کد خبر:
7900
تاریخ انتشار: 21 مهر 1390 - 10:54
بورس نفت در آرشيو مكتوب روزنامهها و رسانهها پرونده قطوري دارد؛ بازاري كه سالها مثل توپ فوتبال ميان دو وزارتخانه پاسكاري ميشد و تازه بعد از افتتاح هم معلوم نبود ايران به عنوان يكي از بزرگترين توليدكنندگان نفت، صاحب يك بورس تخصصي شده يا يك رينگ در بورس كالا؟
جالبتر اينكه همين بورس نيمبند براي آنكه كار از محكمكاري عيب نكند دوبار افتتاح شد تا شايد آرزوي ايران براي تبديل تالار معاملات كيش به مركز قيمتگذاري نفت در منطقه خليجفارس محقق شود. رويايي كه تقريبا سه سال بعد از اولين افتتاح و پس از 9عرضه و هشت شكست در فروش، دور از دسترس به نظر ميرسد. بهمن ماه سال 87 دو وزارتخانه نفت و اقتصاد بالاخره تصميم گرفتند بعد از ماهها چانهزني رسما آستينها را براي راهاندازي بورس نفت در كيش بالا بزنند. دو وزير وقت هم در بيست و هشتمين روز بهمنماه اين سال وقتي مقابل دوربينها لبخندزنان دست يكديگر را ميفشردند، اعلام كردند كه چون امكان معامله نفت خام وجود ندارد اولين فاز بازار جزيره با معامله مشتقات نفتي راهاندازي ميشود. آنها وعده دادند كه دومين فاز بورس نفت هم در اولين فرصت با عرضه محموله نفت خام فعاليت خود را آغاز خواهد كرد اما تا آن زمان بورس كالا متولي موقت اين بورس خواهد بود. به اين ترتيب به محض اينكه بورس نفت با عرضه نفت خام به سن قانوني رسيد بازار تازهكار اعلام استقلال خواهد كرد. با اينهمه گذشت ماه و سال نشان داد نه تنها خبري از عرضه نفت خام نيست بلكه پدرخوانده يعني بورس كالا هم ميلي به استقلال اين بازار ندارد. در نهايت هم بورسي كه به نام بورس نفت افتتاح شده بود رسما به زيرمجموعهاي از بورس كالا تبديل شد و عجيب هم نبود نفتيها كه عملا از دايره مديريت كنار گذاشته شده بودند علاقهاي به عرضه نداشته باشند. نفتيها به خاطر داشتند كه صندوق بازنشستگي صنعت نفت سهامدار عمده بورس نفت به شمار ميرفت، بنابراين محق بودند كه در تعيين روابط و ضوابط اين بورس نقشي بر عهده داشته باشند نه اينكه نقششان به عرضهكننده صرف محدود شود. به هر حال با گذشت بيش از دو سال از راهاندازي اوليه بورس نفت خبري از عرضه نفت خام نبود. دست آخر هم اولتيماتوم رسمي باعث شد طرفين يعني وزارت نفت و سازمان بورس به نيابت از وزارت اقتصاد سه ماه پيش با عرضه اولين محموله نفتي بورس نفت ايران را رسما افتتاح كنند، بازاري كه پيشتر و در آخرين روزهاي سال 87 به نام بورس نفت راهاندازي شده بود. اما بريدهشدن روبان افتتاح بورس نفت به معناي سامانيافتن آن نبود. محمولههاي نفت به ترتيب و در 9 نوبت روي ميز فروش قرار گرفت اما فقط يكبار عرضهها به فروش ختم شد و در هشت بار ديگر محموله به دلايلي روي دست فروشنده ماند، اين دلايل هم از نظر بيشتر ناظران بيميلي فروشنده بود تا نبود خريدار. به عبارت ديگر در اين سه ماه كه نفت خام روي تابلوي تالار كيش رفته، نهتنها مخالفتهاي شركت نفت كمتر نشده بلكه شرايط فروش نفت به خريداران بهگونهاي بوده كه تقريبا هيچ عرضهاي به معامله منجر نشد.
