همزمان با درخواست پالایشگاه‌های ژاپنی برای افزایش خرید نفت ایران در پساتحریم و توافق اولیه وزرای نفت و خارجه دو کشور، ایران برای بازپس گیری سهم خود در ژاپن باید با ۶ کشور عضو اوپک رقابت کند.
ژاپن یکی از مشتریان سنتی نفت خام و فرآورده‌های نفتی ایران است به طوری‌که ۶۲ سال پیش در زمان تحریم نفتی ایران از سوی انگلیس، بنزین و گازوئیل را از پالایشگاه نفت آبادان به ژاپن انتقال داد که این رابطه موجب تداوم ارتباط تجاری دو کشور شد.
با این وجود، روابط نفتی ایران و ژاپن از سابقه ای بیش از ۴۰ ساله برخوردار بوده و این دو کشور در کنار معاملات نفت خام و فرآورده‌های نفتی در اجرای پروژه های توسعه میادین نفت و گاز هم از سابقه همکاری چندین ساله برخوردار هستند به طوری‌که پیش از اعمال تحریم‌ها قراردادی بین شرکت ملی نفت ایران با کنسرسیومی متشکل از چند شرکت ژاپنی از جمله اینپکس به منظور توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی امضا شده بود.
در این بین با قوت گرفتن احتمال لغو تحریم‌های ظالمانه نفتی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران، دور جدید مذاکرات بین شرکت ملی نفت ایران و پالایشگرهای ژاپنی به منظور افزایش حجم صادرات طلای سیاه به سرزمین آفتاب تابان آغاز شده است.
سید محسن قمصری با اشاره به مذاکرات انجام شده با مدیران پالایشگاه‌های بزرگ نفتی ژاپنی، از سفر مدیران ارشد شرکت شواشل به تهران برای انجام مذاکرات نهایی فروش نفت خام خبر داده و گفته است: مهمترین محور این سفر و انجام گفتگوها در تهران، مذاکره به منظور تعیین میزان خرید نفت از ایران پس از رفع تحریم‌ها است.
مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت با اشاره به اینکه شرکت شواشل ژاپن از مشتریان قدیمی و سنتی نفت ایران است، تصریح کرد: مذاکره برای میزان فروش نفت خام به این پالایشگر بزرگ آسیایی یکی از محورهای این دور از مذاکرات است.
در این بین روز گذشته «فومیو کیشیدا» وزیر امور خارجه ژاپن هم به تهران آمد و مذاکراتی را با بیژن زنگنه وزیر نفت ایران انجام داد که اجرای طرح توسعه میادین نفت و گاز و افزایش حجم فروش و صادرات نفت خام از مهمترین محورهای گفتگوهای دوجانبه بوده است.
زنگنه وزیر نفت مهمترین پیش شرط افزایش صادرات نفت خام و اجرای طرح های مشارکتی در حوزه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی بین جمهوری اسلامی ایران و ژاپن را لغو تحریم‌ها عنوان کرد و خطاب به مرد اول دیپلماسی دولت توکیو یادآور شد: ابتدا باید برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) عملیاتی شود و پس از آن برای سپردن کار به شرکتها مناقصه برگزار خواهد شد.
این عضو کابینه دولت یازدهم همچنین با بیان اینکه اگر سرمایه گذاری به صورت مستقیم از سوی شرکتها انجام شود دیگر نیازی به انجام مناقصه نیست، تاکید کرد: ایران و ژاپن می توانند در صنایع پتروشیمی، پالایش و پخش فرآورده های نفتی و صنعت ال. ان. جی همکاری مشترک داشته باشند.
ژاپنی‌ها در صف خرید نفت ایران
این دور از مذاکرات نفتی در حالی در تهران برگزار شد که اواسط مردادماه سال جاری هم همزمان با سفر «دایشیرو یاما گیوا» معاون وزیر اقتصاد، تجارت و صنایع ژاپن به تهران، برخی از مدیران شرکت‌های پالایش نفت ژاپن از جمله شرکت شواشل با مسئولان شرکت ملی نفت ایران دیدار و گفتگو کردند.
شواشل به عنوان بزرگترین شرکت پالایشگر نفت در آسیا، پیش از اعمال تحریم‌های غیر قانونی غرب به طور متوسط روزانه بیش از ۱۰۰ هزار بشکه طلای سیاه از ایران وارد می کرد که با افزایش تحریم‌ها، حجم فروش نفت به این پالایشگر آسیایی به شدت کاهش یافت.
