در حال‌حاضر معیار لوکس بودن خودرو در ایران بر اساس حجم موتور تعریف می‌شود و فاکتوری به نام «ارزش» مورد توجه قرار نمی‌گیرد. در این شرایط خودروهای با حجم موتور پایین‌تر از ۲۵۰۰ سی‌سی وارد کشور می‌شود، در حالی‌که قیمت چندبرابری نسبت به این خودروها دارند. بر همین اساس و بر مبنای تعریف سازمان جهانی گمرک که «ارزش»، نقش کلیدی در تعیین تعرفه واردات ایفا می‌کند، گمرک ایران پیشنهاد بازبینی دستورالعمل واردات خودرو را به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارائه داده است که برپایه آن برای واردات، ترکیبی از ارزش و حجم موتور خودرو درنظر گرفته شود و همچنین ابزاری نظیر تعرفه جایگزین ممنوعیت واردات باشد. این پیشنهاد به این معناست که ممنوعیت واردات خودرو برداشته شده و به جای آن از تعرفه‌های بالاتر برای خودروهای پرقدرت‌تر و گران‌تر استفاده شود.
کاهش تعداد تعرفه‌ها در دستورکار به گفته مدیرکل دفتر صنایع خودرو ونیرو محرکه، این پیشنهاد هنوز به‌صورت طرح تهیه نشده و به دولت نیز ابلاغ نشده است، چراکه ابتدا باید در کمیسیون ماده یک، بررسی و نقاط ضعف و قدرت آن مشخص شود که در ادامه دولت قابلیت اجرای آن را تعیین خواهد کرد.
امیرحسین قناتی با بیان اینکه پیشنهاد گمرک درباره محدودیت واردات خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی‌سی با افزایش تعرفه، ارائه شده که به نظر قابلیت اجرا ندارد، اظهار کرد: برای خودروهای لوکس باید محدوده قیمتی در نظر گرفته شود و براساس این پیشنهاد، برای حجم موتورهای مختلف، تعرفه‌های مختلف تعیین کرد. در حال‌حاضر وزارت صنعت، معدن و تجارت این سیاست را در پیش گرفته است که از تعداد تعرفه‌ها بکاهد زیرا برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی تعداد تعرفه‌ها باید عدد منطقی باشد که در این شرایط به نظر نمی‌رسد با تعیین تعرفه براساس حجم موتور، به هدف رسید.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا دستورالعمل‌های واردات خودرو نیاز به تغییر دارد، اینگونه پاسخ داد: تعریف‌هایی که برای تعرفه و واردات خودرو تعیین شده، هیچ مشکلی ندارد و با اصلاح تعریف خودروهای لوکس مشکل حل خواهد شد.
تغییر معیارهای تعیین لوکس‌ها از آنجایی که این پیشنهاد هنوز در قالب طرح گنجانده نشده، در صورت موافقت در دستگاه‌های ذی‌ربط، اجرای آن به زودی محقق نخواهد شد. به باور مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت این موضوع به زودی به نتیجه نمی‌رسد زیرا در اواسط سال قرار داریم و در صورت تایید از سال آینده اجرایی خواهد شد. بیوک علیمرادلو در این زمینه به صمت گفت: مدتی است که گمرک این پیشنهاد را مطرح کرده و این موضوع در کمیسیونی مشخص در حال بررسی است و برای تصمیم‌گیری نیاز به تحقیقات کارشناسی زیادی دارد.
این پیشنهاد از برخی وجوه قابل قبول به نظر می‌رسد زیرا تعرفه بر اساس قیمت تعیین می‌شود و ملاک واردات به جای حجم موتور با قیمت خودرو درارتباط است. بنابراین می‌توان در بخش تعرفه واردات خودرو فاکتورهای دقیق‌تری را مدنظر قرار داد که میزان مصرف سوخت خودرو از جمله آنهاست. در صورت افزایش تعرفه واردات خودروهای لوکس، همچنان افرادی که از توانایی خرید بالایی برخوردارند، مالک این خودروها خواهند شد و به نظر می‌رسد چالش تضاد طبقاتی به قوت خود باقی بماند.
علیمرادلو در این زمینه اظهار کرد: یکی از ایرادهایی که بر این طرح وارد است، به ایجاد تضاد طبقاتی بیشتر بازمی‌گردد. البته این نمود تفاوت طبقاتی را می‌توان از تعرفه جدا و در قالب دیگری برای آن چاره‌اندیشی کرد.
وی اضافه کرد: گاهی امکان دارد خودرویی حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی‌سی داشته باشد اما لوکس محسوب نشود. بنابراین به نظر می‌رسد معیارهایی که برای تعیین خودرو لوکس تعرف شده، باید تغییر کند چرا که گمرک به دلیل ماهیت خود به واردات خودروهای لوکس به چشم منبع نگاه می‌کند.
ارزش و حجم موتور، معیار تعریف بیشتر کارشناسان معتقدند تعریف خودروهای لوکس در کشور نیاز به بازنگری دارد. به باور یک تحلیلگر مسائل گمرک و تجارت خارجی، در ایران تعریف مشخصی برای خودروهای لوکس وجود ندارد. به عبارت دیگر قانونگذار واردات خودروهای لوکس را ممنوع کرده است، در حالی‌که این خودروها در کشور تعریف معینی ندارند. آنوش رحام در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: براساس قوانین سازمان تجارت جهانی، مبدأ ارزشگذاری کالا در یک کشور، گمرک است و گمرک ارزش محصول وارداتی به کشور را مشخص و برای آن تعرفه تعیین می‌کند.