واقعيت اين است كه از همان عرضه نخست نفت خام در بورس خريداران خواهان تغيير شرايط عرضه و نحوه تسويه بودند و از همان زمان پيگيريهاي خود را شروع كردند، ولي شركت ملي نفت ايران هيچ انعطافي نسبت به تقاضاي بورس و خريداران از خود نشان نداد. در اين ميان بورس كالا طبق برنامه هر هفته چهارشنبهها عرضه خود را انجام ميداد ولي به دليل اختلاف قيمتي كه بين نرخ خريدار و فروشنده وجود داشت، معاملهاي انجام نميشد. رفتهرفته توجه نكردن به خواسته خريداران باعث شد، شمار مشتريان نفت خام از پنج متقاضي از عرضه ششم به صفر برسد و به اين ترتيب عملا هيچ متقاضي براي خريد نفت در بازار وجود نداشت. اين وضعيت باعث شد كميتهاي در بورس كالا با حضور مسوولان اين شركت، خريداران و كارگزاران تشكيل شود تا مشكلات را بررسي كنند و نتيجه اين جلسات و پيشنهاد به معاون اقتصادي رحيمي، معاون اول رييسجمهوري ارايه شد. همچنين قرار بود چنين جلسهاي با مجموعه وزارت نفت برگزار شود و نظرات آنها نيز اخذ و در نهايت در يك جلسه مشترك با حضور وزير نفت اين موارد مطرح شده و تكليف بورس بينالمللي نفت كه به نوعي تعطيل شده، مشخص شود، اما همچنان همه در انتظار تعيين وقت جلسه از سوي وزير نفت هستند. اما اين پايان كار نبود. هفته گذشته شركت ملي نفت ايران تقاضاي عرضه خود را به بورس كالا ارايه كرد ولي چهارشنبه گذشته اين عرضه بدون اعلام هيچ دليلي انجام نشد و اين هفته هم شركت نفت تقاضايي براي عرضه به بورس ارايه نكرد. به اين ترتيب به نظر ميرسد شركت نفت قصد دارد با بزرگنمايي عرضههاي ناكام نفت در بورس، اين باور عموميرا بهوجود آورد كه پروژه بورس نفت ناكام مانده و همان روال قبلي بهترين راه براي فروش نفت است.
بورس كالا كماكان بر ادامه عرضهها اصرار دارد
به گفته محمدرضا پورابراهيمي، رييس هياتمديره بورس كالاي ايران، وظيفه بورس كالا فراهم كردن بستر لازم براي معامله هر محصول است. هر شركتي هم كه قصد عرضه محصولش را در بورس دارد بايد براساس ضوابط معاملات بورس عمل كند. در همين راستا سه ماه پيش شركت ملي نفت اعلام آمادگي كرد كه نفت را در بورس عرضه كند. البته همه ميدانند كه اگر اولتيماتوم رييسجمهوري نبود اين شركت عرضهاي در بورس نداشت كه در جريان ۹ بار عرضه مخالفتهاي خود را با بورس نشان داد. وي درخصوص شرايط كنوني معامله نفت در بورس اظهار كرد: تا زماني كه سازوكار بازار براي معاملات نفت خام مهيا نشود بورس كالا عرضههاي نفت خام را متوقف ميكند، چون از ابتداي شروع معاملات نفت خام در ۲۲تير با توجه به اينكه زيرساختهاي بورس كالا مهيا بود ولي عرضهكننده حاضر به همكاري با مشتريان و مقررات بورس كالا، بهتر است تا زمان مشخص شدن شرايط و سازوكار عرضه، اين كار متوقف شود. پورابراهيمي تاكيد كرد: بورس نه عرضهكننده است و نه خريدار، تاكنون هم مشكلات معامله نفت را پيگيري كردهايم و كارگروهي براي حل مشكل بورس نفت تشكيل داديم اما وقتي از دو ماه پيش وزير نفت حتي يك وقت جلسه براي به نتيجه رسيدن معاملات نفت در بورس تعيين نكرده و هيچگونه پاسخي به درخواست خريداران نداده، پيگيري بيشتر اين مسايل از حوزه اختيارات بورس كالا خارج است. وي گفت: بورس كالا تمام وظايف خود را در قبال بورس نفت انجام داده و نميتواند شركتي را به عرضه در بورس اجبار كند، به اين ترتيب سرنوشت بورس نفت به مسوولان دولتي و تصميم شركت نفت بستگي خواهد داشت.
