اتاق خبر - انتخابات پارلمانی ترکیه روز یکشنبه برگزار شد.حزب عدالت و توسعه با کسب اکثریت کرسی های پارلمان برنده انتخابات پارلمانی زودهنگام ترکیه شد. بر اساس نتایج اولیه انتخابات پارلمانی اول نوامبر ترکیه حزب عدالت و توسعه موفق به کسب بیش از 49 درصد آرا شده است. حزب جمهوریخواه خلق با کسب بیش از 25 درصد آرا و 131 کرسی پارلمان در جایگاه دوم قرار گرفت. حزب کردی دموکراتیک خلق ها نیز با کسب بیش از 10 درصد آرا توانست به عنوان سومین حزب ترکیه به پارلمان راه یابد.در همین راستا و برای بررسی هرچه بهتر تحلیل و پیامدهای نتایج انتخابات به سراغ دکتر ستار عزیزی، کارشناس مسائل بین المللی و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا رفته ایم. مشروح این گفت وگو در ادامه خواهد آمد:
اتاق خبر - جناب دکتر لطفا به عنوان نخستین سئوال بفرمایید بگوئید که تحلیل کلی شما از نتایج انتخابات پارلمانی ترکیه و پیروزی قابل توجه حزب عدالت و توسعه چیست؟
عزیزی:با توجه به کارنامه و عملکرد چند سال اخیر طبیعی بود که در انتخابات پنج ماه قبل که در ترکیه برگزار شد حزب عدالت و توسعه بعد از چندین سال که به تنهایی موفق شده بود دولت تشکیل بدهد با وضعیتی روبرو شود که ناچار به تشکیل دولت ائتلافی شود این در حالی بود که اردوغان تصور می کرد موفق خواهد شد با کسب حد نصاب لازم رفراندوم قانون اساسی را برگزار کند که حتی با کسب حد نصاب مورد نظر نیازی به برگزاری رفراندوم نباشد اصلاحات قانون اساسی برای برپایی رژیم ریاستی در نظام حقوق اساسی ترکیه را از طریق مجلس انجام دهد. اما نه تنها آن پیش بینی ها و آمال و آرزوها محقق نشد بلکه تشکیل دولت تک حزبی حزب عدالت و توسعه هم امکان پذیر نشد. در چنین شرایطی من فکر می کنم دولت ترکیه دست به کار تاکتیکی ای زد که از لحاظ سیاسی جوانمردانه نبود و آن هم تشدید ناامنی چه در داخل ترکیه و چه در خارج از مرزهای این کشور بود. در داخل شاهد انفجارهای بمب و کشته شدن مردم این کشور بودیم و اتهاماتی به داعش داده شد و هنوز هم ثابت نشده است که در عمل آیا واقعاً کار داعش بوده یا خیر؟ و اگر بوده است چطور سازمان امنیتی این کشور به راحتی چنین فضایی به آنها داده است و متهمینی که در لیست سیاه قرار داشتند به سادگی در این کشور آمد و شد کرده و اقدام به انجام حملات تروریستی کرده اند. همچنین در خارج از مرزها هم از یکسو خطر داعش را مطرح کردند و از سوی دیگر با حوادثی که در سوروچ روی داد زمینه را برای آغاز دوباره جنگ با پ.ک.ک پس از چند سال فراهم کردند. این اتفاقات و شرایط جدید فرصت لازم را به دولت ترکیه داد که مردم را نگران بکند از اینکه دوره ای از ناامنی، بی ثباتی سیاسی، اقتصاد آسیب دیده و رو به افول و خطر تروریسم در حال تشدید است و همه ی این ها دست به دست هم دادند برخی از رای دهندگان که پنج ماه پیش به حزب عدالت و توسعه رای نداده بودند اینبار به جای حزب حرکت ملی آرای خود را در سبد حزب حاکم بریزند و نهایتاً شاهد هستیم که در روز یکشنبه آرایی بسیار فراتر از پیش بینی خود مقامات ارشد حزب را بدست آوردند.
اتاق خبر - یعنی به باور شما ایجاد حس ناامنی در جامعه مهمترین عامل جهش آؤای حزب عدالت و توسعه از 40 درصد در خرداد ماه به 49 درصد در آبان ماه است؟
عزیزی: بله همانطور که اشاره کردم بعد از اعلام نتایج انتخابات در بهار و عدم دستیابی به نتیجه مطلوب، حزب حاکم راه و شیوه ای تازه را در پیش گرفت و لذا فکر می کنم مهمترین عامل موفقیت و جهش حزب عدالت و توسعه ایجاد حس ناامنی در جامعه بود و اینکه مردم ترکیه می دیدند با این روند تشدید ناامنی ها قاعدتا یک دولت ائتلافی نخواهد توانست به خوبی جلوی آن بایستند و همین امر تصور بی ثباتی بیشتر در یک دولت ائتلافی را در ذهن تقویت می کرد لذا بخشی از مردم با ترس از ادامه بی ثباتی و ناامنی در ترکیه آرای خود را به عدالت و توسعه ایها دادند تا با اینکار شاید مانع از تداوم افول رشد اقتصادی و امنیت در این کشور شوند روندی که دستاوردهای اقتصادی قابل توجه در دو دهه اخیر را به شدت به خطر انداخته بود.
