به گزارش اتاق خبر، اتفاقي که سال‌ها محل بحث ميان کارشناسان و مسئولان کشور بود، حالا رنگ و بوي جدي‌تري به خود گرفته و به نظر مي‌رسد ديگر در روزهاي گذار از ريال به تومان قرار گرفته‌ايم. بسياري از کارشناسان اعتقاد دارند که اين سياست بيشتر شبيه به يک جراحي زيبايي است که مسئولان از ترميم بيماري‌هاي اقتصاد کشور دور نگه مي‌دارد و در بلندمدت هم نمي‌تواند تاثير مثبتي بر ساختار بازارها بگذارد. در اين زمينه «آرمان ملي» گفت‌وگويي با کامران ندري، تحليلگرمسائل پولي و بانکي و عضو هيات علمي دانشگاه امام صادق (ع)، انجام داده است که در ادامه مي‌خوانيد.
بعد از اسکناس 50 هزار توماني، بانک مرکزي در چاپ جديد ايران‌چک 100 هزار توماني هم چهار صفر را محو کرده است تا رسما تغيير واحد پول ملي و تبديل ريال به تومان کليد بخورد؛ اين اقدام چه تاثيري بر اقتصاد کشور مي‌گذارد؟
خود بانک مرکزي هم اعلام کرده است که حذف چهار صفر از پول ملي تاثيري بر شاخص‌هاي کلان اقتصادي نمي‌گذارد؛ بدين معنا که نمي‌توان ارتباط چنداني بين تعداد صفرهاي پول ملي و شاخص‌هاي کلان اقتصادي نظير تورم، رشد اقتصادي، توليد ناخالص داخلي و ... قائل شد. اين طرح فقط يک نوع اصلاح واحد پول ملي به حساب مي‌آيد که در دستور کار دولت قرار گرفته است. قرار هم نيست که تغييري در اصل قيمت کالاها و خدمات به وجود بيايد؛ فقط در گفتار و معاملات روزمره اعداد کمتري بر زبان معامله‌گران جاري مي‌شود. امروز هم شهروندان در محاوره از هزار، ميليون و ميليارد کمتر استفاده مي‌کنند. مي‌گويند فلان کالا دو تومان قيمت دارد؛ حال طرف مقابل بنا به اطلاعاتي که از بازار و جامعه دارد، متوجه مي‌شود که منظور گوينده 2000، دو ميليون و يا دو ميليارد تومان است.
پس به نظر شما مشکلاتي نظير رشد تورم يا عمق‌يافتن رکود با سياست‌هايي نظير حذف چهار صفر از پول ملي حل نمي‌شود؟
خير؛ اين سياست رافع مشکلات کلان اقتصاد ايران نيست. علاوه بر تورم و رکود، امروز ما با مشکلاتي نظير بيکاري، فضاي بيمار کسب‌وکار، معضلات بانکي، حمل‌ونقل دارايي و رکود صنعت بيمه و تامين اجتماعي مواجه هستيم؛ اگر اين امکان وجود داشت که تمام اين معضلات با حذف صفر از پول حل شود، دولت زودتر اقدام به طراحي اين سياست مي‌کرد و اصلا ديگر اقتصاد به مرحله مشکل نمي‌رسيد. به‌رغم تمام نکاتي که به آن اشاره شد حذف چهار صفر مي‌تواند يکسري سهولت‌هايي به وجود آورد، اما در ميان‌مدت. اتفاقا در ابتدا ممکن است مشکلاتي در معاملات روزانه به وجود آيد؛ مدتي زمان مي‌برد تا مردمي که به نقل‌وانتقال پول با حساب ريالي عادت داشتند خود را با واحد پولي جديد وفق دهند. يعني ممکن است فردي از دستگاه‌هاي پوز يا عابربانک استفاده کند و طبق عادت گذشته صفر بيشتري به کار ببرد. به هر حال بعد از مدتي رويه جديد جا مي‌افتد و طبيعتا کارکردن با اعداد کوچک‌تر مي‌تواند براي شهروندان و افرادي که به اقتضاي شغلشان زياد با اعداد و ارقام سروکار دارند، راحت‌تر باشد. به‌ويژه حسابداران و متصديان بانک‌ها که مدام درگير اعداد هستند با رويه ساده‌تري امور خود را پيش مي‌برند و ديگر نياز نيست درگير تعدد صفرها باشند. اما بايد توجه داشت که اين اتفاق در بعد خرد اجتماع رخ مي‌دهد و نمي‌توان آن را به حوزه کلان اقتصاد ارتباط داد.