مشكل زيرساختي نداريم
صالحآبادي اظهار كرد: وزارت نفت بايد به مراجع ذيصلاح مراجعه كند تا مشخص شود كه آيا اجازه انعطاف قيمت را دارد يا خير. صالحآبادي با تاكيد بر اينكه از نظر زيرساختي مشكلي براي عرضه نفت خام وجود ندارد، اظهار كرد: بعد از حل مشكل قيمتگذاري، عرضه نفت خام دوباره انجام خواهد شد. رييس سازمان بورس درخصوص مشكل حسابها براي واريز پول خاطرنشان كرد: اين مشكل هم در راستاي اخذ مجوز قانوني از سوي وزارت نفت است و اگر شركت نفت مشكلي براي نحوه واريز پول دارد، بايد در اين خصوص هم از مراجع ذيصلاح مصوبه بگيرد. به گفته صالحآبادي، از نظر بورس هيچ محدوديتي وجود ندارد و واريز پول به هر شكلي ميتواند باشد.
خلأ مديريتي بايد رفع شود
او درخصوص بيميلي شركت نفت به عرضه نفت خام در بورس كيش گفت: شركت نفت معتقد است خلأهاي مديريتي وجود دارد كه بايد رفع شود و بورس هم در پاسخ به شركت نفت اعلام كرد اگر از نظر شما خلائي وجود دارد، آن را مرتفع كنيد.
صالحآبادي اظهار كرد: از ديد بازار سرمايه مقررات بورس كالا كامل است و نرمافزار بورس هم راهاندازي شده است، كارگزاران هم آموزش ديدهاند به اين ترتيب اگر مشكلي وجود دارد، خود شركت نفت بايد آن را حل كند و اين موضوع از عهده بورس خارج است.
مشتري داريد، معرفي كنيد
رييس سازمان بورس درخصوص تمايل نداشتن شركت نفت براي عرضه نفت خام در بورس به دليل وجود مشتري در خارج از بورس هم گفت: اگر شركت نفت مشتري بهتري دارد كه اين مشتري حاضر است با قيمت بالاتر نفت را خريداري كند، بهتر است آن را به بورس معرفي كند. او خاطرنشان كرد: اينكه گفته ميشود قيمت نفت در خارج از بورس گرانتر از بورس است، معنا ندارد؛ چون در بورس روند كاملا متفاوت است و زماني كه كالايي روي تابلو ميرود، قيمتش به طور روشن براي همه مشخص است. بنا به اعتقاد صالحآبادي اگر نفت با قيمت ارزان روي تابلو ميرود، چرا مشتري ندارد و اگر ادعا ميشود كه در خارج از بورس نفت گرانتر از بورس به فروش ميرود، با همان مشتري توافق كنند كه نفت را خريداري كند. رييس سازمان بورس درخصوص انتقال كامل معاملات نفت خام به تالار كيش گفت: درست است كه بورس آمادگي كامل براي معاملات نفت خام را دارد، اما براي شروع بايد از ميزان كم شروع كنيم تا بازار شكل بگيرد.
عرضه نفتخام متوقف نميشود
بورس نفت ايران در شرايطي پس از گذشت نزديك به سه سال هنوز اندر خم يك كوچه است كه تايوان كشوري كه نه توليدكننده عمده نفت است و نه مصرفكننده بزرگي، قصد دارد از دوشنبه آينده معامله قراردادهاي آتي نفت خام را آغاز كند. كاسارا مانچوسري، مدير بخش معاملات آتي بورس تايلند اعلام كرد سرمايهگذاران تايلندي و خارجي و همچنين فعالان تجارت انرژي ميتوانند در معاملات آتي نفت خام تايلند شركت داشته باشند.
منبع:شرق
کلید واژه ها :