اتاق خبر - یکی از نکات قابل توجه این انتخابات تثبیت ورود کردها به پارلمان برای نخستین بار در تاریخ جمهوری ترکیه است، به باور شما این مساله چه اهمیتی در عرصه سیاسی ترکیه و چه پیامدها و نتایجی بدنبال خواهد داشت؟
عزیزی: حزب عدالت و توسعه برای آنکه بتواند به هدفش برسد و آرای خودش را افزایش دهد دو گروه مرجع را هدف قرار داده بود و در واقع آرای دو گروه را. یک گروه ارای حزب ملی گرای ترک ها بود گروهی که به رغم داشتن زاویه با اردوغان اما به دلیل تفکرات ضد قویمیتی و سختگیرانه شان علیه کردها کم کم بخشی از آرایشان به سمت عدالت و توسعه جلب شد جنگ با پ.ک.ک در جذب هرچه بیشر رای ملی گراهای نزدیک به حزب حرکت ملی تاثیر به سزایی داشت. افول 39 کرسی توسط حزب حرکت ملی نشان از آن دارد که این آرا عمدتاً روی خوش خود را به حزب حاکم نشان داده اند. اما گروه دیگر هم کردها بودند که حزب حاکم کوشید اولاً مانع از دستیابی به ورودی 10 درصدی شود و یا دست کم بخشی از آرای آنها را از آن خود کند. برای این مهم شاهد هستیم در شهرهای مهمی نظیر دیاربکر حزب عدالت و توسعه با تبلیغات گسترده نامزدهای معروفی را کاندیدا کرد همچنین فشارهابر دفتار حزب دموکراتیک خلق ها افزایش یافت تعداد زیادی از نیروهای این حزب بازداشت شدند و دهها دفتر این حزب در نقاط مختلف ترکیه مورد حمله قرار گرفت. اما با تمام این اواصف در نهایتا کردها توانستند یکبار دیگر از محدودیت 10 درصدی ورود به پارلمان که از زمان کودتای کنان اورن در ترکیه گذاشته شده است عبور کنند و در قامت یک حزب راهی پارلمان شوند. به هر حال یک اقدام و قدم مثبت و موثر در عرصه سیاسی ترکیه است و طبیعتاً دولت مرکزی این کشور در دوره آتی مجبور خواهد شد توجه بیشتری به مطالبات مناطق کردنشین و کردهای ترکیه داشته باشد. این امر تاثیر بسزایی در مساله ورود یا عدم ورود ترکیه به پارلمان اروپا خواهد داشت.
اتاق خبر - به عنوان آخرین سئوال لطفا بفرمایید که ارزیابی شما از تاثیر نتایج انتخابات و پیروزی مجدد حزب عدالت و توسعه در حوزه سیاست خارجی ترکیه چیست؟ سیاست خارجی آنکارا در قبال خاورمیانه بطور عام و سوریه بطور خاص آیا با نوعی تغییر و تحول مواجه خواهد شد یا خیر؟
عزیزی: طبیعا در نگاه اول به نظر می رسد این آرای زیادی که اردوغان نسبت به انتخابات پنج ماه پیش گرفت مسلما به وی اعتماد به نفس بیشتری از قبل می دهد و باعث می شود اردوغان تصور کند مردم کماکان به او اعتماد دارند تا سیاست های پیشین خود را اجرا بکند. اما قاعدتاً تغییر و تحولاتی نیز روی می دهد بطور مثال حضور کردها در پارلمان و کسب 59 کرسی باعث می شود تا حزب حاکم نتواند به راحتی سیاست های پیشین خود علیه کردهای سوریه را ادامه دهد و از میزان سیاست تهاجمی اش علیه آنها بکاهد. همچنین در مساله کلی سوریه دست کم در کوتاه مدت به نظر نمی رسد ترکیه رویه فعلی خود یعنی تلاش برای تغییر نظام حاکم در ترکیه را تغییر دهد اما نهایتا این کشور نیز می بایست به واقعیات آتی تمکین کند و اگر توافقی بین المللی و منطقه ای روی دهد از آن حمایت کند.
گفت و گو از ریحانه تهامی
