رئیسجمهور آمریکا بعد از حمله به تأسیسات هستهای ایران مدعی شد که آن را «کاملاً نابود» کرده است. در این بین، برخی رسانههای آمریکایی از جمله سیانان و نیویورکتایمز و حتی نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده، گزارشهایی مبنی بر «عدم نابودی» تأسیسات هستهای ایران منتشر کردند.
موضوع مهم ماجرا این است که همزمان با این رویدادها، آمریکا و 3 کشور اروپایی، خواستار بازگشت ایران به میز مذاکره شدند. باتوجه به میزان خسارت تأسیسات هستهای، 2 سناریو برای این مذاکرات وجود دارد.
سناریوی اول: اگر برنامه هستهای نابود شده باشد
در این سناریو، اگر ادعای ترامپ مبنی بر نابودی کامل هستهای ایران را صحیح فرض کنیم؛ در نتیجه مذاکره پیشنهادی در موضوع هستهای نیست. زیرا مذاکره اساساً به معنی معامله است. یعنی یک امتیازی داده شود و در مقابل یک امتیازی گرفته شود.
سوال این است که اگر هستهای ایران بهطور کامل نابود شده، آمریکا و اروپاییها در مذاکرات پیشنهادی چه امتیازی از ایران میخواهند؟ برای پاسخ این سوال، به سندی که ترامپ در روزهای اول ریاستجمهوری امضا کرده، رجوع میکنیم.
ترامپ در آن روزها اعلام کرده بود: «ایران نمیتواند سلاح هستهای داشته باشد. این تنها چیزی است که برای من مهم است. من هیچ محدودیتی تعیین نمیکنم. ما نمیخواهیم با ایران سختگیر باشیم.» اما در متن سند امضا شده آمده است: «برنامه هستهای ایران، از جمله قابلیتهای غنیسازی و بازفرآوری و موشکها با قابلیت حمل کلاهک هستهای، خطری جدی برای آمریکاست. فشار حداکثری بر ایران برای پایاندادن به تهدید هستهای آن، محدودکردن برنامه موشکی بالستیک آن و توقف حمایت آن از گروههای تروریستی، در راستای منافع ملی ماست.»
برایناساس، میتوان گفت که «موشکهای بالستیک»، آن امتیازی است که با فرض این سناریو، در دور جدید مذاکرات از ایران طلب میشود.نتانیاهو بعد از آتشبس اعلام کرد که اساساً جنگ را با دو هدف آغاز کرده است: 1. نابودی برنامه هستهای. 2. نابودی موشکهای بالستیک ایران. در این سناریو با فرض صحیح بودن ادعای ترامپ، هستهای ایران نابود شده؛ اما موشکهای بالستیک ایران باقوت پا برجاست. در نتیجه، این مذاکرات برای رساندن نتانیاهو به هدف خود، یعنی نابودی موشکهای ایران است.
سناریوی دوم: اگر برنامه هستهای نابود نشده باشد
در سناریوی دوم، گزارشهای اطلاعاتی مبنی بر عدم نابودی برنامه هستهای را صحیح میدانیم. در این سناریو، مذاکره یک هدف دارد: توان هستهای ایران به طور کامل نابود شود.
در این حالت نیز، هدف اصلی، رساندن نتانیاهو به اهدافی است که نتوانست با جنگ به آنها دستیابد. در زمان مذاکرات، استیو ویتکاف، مذاکرهکننده آمریکایی گفته بود که توافق تنها در زمانی به نتیجه میرسد که از تمام سایتهای هستهای و نظامی ایران، بدون محدودیت، بازرسی صورت گیرد. بعد از آغاز جنگ نیز آمریکاییها اعتراف کردند که مذاکره، پوششی برای حمله بود.
بنابراین، در هر دو سناریو، مذاکره تنها ابزار شکست ایران بعد از پیروزی در این جنگ و کمک به اسرائیل برای رسیدن به اهداف خود است.