شواشل یکی از بزرگترین پالایشگران ژاپن و همچنین خریدار نفت ایران است که ۳۵ درصد از سهام آن در اختیار شرکت هلندی - انگلیسی رویال داچ شل و ۱۵ درصد در اختیار شرکت آرامکوی عربستان سعودی است.
در کنار شواشل، شرکت ایده میتسو ژاپن از دیگر مشتریان سنتی خریدار نفت ایران است که هفته گذشته جشن چهلمین سالگرد امضای اولین قرارداد فروش نفت ایران به این شرکت ژاپنی در سفارت ژاپن در تهران برگزار شد.
از این رو از ایده میتسو به عنوان دومین شرکت بزرگ ژاپنی خریدار نفت خام ایران در دوران پساتحریم یاد می شود و حتی قمصری مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با استقبال از ادغام شرکت ایده میتسو و شواشل از آمادگی ایران برای امضای قراردادهای برد-برد و افزایش فروش نفت به این شرکت جدید ادغام شده خبر داده است.
به گفته قمصری، این ادغام و تبدیل شدن به غول پالایشگر ژاپن، بسیار حائز اهمیت بوده و شرکت ملی نفت ایران امیدوار است با این ادغام تنوع محصولات شرکت ژاپنی بیشتر شود و بر همین اساس میزان خرید نفت از ایران را افزایش دهد.
در همین حال، «ماتسوشیتا» مدیرعامل ایده میتسو با اشاره به دیدار حسن روحانی رئیس جمهور ایران و شین زوآبه نخست وزیر ژاپن در نیویورک تاکید کرده است: روابط دو شرکت نفتی ایران و ژاپن تنها برای خرید نفت خام نباشد و برای خرید و فروش فرآورده‌های نفتی و خدمات نفتی نیز مذاکراتی انجام شود.
آغاز رقابت جدید نفتی ایران و اوپکی‌ها
براساس گزارش امور اوپک و ارتباط با مجتمع انرژی وزارت نفت ایران، در طول چند ماه گذشته تاکنون تقاضا در بازار نفت ژاپن با افزایش همراه بوده به طوری که در ماه اوت سال جاری میلادی واردات طلای سیاه این کشور صنعتی آسیا با افزایش ۶۰ هزار بشکه (معادل چهار درصد رشد) به بیش از سه میلیون و ۴۹۵ هزار بشکه در روز رسیده است.
در شرایط فعلی عربستان سعودی بزرگترین صادرکننده نفت خام به ژاپن است به طوری که در ماه اوت سال‌جاری میلادی حجم فروش نفت این کشور به ژاپن با افزایشی ۲۲۲ هزار بشکه ای و ثبت رشدی ۲۳ درصدی همراه بوده و هم اکنون عربستان سهمی ۳۴ درصدی از بازار نفت ژاپن را در اختیار دارد.
پس از عربستان سعودی، امارات متحده عربی با صادرات روزانه ۸۷۰ هزار بشکه ای سهمی ۲۵ درصدی را در بازار نفت ژاپن را در اختیار گرفته و این در حالی است که در ماه اوت سال جاری حجم صادرات نفت امارات به ژاپن با کاهشی ۴۵ هزار بشکه ای همراه بوده است.
قطر با صادرات ۳۵۹ هزار بشکه ای حدود ۱۰ درصد و روسیه با صادرات ۱۸۷ هزار بشکه ای سهمی حدود ۵.۵ درصدی از بازار نفت ژاپن را در اختیار دارند.
با این وجود، در طول یک ماه گذشته حجم صادرات طلای سیاه قطر به ژاپن با کاهشی ۶۵ هزار بشکه ای و معادل ۱۵ درصدی همراه بوده اما بر خلاف قطری‌ها، حجم صادرات نفت خام روسیه به سرزمین آفتاب تابان با افزایشی ۵۵ هزار بشکه ای و از رشدی حدود ۲۹ درصدی برخوردار است.
در نهایت کویت و ایران هم از سهمی به ترتیب ۵.۴ و ۵.۱ درصدی در بازار نفت زاپن برخوردار هستند و پیش بینی می‌شود با قوت گرفتن لغو تحریم‌ها و روابط سنتی و تاریخی نفتی بین تهران-توکیو به زودی شاهد امضای قراردادهای جدید و افزایش صادرات نفت خام ایران به شرقی ترین بازار جهان باشیم.
در این بین قطعا ایران می تواند با استفاده از فرصت طلایی سطح روابط بالای سیاسی و اقتصادی تهران- توکیو استفاده بهینه ای داشته باشد که در این صورت، رقابت جدید ایران با پنج کشور عضو اوپک در بازار نفت ژاپن بیش از گذشته شدت می گیرد.
منبع: مهر
