به گزارش اتاق خبر، بازار ارز در هفته‌هاي اخير شاهد نوسانات بسيار زيادي بوده و هر حرکت قيمتي آن ساير بازارها را نيز تحت‌تاثير خود قرار مي‌دهد و اين نوسانات را منتقل مي‌کند. دلار امروز بيش از 18هزار تومان نرخ‌گذاري شده است و احتمال بالارفتن آن هم هست، اما نکته قابل‌توجه اين است که به گفته کارشناسان اقتصادي، حرکات هيجاني بازار به تغييرات قيمتي ارز زياد طول نمي‌کشد و همان‌گونه که سال گذشته با اين موضوع مواجه شديم، امسال هم همان اتفاق رخ خواهد داد. به‌هرحال بازار ارز به‌عنوان بازاري که قدرت ايجاد موج اقتصادي در کشور را دارد بايد کنترل شود. بانک مرکزي مهم‌ترين ارگان براي کنترل اين بازار است، اما شواهد چنداني مبني‌بر موفقيت بانک مرکزي موجود نيست، از آنجايي‌که تغييرات سيستم پولي کشور حاصل سياست‌هاي مالي بانک مرکزي است، انتظار مردم از آن اين است که بتواند بازار ارز را که روي همه بخش‌هاي اقتصادي تاثيرگذار است، کنترل کند. در اين زمينه، «آرمان‌ملي» گفت‌وگويي با محمدمهدي رئيس‌زاده، مشاور بانکي اتاق بازرگاني ايران، انجام داده است که در ادامه مي‌خوانيد.
همان‌گونه که مي‌دانيد بازار ارز در هفته‌هاي اخير در تلاطم زيادي قرار دارد و هر روز هم قيمت‌ها افزايش مي‌يابد، مشکلات عمده بازار ارز را چه مي‌دانيد؟
بخشي زيادي از مشکل بازار ارز به سياست‌هاي کلي برمي‌گردد و بخش ديگر ناشي از مسائل سياسي و مواردي است که اين روزها مرتب اتفاق مي‌افتند، گاهي اوقات هم بعد رواني بازار، مسائل و اخبار اثرگذاري بيشتري از شاخص‌هاي اقتصادي دارند. بخشي ديگر ناشي از اعمال سياست‌ها، صدور بخش‌نامه‌ها يا رويه‌هاي جاري‌اي است که بانک مرکزي بعضا ناهماهنگ با بخش‌هاي اجرايي در ارتباط با بنگاه‌هاي اقتصادي، اتخاذ مي‌کند. به‌عنوان مثال، روز سه‌شنبه شوراي گفت‌وگو جلسه داشت و نمايندگان بانک مرکزي هم در اين جلسه حضور داشتند و وزير اقتصاد که رئيس جلسه است درباره بازگشت ارز حاصل از صادرات تصميماتي را اتخاذ مي‌کند، 9 بند پيشنهاد اتاق است، اما 7 بند در رسانه‌ها اعلام مي‌شود که با اين موضوع موافقت شد ولي امروز مي‌بينيم که بانک مرکزي اعلام مي‌کند که مهلت همان پايان تير است و به‌هيچ‌وجه هم تغييري در اين مهلت ايجاد نخواهد شد. اين يعني ناهماهنگي بين سياست‌گذار پولي و سياست‌گذار مالي، يعني دولت، وزارت اقتصاد و وزارت صمت يکسري مواردي را اعلام مي‌کنند که بانک مرکزي قبول ندارد. اين ناهماهنگي‌ها لطمه مي‌زند. اين مثالي بود که بگويم چرا اين اتفاق مي‌افتد و چرا بانک مرکزي به‌رغم اينکه مي‌گويد بازار را تحت کنترل دارد، اما تحت کنترل نيست. بنابراين هم بحث رويه و هم بخش‌نامه‌هاي اجرايي و لزوم هماهنگي بيشتر بين ارگان سياست‌گذار پولي و مالي مي‌تواند به اين موضوع کمک کند. نبايد از اين نکته هم غافل شويم که الان تقاضاي ارز عملا سرکوب شده و در اين شرايط است که گفته مي‌شود بازار ارز قابل کنترل است، اگر شرايط را کمي بازتر بگذاريم نتايج ديگري حاصل خواهد شد. يکي از وظايف بانک‌هاي مرکزي در همه دنيا حفظ ارزش پول ملي و جلوگيري يا کاهش نرخ تورم است.
