به گزارش اتاق خبر، هیچ تلاشی برای محدود کردن انتشار گازهای گلخانهای از خود نشان نمیدادند اما این وضعیت در حال تغییر است. به گزارش گاردین، قیمت زغالسنگ سقوط کرده، سنگآهن هم وضعیت بهتری ندارد و این شرایط منجر به آن شده که منبع اصلی درآمدهای «پیلبارا» به خطر بیفتد. به همین دلیل است که شرکتهای معدنی، چشم امید خود را به آینده دوخته و به دنبال آن هستند که به سمت اقتصادهای سبز سالهای پیشرو حرکت کنند. به این صورت است که تولید تعدادی از عناصر نادر خاکی مانند نئودیمیم و ایتریم برای استفاده در آهنرباهای توربینهای بادی و گالیم و ایندیم برای پنلهای خورشیدی و لامپهای کممصرف در دستور کار آنها قرار گرفته است. در حالی که ظرفیت تولیدی تمام این عناصر به یک اندازه نیست، وضعیت تقاضای آینده باعث میشود که چشمانداز روشنی برای آنها ترسیم شود. میزان تقاضای پیشبینی شده برای سالهای آینده نشان میدهد که هر میزان رشد در تولیدات به راحتی به فروش خواهد رسید. بیشترین میزان این تقاضا برای تولید انرژیهای سبز، ذخیره الکتریسته و راهاندازی ناوگان خودروهای شارژی است که شرکتهایی مانند «تسلا» به شدت برای به تسخیر بازار آنها در دهههای پیشرو تلاش میکنند.
در انتظار فرا رسیدن لحظه حمله
شرکت دانشبنیان «ردبک فناوریز» که از دانش پژوهشگران دانشگاه کوئینزلند بهره میبرد، به تازگی اعلام کرده که به شیوه نوینی برای ذخیره انرژی خورشید به موثرترین راه، دست یافته است. به گفته این شرکت واقع در بندر بریزبین، به این صورت، بازارهای استرالیا متحول خواهد شد و نیاز به لیتیوم به یکباره افزایش خواهد یافت. به همین دلیل است که برخی شرکتهای معدنی مانند آلتورا وارد عمل میشوند. این شرکت به شدت به دنبال آن است که زمانبندی پروژه لیتیوم «پیلگانگورای» خود را به صورتی مدیریت کند تا زمان اتمام آن با شروع دوره تحول باتریها همزمان شود. در این صورت آلتورا خواهد توانست خود را به عنوان یکی از مهمترین شرکتهای تولیدکننده لیتیوم استرالیا و حتی جهان مطرح کند. شرکت معدنی آلتورا، هماکنون قراردادی با یک تولیدکننده چینی باتری (لیوانرژی) امضا کرده است. به موجب این قرارداد، از هماکنون شرکت چینی، خرید محصولات آلتورا را تضمین کرده و در همین بین، پیشرفت پروژه تولیدی هم براساس برنامهها بوده است. به تازگی مطالعات امکانسنجی پروژه معدنی جدید به انتها رسیده و بر امکان معدنکاری، فرآوری اسپادومین (سنگ سختی که منبع لیتیوم است) پیلگانگورا مهر تایید زده شده است. در همین حال، زیرساختها و لجستیک مورد نیاز این پروژه به خوبی تامین شده است.
استرالیا به دنبال حفظ بازار
آلتورای استرالیا، تنها نمونهای از ۴۰ شرکت این کشور است که در حوزه لیتیوم به فعالیت میپردازند. براساس آمارهای مرکز زمینشناسی امریکا، در سال ۲۰۱۵م، استرالیا بیش از هر کشور دیگری لیتیوم تولید کرد. تولیدات این فلز در استرالیا در این سال به ۱۳ هزار و ۴۰۰ تن رسید. شیلی با ۱۱ هزار و ۷۰۰ تن، در جایگاه دوم تولیدکنندگان جهان قرار گرفت. تا امروز، بیشترین مصرف لیتیوم در تولید آلومینیوم، سرامیک و شیشه بوده اما باتریهای لیتیوم-یون تبدیل به پرکششترین بازار این محصول معدنی شده است. دلیل رشد چشمگیر این بازار، همانطور که پیش از این هم بیان شد، برنامه شرکت تسلا برای تولید تعداد بیشتری از این باتریها در سالهای آینده است. گفته میشود تولید باتریهای لیتیوم-یون یکی از کارخانههای سال ۲۰۲۰م تسلا، از تمام باتریهای لیتیوم یون تولیدی جهان در سال ۲۰۱۳م بیشتر خواهد بود. بیشتر فعالیتهای معدنی این کشور در ایالت استرالیای غربی انجام میشود. این ایالت خانه عملیاتهای معدنی بزرگی مانند پروژه «تالیسون» است. این پروژه که در جنوب غربی معدنیترین ایالت استرالیا واقع شده است، یک معدن لیتیوم با سنگهای سخت است که بیش از ۲۵ سال سابقه فعالیت دارد و در حال حاضر بزرگترین معدن لیتیوم جهان به شمار میآید. دامین گرکو، استاد آینده منابع در دانشگاه فناوری سیدنی (که روی آینده پایدار پژوهش میکنند)، میگوید: باید محتاط بود. زمانی که بازارهای نوظهور خود را نشان دادند و تولید باتریهای لیتیوم-یون افزایش یافت، برخی از انواع این محصول، مناسبتر از نمونههای دیگر آن هستند. گرکو ادامه میدهد: به طور کلی دو راه برای تولید لیتیوم وجود دارد. یکی از آنها استخراج آن از سنگهای سخت است که استرالیا هم بیشترین تولیدات جهانی این شیوه را دارد اما روش دیگر، که در امریکای جنوبی متداولتر است، استحصال لیتیوم از دریاچههای نمک یا بهدست آوردن آن از آب شور دریاها و استفاده از آن در باتریهاست. فرآوری دریاها نیاز شدیدی به آب دارد و ضربه شدیدی به منابع آب کشورهای خشک میزند. با این حال، این روش ارزانتر از فرآوری سنگهای سخت بوده و از بسیاری جهات دیگر هم اثربخشی بیشتری دارد. استرالیا امیدوار است که چالش آب بتواند، رقبای آنها را از دور خارج کند. در این بین، شرکت لیتیوم استرالیا در یک همکاری پژوهشی مشترک با «ونوس متالز کورپ» به راهی برای کاهش هزینه فرآوری سنگهای سخت هم دست یافته که کار رقابت را برای سایر کشورهای جهان دشوارتر میکند.
