ترامپ عصر یکشنبه درست پیش از آنکه سوار هواپیمای ایر فورس وان شود تا از باشگاه گلفش در نیوجرسی سفری کوتاه به واشنگتن داشته باشد، به خبرنگاران گفت: «نمیدانم چه بلایی سر پوتین آمده»، چند ساعت بعد، او در پستی درباره رهبر روسیه نوشت: «او کاملاً دیوانه شده است.» انتقادات ترامپ از پوتین اما تاکنون منجر به حرکتی عملی نشده است.
رئیسجمهور ترامپ عصر یکشنبه درست پیش از آنکه سوار هواپیمای ایر فورس وان شود تا از باشگاه گلفش در نیوجرسی سفری کوتاه به واشنگتن داشته باشد، به خبرنگاران گفت: «نمیدانم چه بلایی سر پوتین آمده»، چند ساعت بعد، او در پستی درباره رهبر روسیه نوشت: «او کاملاً دیوانه شده است.»
انتقاد نادر ترامپ از ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، پس از چند روزی مطرح شد که در آن شدیدترین بمباران شهرهای اوکراین در سه سال گذشته رخ داد، حملاتی که عمدتاً غیرنظامیان را هدف قرار داده بود، از مناطق مسکونی در کییف گرفته تا خوابگاههای دانشجویی. این حملات تنها چند روز پس از آن صورت گرفت که ترامپ تماس تلفنی دو ساعتهای با پوتین داشت که خود آن را «عالی» توصیف کرد و قول داد بلافاصله به مذاکرات مستقیم صلح منجر شود.
بر اساس گزارش نیویورکتایمز، ترامپ مدتهاست گفته با پوتین «رابطه خوبی» دارد، و این نخستینبار نیست که از دیدن حملات روسیه به غیرنظامیان اوکراینی ابراز شوک میکند. یک ماه پیش، او در واکنش به حمله موشکی و پهپادی روسیه به اوکراین از جمله زمینهای بازی شلوغ نوشت: «ولادیمیر، بس کن!»
با این حال، ترامپ هرگز این حملات را به تصمیم خودش برای نپیوستن به تحریمهای مالی جدید اروپا علیه روسیه یا ارائه تسلیحات و کمکهای جدید به اوکراین، که هفته گذشته نیز بر آن تأکید کرد، ربط نداده است. نتیجه این وضعیت، خلأیی راهبردی است که در آن ترامپ از ادامه کشتار توسط روسیه شکایت میکند، اما تاکنون حتی حاضر نشده کوچکترین هزینهای برای پوتین تعیین کند.
به گفته چندین کارشناس و مقام پیشین دولتی، این الگو آشناست: ترامپ سیگنال عقبنشینی از جنگی را میدهد که آن را «جنگ اروپا» مینامد، سپس از خواستههای تکراری پوتین که عملاً معادل تسلیم اوکراین است اظهار شگفتی میکند، و در پی آن حملات روسیه شدت میگیرد. ترامپ گهگاه اصرار میکند که «قطعاً» در حال بررسی تحریمهاست، از جمله همین یکشنبه. اما هر بار که زمان تصمیمگیری درباره همراهی با اروپا در اعمال تحریمهای اقتصادی جدید میرسد، عقب میکشد.
ایان برمر، رئیس مؤسسه مشاوره ژئوپلیتیک «یوریشیا گروپ»، روز دوشنبه نوشت: «روسیه آتشبس را رد کرده و ترامپ بهتدریج کنار کشیده است.» او افزود: «در نتیجه، حمایت از اوکراین در میان آمریکاییها روزبهروز کماهمیتتر میشود.»
برمر پیشبینی کرد: «آنچه در ادامه اتفاق خواهد افتاد، درگیریهای بیشتر است، حملات گستردهتر روسیه در سراسر اوکراین و کاهش محدودیتها برای حملات اوکراین به داخل خاک روسیه.»
آخرین دور از این تعامل عجیب میان رهبران آمریکا و روسیه درست هفته گذشته رخ داد. ترامپ که آشکارا خواهان برگزاری نشست رو در رو با پوتین است، اعلام کرد تنها او و پوتین قدرت و نفوذ لازم برای پایان دادن به جنگ را دارند. اما تا پایان گفتوگوی تلفنیشان، ترامپ موضع خود را تغییر داد و گفت اکنون این مسئله به عهده اوکراین و روسیه است که از طریق مذاکره مستقیم جنگ را تمام کنند.
در گفتوگوی بعدی با رهبران آلمان، فرانسه، ایتالیا و فنلاند، بههمراه رئیس کمیسیون اروپا، ترامپ دیدگاه متفاوت دیگری را بیان کرد. او گفت پوتین فکر میکند در جنگ پیروز است و بهدنبال استفاده از این برتری خواهد بود. به گفته چند مقام مطلع از جزئیات این گفتوگو، ترامپ صریحاً روشن کرد که هیچ قصدی برای اعمال فشار، چه برسد به تحریمهای اقتصادی شدید، بر روسیه ندارد.