مبنای خودرو لوکس باید براساس ارزش آن باشد و با حجم موتور نمی‌توان نام لوکس بر یک خودرو نهاد. در اروپا به دلیل بالا بودن قیمت سوخت، بسیاری خودروهای لوکس با حجم موتور ۲۵۰۰ سی‌سی عرضه می‌شوند زیرا تعریف مشخصی از این خودروها انجام شده است. وی اضافه کرد: برخی خودروهای کره‌ای در بازار جهانی از نظر کیفیت و قیمت در ردیف خودروهای میان‌رده قرار می‌گیریند و به دلیل تعرفه‌های بالا عنوان لوکس را یدک می‌کشند. این در حالی است که در تعریف خودروهای لوکس ارزبری مورد توجه قرار می‌گیرد.
در گذشته از آنجایی که قیمت سوخت در کشور یکسان‌سازی نشده بود، مالک خودرو با حجم موتور بالا، به طور ناعادلانه از سهمیه سوخت بیشتری استفاده می‌کرد و در آن شرایط ممنوعیت واردات این خودروها منطقی به نظر می‌رسید اما اکنون که قیمت سوخت به سمت آزادسازی حرکت کرده و برای آن محدودیت درنظر خواهند گرفت، باید در تعریف خودرو لوکس بازنگری شود. رحام با بیان اینکه در تمام دنیا برای این خودروها مبنایی وجود دارد، ادامه داد: مبنای نخست به پایه قیمت خودرو بازمی‌گردد.
کارخانه قیمت پایه را اعلام و امکاناتی به آن می‌افزاید و گاهی امکانات اضافه شده باعث می‌شود خودرویی عنوان لوکس را یدک بکشد. مبنای دوم با ارزش خودرو در ارتباط است در حالی که در دولت گذشته بدون آنکه کار کارشناسی انجام شود، موضوع حجم موتور در واردات خودرو مطرح شد. به باور این تحلیلگر مسائل گمرک، هنگامی‌که جوانی به سختی کار می‌کند و به‌طور مداوم این تبلیغ را می‌بیند که خودرو ملی خریداری کنید و موضوع ممنوعیت وارادت خودروهای لوکس را از زبان مسئولان در رسانه‌ها می‌شنود، با مشاهده انواع خودروهای لوکس در نمایشگاه‌ها دچار تضاد شده و برپایه استنباط خود نسبت به مسئولان بی‌اعتماد می‌شود و احساس می‌کند شرایط رانت و ویژه‌خواری برای عده‌ای در زمینه واردات خودرو برقرار است، در حالی‌که در عمل شرایط اینگونه نبوده و خودروهای موجود در نمایشگاه‌ها حجم موتور پایین‌تر از ۲۵۰۰ سی‌سی دارند.
وی با بیان اینکه گاهی خودروهای با حجم موتور ۳۵۰۰ سی‌سی از خودروهای با حجم موتور ۲۵۰۰ سی‌سی ارزان‌تر است زیرا در خودرو دوم امکاناتی نظیر توربوشارژ نصب شده که قیمت را افزایش می‌دهد، اظهار کرد: در این شرایط ممکن است واردکنندگان خودرو با دور زدن گمرک از طریق واردات خودروهایی که حجم موتور زیر ۲۵۰۰ سی‌سی دارند، خودروهایی لوکس را وارد کرده باشند.
رحام اضافه کرد: در دنیا اگر ۳ خودرو پراید، ام‌وی‌ام ۱۱۰ و محصولی از «تاتاموتورز» هند را کنار بگذاریم، پایه قیمت خودروها از ۱۰هزار و ۶۰۰ دلار تا ۴۰هزار دلار آغاز می‌شود که این رده قیمتی، سدان متوسط را تشکیل داده و لوکس تلقی نمی‌شوند. سپس خودروهای میانی و در قیمت‌های بالاتر خودرو لوکس به حساب می‌آیند. پیشنهاد گمرک این است با افزایش ارزش، تعرفه به‌صورت پلکانی بالا رود که این روش در زمینه هماهنگ کردن تعرفه با ارزش خودرو است.
این کارشناس مسائل گمرکی با اشاره به این موضوع که اگر معیار حجم موتور باشد، واردکننده می‌تواند خودرو ۲۰۰هزار دلاری با حجم موتور ۲۵۰۰ سی‌سی وارد کند، توضیح داد: حجم موتور می‌تواند در پله‌های تعرفه قرار گیرد و از نظر قوانین تجارت می‌توان حجم موتور را به‌صورت پلکانی تعیین کرد و حجم موتور نقشی در ارزش خودرو ندارد. از آنجایی که در دستورالعمل‌های واردات، هدف خروج ارز است و دولت سعی دارد در بخش واردات خودرو، خروج ارز را مدیریت کند، پیشنهاد گمرک به‌طور کامل کارشناسی و صحیح است.
به گفته رحام، در سازمان تجارت جهانی، مبنای طبقه‌بندی ارزش کالا از سوی گمرک انجام می‌شود به همین دلیل در سازمان جهانی گمرک، دفتر ارزش وجود دارد و تعرفه و ارزش با یکدیگر تلفیق شده‌اند و ارزش، تاثیر بسیاری در تعیین میزان تعرفه دارد که لازم است در ایران هم اینگونه بوده و ارزش، معیار لوکس بودن یک خودرو باشد. براساس این گزارش، بازنگری در دستورالعمل واردات خودروهای لوکس و به عبارت دیگر خودروهایی که حجم موتور بالای ۲۵۰۰سی‌سی دارند، امری ضروی است و به‌نظر می‌رسد مبنای تعریف خودرو لوکس باید ترکیبی از حجم موتور و ارزش (قیمت) یک خودرو وارداتی باشد.
منبع: گسترش صمت