پایان انحصار ۲ قطبی؟
هر چند گزارش گاردین از بخش لیتیوم استرالیا، با خوشبینی بسیاری برای این کشور به همراه است، برخی از منابع دیگر هنوز از سلطه استرالیا بر معادن جهان، با قطعیت سخن نمیگویند.
به گزارش سازمان زمینشناسی امریکا، در حال حاضر ایالات متحده، آرژانتین، استرالیا، برزیل، شیلی، چین، پرتغال و زیمبابوه، بزرگترین تولیدکنندگان لیتیوم جهان هستند (۷۰ درصد لیتیوم جهان را ۲ کشور استرالیا و شیلی تولید میکنند). با این حال، وضعیت ذخایر این محصول اندکی تفاوت دارد و بولیوی، شیلی و آرژانتین بیشترین شانس را برای افزایش تولیدات خود دارند. پس از این ۳ کشور هم، امریکا، چین و استرالیا قرار گرفتهاند. موضوع اصلی آن است که ظرفیت شناسایی شده لیتیوم در کشورهای جهان، تضمینکننده آینده آنها نیست. دستکم، تاکنون به جز ایالات متحده و استرالیا، هنوز کشور دیگری پروژههای معدنی خاصی را برای تولید و افزایش لیتیوم شروع نکرده است. ایالات نوادا امریکا، جایی است که از آن با نام پایاندهنده انحصار چندقطبی لیتیوم یاد میکنند. در این ایالت، چندین تولیدکننده در حال انجام پروژههای توسعهای خود هستند تا با قدرت وارد آیندهای سودآور شوند. در حال حاضر، حتی لیتیوم به عنوان یک محصول معدنی هم مبادله نمیشود و محل خرید و فروش آن در بازارهای جهانی نیست. چند تولیدکننده محدود این ماده معدنی، قراردادهایی بلندمدت با مصرفکنندگان لیتیوم منعقد کردهاند و محصولات خود را در همین چارچوب به فروش میرسانند. به همین دلیل است که قیمت کنونی لیتیوم بر پایه قراردادها است و نوسانات آن تا حد زیادی کنترل شده اما سال جاری میتواند، سال تغییر این وضعیت باشد و قیمت لیتیوم به سطوح بیسابقهای برسد.
بیم و امید برای ایران
ایران هم با آنکه در حال حاضر نه در بین ۱۰ تولیدکننده برتر لیتیوم جهان قرار دارد و نه ذخیره قابلتوجهی برای آن کشف شده، ممکن است بتواند با توسعه اکتشافها و جذب اصولی سرمایهگذاران خارجی، تبدیل به یکی از بازیگران این عرصه شود. معاون اکتشاف سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور چندی پیش، از کشف ذخایر غنی لیتیوم در دریاچه نمک قم خبر داده بود. بهروز برنا با بیان به اینکه در دریاچه نمک توانستهایم در ۴۰ تا ۵۰ نمونه گرفته شده؛ لیتیوم بالای ۲۰۰ گرم در هر تن را بهدست آوریم، عنوان کرده بود: در دنیا لیتیوم ۴۰ گرم در هر تن اقتصادی است و این نشان میدهد که کشور در زمینه ماده نادر لیتیوم نیز مزیتهای اقتصادی زیادی دارد.با این حال برای بهرهبرداری از این ذخایر معدود اما بسیار سودآور، نیاز به جذب سرمایهگذاران خارجی وجود دارد که با توجه به فضای پس از رفع تحریمها، امکان آن محتملتر به نظر میرسد. با این حال، منابع لیتیوم ایران از دریاچه نمک بهدست میآید و در صورتی که استرالیا بتواند راهی ارزانقیمت برای فرآوری محصولات خود بهدست بیاورد، کار ایران برای رقابت در لیتیوم هم دشوار خواهد شد.
منبع: صمت