در خلال صحبت‌هايي که کارشناسان اقتصادي مطرح مي‌کنند اين موضوع ديده مي‌شود که تحريم باعث کاهش ورود ارز به کشور است، تاثير تحريم در کمبود منابع ارزي را چقدر مي‌دانيد؟
اثر تحريم‌ها در کمبود منابع ارزي بسيار زياد است، اگر منابع ارزي‌اي که داريم در اختيار ما بود، با توجه به بودجه کشور به‌راحتي مي‌توانستيم بازار را کنترل کنيم و ثبات نرخ ارز را داشته باشيم، اما الان به‌طورکلي طبق اعلام رسمي بانک مرکزي و رئيس‌جمهوري دستور داده تا منابع ارزي ايران که در کشورهاي مختلف به بهانه‌هاي مختلف از دسترس خارج شده است، آزادسازي شود. در دسترس نبودن منابع ارزي باعث مي‌شود شاهد نوسان نرخ ارز باشيم. وقتي منابع در دسترس نباشد دچار کمبود عرضه مي‌شويم و هر چقدر تقاضا را هم در جامعه کنترل کنيم باز هم حداقل تقاضايي وجود دارد که باعث شوند نوسانات به‌وجود بيايد.
اشراف بانک مرکزي را بر بازار ارز چطور ارزيابي مي‌کنيد؟
به اين دليل که توليدکننده اصلي و مصرف عمده ارز دولت است مي‌توان گفت تا حد زيادي بر بازار ارز اشراف داشته و نقش بسزايي در هدايت آن دارند، اما در دسترس نبودن منابع ارزي باعث شده فشار به ارز حاصل از صادرات و صادرکنندگان غيرنفتي وارد شود و اتفاقا سختگيري‌هايي که صورت مي‌گيرد نتيجه عکس مي‌دهد و باعث خواهد شد صادرکنندگان نتوانند در شرايط تحريم به‌راحتي ارزشان را وارد کشور کنند. يکي از انتقادات ما در اتاق هم همين است که اگر توجه و اعتماد بيشتري به بخش خصوصي داشته باشند و شرايط را راحت‌تر بگيرند، آثار مثبتي براي کشور در پي خواهد داشت.
برخي از کارشناسان اقتصادي معتقدند از پيک فشار اقتصادي عبور کرده‌ايم، آيا شما اين موضوع را قبول داريد؟ نظر شما درباره اين اظهارنظر چيست؟
خير، بر اساس تحولاتي که طي روزهاي اخير واقع شده است و مرتب در رسانه‌ها مطرح مي‌شود به نظرم اينطور نيست. زماني مي‌توانيم بگوييم فشار تحريم کم شده که به نقطه توافقي رسيده باشيم. در مقابل مي‌بينيم که آمريکا ساز خودش را مي‌زند، درحالي‌که با اتحاديه اروپا اختلاف ديدگاه دارد، روسيه و چين هم در طرف ديگر هستند. شايد در روزهاي آتي از اين نظر که ببينيم اتخاذ تصميم روسيه و چين و اتحاديه اروپا در مقابل آمريکا چه خواهد بود، وضع روشن‌تر شود.
به نظر شما، سير صعودي نرخ ارز تا کي ادامه خواهد داشت؟ آيا بايد شاهد قيمت‌هاي بالاتر نرخ ارز باشيم؟
امکان دارد که قيمت ارز بالاتر برود، اما به دليل اينکه قدرت خريد جامعه يا سمت تقاضا هم دامنه تحملي دارد و آن‌طور که در گذشته تجربه کرده‌ايم قيمت‌هاي بالاتر ارز دوام زيادي نداشته و در حد يکي دو روز هم نبوده و بعد از چند ساعت کاهش يافته است. اين اتفاق به دليل کشش قدرت خريد جامعه است. درآمدهايي که سمت تقاضا حاصل مي‌کند بايد با سمت عرضه انطباق داشته باشد. درحال‌حاضر بالا رفتن قيمت به‌دليل نبود تعادل است. در گذشته هم تجربه کرديم که دلار به 20هزار تومان رسيد ولي در حد ساعت بيشتر دوام نياورد و اگر چنين اتفاقي همين الان براي دلار رخ دهد، مي‌بينيم که دوام نخواهد داشت.
