آرمان- پای آمار تولید نفت همیشه می‌لنگد. تفاوتی ندارد این آمار از سوی معاون وزیر نفت اعلام شود یا بانک مرکزی، چرا که به هر حال با هم همخوانی ندارند. سابقه نشان می‌دهد که مسئولان نفتی سابقه‌ای در رد آمار تولید نفت ایران دارند. چه آن زمان که آمار مربوطه از سوی اوپک اعلام شود و چه آن زمان که از سوی بانک مرکزی اعلام کنند. درست هشت ماه پیش بود که اختلاف آماری بین احمد قلعه‌بانی به عنوان مدیرعامل یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی دنیا و بانک مرکزی، وارد فاز جدی‌تری شد؛ چرا که وی در نشست خبری خود آمار تولید بانک مرکزی را درست نخواند و اعلام کرد که بهتر است این نهاد میزان درآمدهای نفتی ایران را اعلام کند.
اما ماجرا به همین نقطه ختم نشد. چرا که بار‌ها و بار‌ها آمار تولید ایران که البته در سال جدید رقم جدیدی برای آن عنوان نشده از سوی اوپک تایید نشد و اعلام شد که آمار ارائه شده از سوی شرکت ملی نفت ایران آمار غیررسمی تولید نفت ایران است. در همین حال دیده می‌شود که منابع ارائه این آمار، از مقامات رسمی به مقامات آگاه کشیده شده و برخی در بیان میزان دقیق تولید نفت از آوردن نام، خودداری می‌کنند. تا جایی که بر اساس آخرین اخبار، یک منبع آگاه با یکی از خبرگزاری‌ها گفت‌و‌گویی انجام داده و از آمار جدید میزان تولید نفت ایران خبر داده است. بر این اساس این منبع آگاه تاکید کرده است که هم‌اکنون وضعیت تولید نفت در حال بهبود است؛ به طوری که حتی در ماه گذشته تولید نفت ایران به 3میلیون و 150 هزار بشکه رسیده و وضعیت صادرات نفت نیز شرایط خوبی را سپری می‌کند که انتظار می‌رود این رقم تولید کنونی و حتی افزایش صادرات نفت خام در روزهای آتی موجب شود تا وضعیت اقتصادی ایران از حالت فعلی خارج شود.
اذعان به کاهش میزان تولید
البته نکته‌ای که در صحبت این مقام آگاه در گفت‌وگو با فارس مغفول مانده، اذعان آن به کاهش میزان تولید نفت ایران است. چرا که بر اساس آمار اوپک، میزان تولید نفت ایران که به صورت غیررسمی و از سوی مقامات نفتی عنوان شده، 3 میلیون و 706 هزار بشکه است و این در حالی است که آمار ارائه شده از سوی این مقام آگاه 3 میلیون و 150 هزار بشکه است. در همین حال مطابق تازه‌ترین گزارش اوپک، تولید نفت ایران براساس آمارهای غیررسمی، به 3 میلیون و ۱۳۸ هزار بشکه در روز رسیده اما مقامات نفتی ایران، این میزان را 3 میلیون و ۷۶۰ هزار بشکه اعلام می‌کنند.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی اوپک، میزان تولید نفت به ۳۱ میلیون و ۱۵۶ هزار بشکه رسیده که یک میلیون و ۱۵۶ هزار بشکه بیشتر از سقف تعیین شده از سوی اوپک است. البته در زمان آغاز اختلاف آماری قلعه‌بانی و بانک مرکزی، وی اعلام کرده بود که تولید نفت ایران در سال ۸۹، حدود ۱۵هزار بشکه افزایش داشته است.
بر اساس آخرین آماری که از سوی خبرگزاری رویترز در مورد تولید نفت ایران منتشر شده، میزان تولید نفت ایران 5/2 میلیون بشکه در روز و میزان صادرات نفت ایران یک میلیون بشکه در روز است. اما در اواخر فروردین ماه سال جاری، موسسه جی پی مورگان پیش‌بینی کرده بود که میزان تولید نفت ایران تا ماه جولای ۲۰۱۲ با کاهش یک میلیون بشکه‌ای روبه‌رو خواهد شد و به 5/2 میلیون بشکه در روز می‌رسد.
بر اساس گزارشی که پیش از این، این موسسه اعلام کرده بود، کاهش تولید نفت ایران به علت افت چشمگیر تقاضا از سوی مشتریان پالایشگاهی خواهد بود. هرچند که در ابتدای اعمال دور جدید محدودیت‌های بین‌المللی برای اقتصاد ایران، بسیاری بر بی‌اثر بودن آن تاکید کرده و اعلام کرده بودند که روش مذاکره خود با این مشتریان را تغییر خواهند داد. موسسه جی پی مورگان همچنین در گزارش خود اعلام کرده بود که میزان واردات نفت اروپا، آفریقای جنوبی و ژاپن از ایران از ابتدای سال ۲۰۱۲ میلادی کاهش داشته و پیش‌بینی می‌شود کاهش واردات از سوی سایر مشتریان ایران نیز از سوی چین جبران نشود.
