفقیت خود، در خصوص مهار نقدینگی و تورم اعلام ناتوانی کرده و گفته بود: حداکثر تلاش خود را برای مهار تورم به کار برده اما توانش در حد همین تورم بالای 30 درصد بوده است. اما دیروز که قیمت ارز در یک جهش دوباره 250 تومان در یک روز گران شده، گویا نسبت دادن این افزایش قیت به نهاد متبوع خود را جایز ندانسته و اعلام کرده است افزایش و کاهش قیمت ارز در ماههای اخیر خارج از اراده بانک مرکزی بوده و بیشتر از موضوعات سیاسی تاثیر پذیرفته است.
در حالی محمود بهمنی این گونه اظهار نظر کرده که گزارش روز 29 خرداد ماه دیوان محاسبات هم بانک مرکزی را عامل اصلی کاهش پول ملی دانسته بود. دیوان محاسبات در گزارش تفریغ بودجه سال 90 صراحتا ذکر کرده بود: در سال 90 بانک مرکزی ارزهای خریداریشده به نرخ ارز مرجع را با نرخهای متفاوت و بالاتر به فروش رسانده است. با این اقدام اگرچه سود سرشاری نصیب بانک مرکزی، بانکهای دریافت کننده ارز و صرافیها شده بود اما به دلیل فروش ارزهای موجود در بانک مرکزی، مدیریت بازار ارز از دست این نهاد مسئول ارزی در کشور خارج و بازار دچار نوسانهای بسیار شد. برخی معتقد بودند بانک مرکزی با ایجاد برخی جریانات در بازار ارز، سعی در جبران کسری بودجه دولت داشته و مابهالتفاوت قیمت ارز مرجع و ارز فروخته شده در بازار را برای همین منظور مصرف کرده است. انتقادات از بانک مرکزی تا جایی بالا گرفت که در لایحه بودجه سال جاری نمایندگان مجلس پیشنهاد تغییر متولی ارزی و پولی کشور را مطرح کردند و خواستار واگذاری این سمت، به شورای پول و اعتبار شدند. مصوبهای که در آخرین مرحله توسط شورای نگهبان رد شد.
واکنش بانک مرکزی به انتقادات
تیغ تند انتقادات به بانک مرکزی در جریانات ارزی سبب واکنش محمود بهمنی شده است. وی برای اثبات بیتقصیری بانک مرکزی در نوسانات ارزی 2 سال گذشته، کاهش ارزش ارز در روزهای بعد از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را گواه گرفت و گفته است: نوسانات اخیر نرخ ارز نشان داد عوامل مختلفی در تعیین قیمت دخالت دارند که مدیریت برخی از آنها خارج از اختیار و توانایی بانک مرکزی است.
بهمنی در گفتوگو با فارس اذعان کرده است: همگان دیدند که قیمت دلار تنها ظرف چند روز حدود 600 تومان کاهش یافت، در حالی که بانک مرکزی طی این مدت غیر از رویه معمول خود طی ماههای اخیر، اقدام خاص دیگری برای کاهش قیمت دلار انجام نداده بود. بنابراین، کاهش حدود 600 تومانی نرخ ارز تحت تاثیر عوامل سیاسی بوده، همان گونه که افزایش قیمت طی سالهای اخیر نیز عمدتاً ناشی از همین عوامل بوده است. با اینکه بر اساس قانون مدیریت بازار ارز بر عهده بانک مرکزی است اما بهمنی از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کرده و همه را یکجا به عوامل سیاسی نسبت داده است. چون صراحتا اعلام کرده است: همان گونه که بانک مرکزی در کاهش چشمگیر نرخ ارز طی چند روز اخیر نقشی نداشته، در افزایش قابل ملاحظه آن طی سالهای اخیر نیز نقشی نداشته و عوامل سیاسی باعث افزایش قیمت دلار شده است.
در این میان جالب توجه آن است که رئیسجمهوری وعده داده است دولت را با دلار 2400 تومان تحویل دولت یازدهم میدهد. اما در حالی که رئیس کل بانک مرکزی نقش این بانک را در کاهش و ارزش قیمت ارز در کشور در حد صفر اعلام کرده باید دید دولت با چه مکانیزمی و از طریق کدام نهاد پول ملی دیگری قرار است بازار ارز را مدیریت کرده و ارز را به 2400 تومان برساند. مگر آنکه منظور محمود احمدینژاد قیمت ارز در مرکز مبادلات ارزی باشد که اکنون 2475 تومان است و دولت فرصت دارد در 2 ماه باقیمانده قیمت را تنها 75 تومان کاهش دهد که کار دشواری هم نیست. چون احمدینژاد پیشنهاد داده است تنها کاری که میتوان برای کاهش قیمت دلار در کوتاه مدت انجام داد تزریق ذخایر بانک مرکزی به بازار است.
حرکت معکوس نرخ داخل و خارج طلا
در کنار این اظهارات بهمنی اما معاون اسبق بانک مرکزی معتقد است عدم استفاده از افراد متخصص در حوزههای تصمیمگیری و تصمیمسازی سبب ایجاد اوضاع نابسامان ارزی شده است. حیدر مستخدمین حسینی در گفتوگو با ایسنا تاکید کرد: نباید این موضوع را به گردن تحریم بیندازیم، چون این کار درستی نیست. به گفته وی تولید و عرضه بیشتر، اشتغال را افزایش میدهد و تولید مازاد، تورم را کاهش داده و به صادرات کمک میکند و همه اینها ارزآوری دارد و پس از آن پول ملی تقویت میشود که اینها ابتداییترین کارهایی است که باید انجام شود. وی همچنین در بخشی از سخنان خود با تاکید بر ضرورت تغییر رئیس کل بانک مرکزی گفت: کسی که به عنوان رئیس جدید بانک مرکزی تعیین میشود، باید بتواند از عهده تغییر شرایط جدید اقتصادی بر بیاید و با توجه به خواست مردم حرکت کند.
در حالی که قیمت طلا در بازار ایران روند صعودی دارد که قیمت نهایی معاملات طلای جهانی در روز گذشته کاهش یافت. این موضوع هم نشان میدهد که تغییرات بازار سرمایه در ایران چندان ارتباطی با بازارهای بینالمللی ندارد؛ چون قیمت طلا در حالی در روزهای پیش در کشور هر روز ریزش میکرد که قیمت طلای جهان در حال افزایش بود. اکنون هم بازار جهانی شاهد کاهش مجدد قیمتهاست. معاملات حجم بالای طلا برای تحویل در ماه اوت در بازار کامکس نیویورک، 30/7 دلار یعنی 6/0 درصد کاهش یافت و به 1284 دلار در هر اونس رسید. مطرح شدن کاهش روند خرید اوراق قرضه از سوی بانک مرکزی آمریکا، ریزش شدید قیمت طلا طی روزهای اخیر را به دنبال داشته است. سیاستهای انبساطی مالی که از سوی این بانک و بانکهای مرکزی دیگر برای تقویت رشد اقتصادی اجرا شده، یکی از عوامل اصلی تقویت قیمت طلا طی سالهای اخیر بوده است.