عناصر تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت
عناصر متشکله جرم خیانت در امانت که قبل از محکوم کردن متهم باید توسط شاکی یا حسب مورد دادستان اثبات و برای قاضی محرز گردند به ترتیب زیر خواهد بود:
عنصر قانونی:
عنصر قانونی لازمه اصل قانونی بودن جرم و مجازات است و زیر بنای عنصر مادی و روانی می باشد.عنصر قانونی جرم خیانت در امانت ماده 674 قانون تعزیرات می باشد:
"هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می شود."
عنصر مادی:
الف) رفتار مادی فیزیکی:
به موجب ماده 674 قانون تعزیرات؛ خیانت در امانت به وسیله انجام یکی از چهار فعل مثبت استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق می پذیرد.
استعمال نمودن :
تصاحب:
اتلاف:
مفقود کردن:
نکته : خیانت در امانت یک جرم آنی است. به عبارت دیگر در همان لحظه که یکی از چهار فعل: استعمال نمودن، تصاحب، اتلاف و مفقود کردن، بر روی مال مورد امانت انجام می شود، این جرم ارتکاب می یابد و تحقق آن نیاز به استمرار ندارد.این امر از لحاظ تعیین مرور زمان از اهمیت برخوردار است.دیوان عالی کشور در یکی از آراء خود مبدا مرور زمان جرم خیانت در امانت را تاریخ مطالبه شاکی و انکار متهم (که حکایت از تصاحب مال می کند) دانسته است.
ب) شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم:
قانونگذار وجود شرایط مختلفی را برای جرم شناختن عملی که امین در مورد مال امانتی مرتکب می شود لازم دانسته است از جمله موارد زیر:
موضوع جرم باید عین مال یا وسیله تحصیل مال باشد:
سپرده شدن مال به امین:
سپرده شدن به یکی از طرق قانونی:
شرط استرداد مال سپرده شده یا به مصرف معین رسانیدن آن:
تعلق مال به غیر:
ج) نتیجه حاصله:
خیانت در امانت در زمره جرایم مقید است. یعنی تحقق آن منوط به این است که رفتار مرتکب منتهی به نتیجه خاصی شود.بنابراین ورود ضرر به مالک یا متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه تحقق جرم خیانت در امانت می باشد. اعم از آنکه این ضرر مشتمل بر منفعتی برای شخص خائن باشد یا خیر. برای مثال فروختن میوه های سپرده شده ای که در آستانه خراب شدن قرار گرفته اند، به قصد کنار گذاشتن پول آنها برای صاحب میوه ها، خیانت در امانت محسوب نمی شود.چون این کار ضرری به مالک نمی زند بلکه او را منتفع می سازد.
عنصر روانی:
عنصر روانی جرم خیانت در امانت از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل می شود.سوء نیت عام به جزء اول عنصر مادی، یعنی عمل فیزیکی که متهم آن را مرتکب شده است، مربوط گشته و عبارت است از:
عمد در ارتکاب عمل فیزیکی:
سوء نیت خاص:
نکته : "در اتلاف یا تلف کردن مال مورد امانت، سوء نیت شرط تحقق بزه است. بنابراین اگر کسی اسکناس هزار ریالی از کسی بگیرد و ببرد تا آن را خرد کند و پس از مرجعه ادعا کند که آن را مفقود کرده است، بدون احراز سوء نیت قابل مجازات نیست و بر عهده صاحب مال است که سوء نیت متهم را در مفقود کردن اسکناس ثابت کند."
مجازات جرم خیانت در امانت:
مجازات اصلی جرم خیانت در امانت، شش ماه تا سه سال حبس می باشد.
صور خاص جرم خیانت در امانت:
1- سوء استفاده از ضعف نفس اشخاص
2- سوء استفاده از سفید مهر
3- خیانت مستخدمین دولت در اموال و اسناد دولتی
4- جرایم در حکم خیانت در امانت در قانون تجارت
5- جرایم در حکم خیانت در امانت در قانون تصدیق انحصار وراثت
6- جرایم در حکم خیانت در امانت در قانون ثبت اسناد و املاک
سایت دفتر وکالت دادگران : https://www.iranlawyer.net