در رابطه با تاثير رواني حذف چهار صفر نظر شما چيست؟ آيا اين اقدام مي‌تواند به قول سخنگوي دولت از پول ملي اعاده حيثيت کند؟
در اين زمينه بايد ريشه‌هاي تورم خشکانده شود که طبيعتا حذف چهار صفر از پول ملي تاثيري بر اين ماجرا ندارد. درباره تاثير رواني آن هم نمي‌توان اظهار نظر کرد. اين موضوع نه تاييد مي‌شود و نه رد؛ پس از اجراي اين سياست است که مي‌توان در رابطه با بعد رواني آن صحبت کرد. آنچه بر بهبود ارزش پول ملي تاثير مي‌گذارد برنامه‌هايي نظير کنترل رشد نقدينگي و ساختارسازي قوي اقتصاد و بازارهاست که تاثير بسزايي در کنترل تورم چه در بعد رواني و چه در بعد واقعي مي‌گذارد. همان‌طور که گفته شد حذف چهار صفر تاثير مثبتي جز سهولت در کارها ندارد. من حتي با عبارت «اعاده حيثيت از پول ملي» موافق نيستم؛ با يک اقدام شکلي و صوري نمي‌توان حيثيت از دست رفته را به پول ملي بازگرداند. تقويت پول ملي و اعاده حيثيت آن به اقدامات جدي‌تر اقتصادي، سياسي، بنيادي و ساختاري نياز دارد؛ البته اين بدان معنا نيست که اقدام شکلي صورت نگيرد، اما اقدامات بنيادي بايد اولويت داشته باشد. بدون اقدامات بنيادي، تغيير شکل پول تاثير خاصي بر بهبود ارزش آن نمي‌گذارد. جدا از اين بايد توجه داشت با افزايش حجم نقدينگي و عبور آن از 2500 هزار ميليارد تومان، اعداد و ارقام چنان بالا رفته‌اند که کارشناسان و حسابرسان هم در تحليل‌ها و محاسبات خود با مشکل مواجه مي‌شوند؛ شايد حذف چهار صفر حداقل بتواند اين مشکلات را کنار بگذارد.
ما امروز در اقتصاد ايران با مشکل تورم حدود 40 درصدي مواجه هستيم؛ نگاهي به تجربه ديگر کشورها در حذف صفر از واحد پولي، نشان مي‌دهد بيشتر اقتصادهايي موفق بوده‌اند که ابتدا تورم را کنترل و سپس صفرها را حذف کرده‌اند. آيا بهتر نيست ما هم ابتدا به تورم تک‌رقمي برسيم و بعد از آن اين اقدام شکلي را انجام دهيم؟
حذف صفر از پول ملي هميشه امکان‌پذير است. کشورهايي بوده‌اند که دفعات زيادي اين کار را انجام داده‌اند. در اين زمينه هم نمي‌توان موفقيت و شکستي براي کشورها در نظر گرفت. از آخرين باري که ايران از پول خود صفر حذف کرد، حدود 80 سال مي‌گذرد؛ در دوره پهلوي اول يک صفر از پول ملي ايران حذف و قران هم تبديل به ريال شد. با توجه به تورم که در اين 80 سال رخ داد، اين بار دولت تصميم دولت چهار صفر را از پول حذف کند. اگر منظور از شکست اين سياست، بازگشت دوباره صفرهاست، دولتي که يک بار تعدادي صفر را از پول خود حذف کرده، بار ديگر هم اين کار را انجام مي‌دهد. منتهي داستان اين است که بنيان‌هاي اقتصاد بايد ترميم شوند.
