آرمان – در حالیکه رئیس کل بانک مرکزی از ارائه مشوقهایی به صادرکنندگان برای عرضه ارز حاصل از صادرات در مرکز مبادلات ارزی خبر داد، اما به گفته برخی صادرکنندگان، این قشر معتقد هستند در این شرایط این مشوقها اهمیتی ندارد و ارز خود را در اتاق مبادلات ارزی ارائه نمیکنند. محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته در گفتوگو با ایسنا با اشاره به دو نرخی بودن ارز اظهار کرد: برای صادرکنندگانی که ارز خود را به مرکز مبادلات ارزی کشور آورده و عرضه کنند مشوقهایی از جمله معافیتهای مالیاتی و معافیت حقوق ورودی گمرکی در نظر گرفته میشود و به هر میزان ارز که برای واردات کالاهای اساسی نیاز داشته باشند در اختیار آنها قرار داده خواهد شد.
این سخنان بهمنی در حالی است که اسدالله عسگر اولادی، عضو اتاق ایران در گفتوگو با آرمان در واکنش به چنین وعدههایی میگوید: «ما نه معافیت مالیاتی میخواهیم و نه مشوقهای صادراتی. چون در چنین شرایطی هیچ صادرکنندهای به دنبال مشوقهای صادراتی نیست. معافیت مالیاتی نیز در اختیار دولت نیست که با صدرو بخشنامهای آن را لغو کنند. اگر قرار است معافیت مالیاتی لغو شود باید از طریق مجلس صورت بگیرد.»
رضیمیری، رئیس کنفدراسیون صادرکنندگان نیز در گفتوگو با آرمان با اشاره به شرط معافیت مالیاتی در صورت ارائه ارز در اتاق مبادلات ارزی اظهار میکند: «هیچکس نمیتواند صادرات را از مالیات معاف کند، مگر اینکه این معافیت مالیاتی در مجلس به تصویب برسد. این موضوعی است که در برنامه پنجم و چهارم توسعه نیز به آن اشاره شده است. بر این اساس اظهارات دولت و بانک مرکزی درخصوص ارائه مشوقهایی مانند معافیتهای مالیاتی یا معافیت حقوق ورودی گمرکی نوعیپیمانسپاری ارز با چراغ خاموش و دقیقا بر عکس توافقنامه ششبندی وزارت صنعت، معدن و تجارت است.»
دبیر انجمن نساجی نیز در گفتوگو با فارس با اشاره به تهیه فرمهایی در گمرک برای صادرکنندگان گفته است: در این تعهدنامهها از صادرکنندگان سوال شده که ارز حاصل از صادرات را چگونه به کشور برمیگردانید. .به این ترتیب، برگرداندن ارز حاصل از صادرات به کشور حتمی است و صادرکنندگان باید توضیح دهند که به چه روشی این ارز را به کشور میآورند که این نوع تعهدنامه نیز به منزله پیمانسپاری ارزی است.
موضوع ارائه ارز صادرکنندگان در اتاق مبادلات ارزی و نحوه ارائه آن از جمله مباحثی است که مدتی پیش مطرح شد. برگزاری جلسات متعدد بین تصمیمگیران بخش دولتی و فعالان بخش خصوصی توافقنامه ششبندی بود که به موجب آن صادرکنندگان ارز صادراتی خود را با نرخ توافقی در اختیار واردکنندگان قرار میدادند. این توافقنامه که به امضای مقامات وزارت صنعت، معدن و تجارت رسید، در همان زمان هم مورد انتقاد دو گروه قرار گرفت؛ برخی از فعالان بخش خصوصی چون معتقد بودند از برخی بندهای این توافقنامه بوی پیمانسپاری ارزی به مشام میرسد که در سالهای گذشته بر فضای اقتصاد ایران حاکم بود و دیگری وزارت اقتصاد و دارایی که معتقد بود توافقنامه باید تا حد ممکن صادرکننده را ملزم به ارائه ارز در این اتاق کند.
اکنون در شرایطی که قرار بوده صادرکنندگان با اتکا به توافق خود با وزارت صنعت و تجارت ارز خود را به واردکنندگان بدهند، با بخشنامهای از گمرک مواجه شدهاند که کار صادرات و واردات را دشوار کرده است. میری رضی، با اشاره به این موضوع میگوید: «هر روز بخشنامه جدیدی به ما ابلاغ میشود که بر اساس آخرین بخشنامه ابلاغ شده واردکنندگان مجبور نیستند ارز خود را تنها از مرکز مبادلات ارزی دریافت کنند بلکه راهکار دیگری هم برای آنان وضع شده است که آن صادرات در مقابل واردات است. یعنی واردکننده و صادرکننده ارز خود را با هم مبادله کنند که اگر این چنین باشد این موضوع دیگر شکل پیمانسپاری ارزی پیدا نمیکند.»