موسسه جی پی مورگان مدعی شد میزان فروش و صادرات نفت ایران طی ماه مارس ۷۰۰ هزار بشکه کمتر از میزان فروش در ماه ژانویه بوده است و این رقم طی ماه آوریل نیز بیش از ۳۰۰ هزار بشکه دیگر کاهش خواهد یافت.در شرایط فعلی هرچند برخی از بیان نظرات خود در خصوص نفت خودداری می‌کنند اما عده‌ای اظهار می‌کنند که در صورت پایین آمدن میزان تولید نفت، در نهایت ایران منفعت می‌برد. این کار‌شناسان معتقد هستند که صادرات نفت خام ایران مصداق بارز، خام‌فروشی است و در صورت کاهش میزان تولید نفت، این خام‌فروشی نیز کمتر می‌شود.
البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که کشورهایی همچون عربستان، قطر و الجزایر تا اندازه‌ای از میزان تولید خود کاستند و در مقابل کشورهایی مانند کویت و عراق بیشتر از میزان تعیین شده از سوی اوپک تولید نفت داشته‌اند که همین مسئله گویای بالا رفتن سطح تقاضا برای نفت خام است که طوفان سندی و خسارت‌های ایجاد شده در خط لوله دریای شمال نیز در آن تاثیری نداشته است. در این بین بالا‌ترین میزان تولید نفت خام اوپک مربوط به عربستان است که برخی آمارهای رسمی این کشور را درست نمی‌دانند.
البته آمار غیررسمی اوپک بر تولید روزانه ۹میلیون و ۹۱۷ هزار بشکه عربستان تاکید می‌کند، در حالی که گزارش این کشور از تولیدش حدود ۹میلیون و ۸۰۷ هزار بشکه را هدف گرفته است. آمار رسمی عراق نیز از میزان تولید نفت خام دو میلیون و ۹۱۵ هزار بشکه در روز است؛ در حالی که تولید غیررسمی آنها 2 میلیون و ۹۵۲ هزار بشکه اعلام می‌شود. در همین حال آنچه که شاید کمتر به آن توجه شده، تاثیرگذاری میزان تولید نفت ایران در جایگاه فعلی آن در اوپک است. در حالی که بسیاری کاهش میزان تولید نفت ایران را عاملی برای کاهش خام‌فروشی می‌دانند، توجه به این نکته ضروری است که از نگاه برخی کاهش میزان تولید، جایگاه ایران را در اوپک و در مجامع بین‌المللی ممکن است تغییر دهد. سابقه نشان می‌دهد که کشوری مانند اندونزی به عنوان تنها کشور عضو اوپک از منطقه آسیا- اقیانوسیه در پی کاهش قابل توجه میزان تولید نفت، از اوپک خارج شده است.
نفتی‌ها همچنان سکوت می‌کنند
در مورد وضعیت تولید نفت در ایران طبق آنچه تاکنون مقامات رسمی و غیررسمی اعلام کرده‌اند مسائلی مانند سن بالای چاه‌های نفتی و کمبود سرمایه‌گذاری می‌تواند عامل تغییر در این میزان تولید شود. اندونزی در سال ۱۹۶۲ و پس از دوسال از تشکیل سازمان اوپک در بغداد، به سازمان اوپک پیوست و در چهار سال قبل، پس از ۴۵ سال عضویت در این سازمان خواستار جدایی از اوپک شد.
با وجود این، برخی مقامات نفتی با درنظر گرفتن راهکارهای جدید در تلاش برای جذب مشتریان جدید هستند تا جایگاه ایران به عنوان دومین کشور صادرکننده نفت تغییری نکند. اما با توجه به نزدیک شدن به جلسه بعدی اعضای اوپک و انتخاب دبیرکل این سازمان، مسئولان نفتی ارائه آمار رسمی تولید نفت ایران را جدی نگرفته و از بیان رسمی آن خودداری می‌کنند. هنوز نهاد مشخصی برای ارائه این آمار تعیین نشده است، چرا که تاکنون هریک از نهادهایی که میزان تولید نفت ایران را اعلام کرده‌اند، از سوی مقامات نفتی تایید نشده‌اند. سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که اگر میزان تولید نفت ایران بر اساس آمار و طبق تعهد اعضای اوپک صورت می‌گیرد، چرا باید چنین آمار مهمی از سوی منابع آگاه اعلام شود و چرا وزارت نفت و البته معاونت برنامه‌ریزی این وزارتخانه برای ارائه این آمار اقدامی نمی‌کنند؟