یکی از این مقامات که به دلیل نداشتن مجوز رسمی برای صحبت درباره مکالمه، نخواست نامش فاش شود گفت: «او اساساً گفت من کنار میکشم.»
این مقام افزود ترامپ بهوضوح نشان داد که در حال کنار کشیدن از درگیری است، و این سخنان بازتابی از موضع عمومی معاونش، جیدی ونس، بود که گفته بود: «ما کاملاً آمادهایم که از ماجرا کنار برویم.» ترامپ همچنین روشن کرد که از تعهدی که چند هفته پیش به رهبران فرانسه، آلمان و بریتانیا مبنی بر همراهی در اعمال فشار اقتصادی به روسیه در صورت رد آتشبس داده بود، عقبنشینی کرده است.
ترامپ معمولاً مشتاق تهدید به اعمال تحریمهای اقتصادی یا تعرفههاست تا تصمیمات سایر کشورها را تحت تأثیر قرار دهد، اما بارها برای روسیه استثنا قائل شده است. وقتی او در اوایل آوریل تعرفههای «روز آزادی» را علیه شرکای تجاری جهان اعلام کرد، روسیه تا حد زیادی از این تعرفهها مستثنا بود.
پس از تماس تلفنی هفته گذشته با پوتین، مقامات کاخ سفید اعلام کردند که تحریمها علیه روسیه کارنامه موفقی نداشتهاند و اعمال آنها در راستای منافع ایالات متحده نیست.
اما عقبنشینی ترامپ از اعمال فشار بر روسیه فقط به مسائل اقتصادی محدود نمیشود. او تلاش وزارت دادگستری آمریکا برای جمعآوری مدارک جنایات جنگی روسیه در اوکراین برای محاکمه در دادگاههای بینالمللی را متوقف کرده است. در سومین سالگرد جنگ، ایالات متحده از رأی دادن به قطعنامهای در سازمان ملل که روسیه را بهعنوان آغاز کننده حمله معرفی میکرد، خودداری کرد، اقدامی که واشنگتن را در تقابل با موضع متحدان ناتو، و در کنار کشورهایی چون کره شمالی قرار داد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، که نمیخواست رویارویی تنشزای خود با ترامپ در دفتر بیضی در ماه فوریه را تکرار کند، با دقت از انتقاد مستقیم نسبت به ترامپ پرهیز کرده، در حالی که میان درخواست از پوتین برای توقف جنگ و امتناع از فشار به روسیه در نوسان بوده است.
اما زلنسکی روز دوشنبه در پستی در شبکههای اجتماعی خواستار تحریمهای اقتصادی بیشتری شد و نوشت: «فقط حس مصونیت از مجازات مطلق است که میتواند به روسیه اجازه دهد چنین حملاتی را انجام دهد.»
خود ترامپ آشکارا امیدوار است که از این درگیری عبور کند، و درست هفته گذشته درباره امکان عادیسازی روابط با مسکو ابراز نظر کرده بود. او پس از گفتوگو با پوتین نوشت: «روسیه میخواهد پس از پایان این حمام خون فاجعهبار، تجارت گستردهای با ایالات متحده داشته باشد و من با آن موافقم.»
اما در میان همه این سخنان متناقض ترامپ، هیچ توضیحی وجود ندارد که چرا او نتوانسته از رابطهاش با پوتین برای متوقف کردن خشونتها، حتی برای یک آتشبس ۳۰ روزه استفاده کند.
در دوران مبارزات انتخاباتیاش، ترامپ اغلب استدلال میکرد که پوتین در دوران ریاستجمهوری باراک اوباما و جو بایدن به آنها بیاعتنا بوده چون «برایشان احترامی قائل نبوده.» او میگفت اگر خودش رئیسجمهور شود، اوضاع فرق خواهد کرد و «در ۲۴ ساعت جنگ را تمام میکند.» (هرچند بعداً گفت که این جمله طنزآمیز بوده است.)
اما روز یکشنبه لحن ترامپ تغییر کرده بود. او گفت: «از کاری که پوتین میکند راضی نیستم. او دارد آدمهای زیادی را میکشد. نمیدانم چه بلایی سر پوتین آمده. سالهاست او را میشناسم. همیشه با او کنار آمدهام. اما حالا دارد موشک به شهرها میفرستد و مردم را میکشد و من اصلاً از این وضعیت خوشم نمیآید.»
ساعاتی بعد، ترامپ نوشت که هدف پوتین بازپسگیری کل اوکراین است، چیزی که در تناقض کامل با اظهارات دو ماه پیش مذاکرهکننده اصلی او، استیو ویتکاف، در مصاحبه با تاکر کارلسن بود. در آن مصاحبه، ویتکاف گفته بود: «چرا باید بخواهند اوکراین را ضمیمه کنند؟ دقیقاً به چه دلیل؟ نیازی به چنین کاری ندارند.»
اما ترامپ روز یکشنبه درباره پوتین نوشت: «اگر او چنین کاری بکند، به سقوط روسیه منجر خواهد شد!»
دمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین، اظهارات ترامپ درباره رئیسجمهور روسیه را بیاهمیت دانست و آنها را «واکنشی احساسی» توصیف کرد.