همه راهها به اتاق مبادلات ارزی ختم میشود
این روزها تمام مباحث صادراتی و وارداتی به اتاق مبادلات ارزی ختم میشود. از یک سو صادرکنندگان با کمک مشوقهای مختلف به ارائه ارز خود در این اتاق تشویق میشوند و از طرف دیگر بر اساس مصوبه اخیر واردات تنها با ارز مبادلهای امکانپذیر است. در این میان سوال اصلی این است که آیا این مرکز توانایی تامین حدود 70 میلیارد دلار نیاز ارزی سالانه کشور را دارد و اینکه این مرکز تاکنون چه میزان ثبت سفارش داشته و چه میزان آنها تخصیص یافته است.
در این مورد صمد کریمی، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی در گفتوگو با آرمان بیان میکند: «از ابتدای شروع به فعالیت این مرکز تا تاریخ دوم آذر ماه امسال معادل 8387 فقره ثبت سفارش در این مرکز تخصیص یافته است.» کریمی در پاسخ به تعداد سفارشهای ثبت شده و تخصیص نیافته نیز میگوید: «آمار این سفارشها در مرکز وجود دارد اما ما آن را علنی نمیکنیم.» از ابتدای راهاندازی اتاق مبادلات ارزی و لزوم ارائه ارز پتروشیمیها و صندوق توسعه ملی در این مرکز همواره مورد تاکید بوده است اما اخبار مختلفی از عدم ارائه ارز صادراتی پتروشیمیها در این اتاق شنیده شد. از طرف دیگر باید دید در حالی که واردات اکنون تنها با ارز مبادلاتی و از طریق اتاق مبادلات امکانپذیر است، آیا صادرکنندکان ارز خود را در این اتاق عرضه کردهاند که واردکنندگان بتوانند نیاز وارداتی خود را از طریق آن تامین کنند؟ سخنگوی مرکز مبادلات ارزی در این مورد آمار و اطلاعاتی ارائه نکرده اما با تاکید بر حضور صادرکنندگان در این اتاق اظهار میکند: «روزانه بیش از دهها صادرکننده برای ارائه ارز خود به این مرکز میآیند و ما با کمک بانک مرکزی و مشوقهای مختلف این کار را انجام میدهیم.»
این اظهارات کریمی در حالی است که رئیس کنفدراسیون صادرکنندگان با تاکید بر نبود یک مکانیزم اجرایی درست در بدنه دولت برای حل مشکلات ارزی صادرات و واردات میگوید: «در حالی که ارز ناشی از صادرات به دلیل تحریم بانکها نمیتواند وارد ایران شود، چطور میتواند در اتاق مبادلات ارزی در اختیار واردکنندگان قرار بگیرد؟ دولت خودش هم مکانیزم دقیق و روشنی برای این کار ندارد. من هم به عنوان یک صادرکننده ترجیح میدهم تا قبل از تعیین و تعریف یک مکانیزم روشن فعالیت صادراتی خود را متوقف کنم.»
عسگراولادی هم به عنوان عضو اتاق ایران اعلام میکند: «ما ارز خود را در اختیار واردکنندگان قرار میدهیم اما در جایی خارج از اتاق مبادلات ارزی. چون به دلیل تحریم بانکها امکان ارائه ارز در اتاق مبادلات ارزی وجود ندارد.» در همین راستا دبیر انجمن صنایع نساجی نیز در گفتوگو با فارس تصریح کرده است: با تصویب بخشنامه اخیر گمرک باید عرضه ارز مبادلهای بهاندازهای افزایش یابد که تمام نیاز واردکنندگان تأمین شود، در حالی که طی سه ماه گذشته تنها حدود 30 درصد از ثبت سفارشهای انجام شده توسط مرکز مبادلات منجر به گشایش اعتبار شده است.
در حالی که در چند روز اخیر بخشنامههایی مانند ممنوعیت واردات با نرخ صرافیها در جهت تک نرخی شدن ارز مطرح شد اما معاون کل سازمان توسعه تجارت اعلام کرده است: مشکل ممنوعیت واردات با ارز آزاد به زودی حل میشود.