به گزارش اتاق خبر در این یادداشت آمده است: ایران و چین در دوران تحریم نیز مناسبات بسیار گسترده تجاری و سیاسی داشتند و در واقع چین با اینکه خود با قطعنامه های تحریمی علیه ایران مخالفتی نداشت، اما در همان دوران، شریک راهبردی تجاری ایران محسوب می شد. با وجود این در شرایط فعلی سفر آقای شی جی پینگ رئیس جمهور چین را می توان در چند محور مهم اقتصادی و سیاسی ارزیابی کرد:
جمهوری اسلامی ایران همانطور که اعلام کرده است به دنبال مصرف صرف کالاهای تولیدی کشور های جهان نخواهد بود. الگوی اقتصاد مقاومتی که توسط رهبر معظم انقلاب تبیین و ابلاغ شده، در واقع روی تولید داخلی تأکید می کند و با این دورنما اهداف خویش را پیش می برد. از سوی دیگر ایران در زمان تحریم یکی از بزرگ ترین کشور های مصرف کننده کالاهای مصرفی چینی ها بوده است و با این وجود چین امروز نسبت به از دست دادن این بازار بزرگ احساس خطر می کند.
مهم تر از آن اینکه چینی ها می دانند که ایرانی ها نسبت به کالاهای چینی ذهنیت خوبی ندارند و تمایل آنها نسبت به کالاهای مرغوب دیگر بیشتر است. با این توضیح چینی ها برای از دست ندادن فرصت ایران براساس آنچه خودشان و همچنین مسئولان ما ادعا می کنند، به دنبال سرمایه گذاری هستند.
گزارش ها اینطور نشان می دهد که چینی ها سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز و همچنین شرکت در پروژه خط لوله صلح که انتقال گاز ایران را به پاکستان در دستور کار قرار داده است و سرمایه گذاری در معادن کشور را دنبال می کنند. باید گفت که استقبال از چین اگر به سمت سرمایه گذاری پیش برود باید خشنود بود و اگر بار دیگر به سمت مصرف کالاهای تولیدی آنها پیش رود، باید نگران بود و تامل کرد.
یکی دیگر از موضوعاتی که جمهوری اسلامی ایران را برای چین امروز، کشوری مهم و راهبردی کرده، موضوع احیای جاده ابریشم است. جاده ابریشم در گذشته شبکه راه های به هم پیوسته ای بوده که با اهداف تجاری شرق آسیا را به خاور میانه و آفریقا و اروپا متصل می کرد؛ مسیری که تا سده پانزدهم میلادی به مدت 1700 سال، بزرگ ترین شبکه بازرگانی دنیا بود.
احیای این جاده مهم اقتصادی بزرگ که امروز کمرنگ شده، برای چینی ها بسیار اهمیت دارد. آنها ایران را پل اتصال خود به بازار های بزرگ دنیا در اروپا می دانند و با اهداف بلند اقتصادی که چینی ها برای آینده تجاری و سیاسی خود دیده اند ناگزیر هستند که این مسیر را احیا و برای آن پول خرج کنند. چینی ها 2راهبرد را در این مسئله درنظر دارند:
الف) جاده ابریشم دریایی: یکی از مهم ترین و پرجمعیت ترین شهرهای دنیا شانگهای است. این شهر قطب اقتصادی چین است و در کرانه چپ رودخانه هوانگ پو در جنوب یانگ تسه با فاصله اندکی از اقیانوس آرام بازوی اقتصادی مهم چین است. یکی از اهداف این سفر چینی ها به جمهوری اسلامی ایران، اتصال بنادر شانگهای به بنادر ایران در بندرعباس و بندر بوشهر است که می توانند از این طریق به بازارهای منطقه و تنگه استراتژیک باب المندب نیز راه پیدا کنند.
ب)جاده ابریشم ریلی: خط راه آهن بندرعباس تا مشهد و سرخس یکی از راهبردی ترین خطوط ریلی دنیا برای چینی ها محسوب می شود زیرا می توانند از این طریق به بازارهای ایران و بعد از آن به بازارهای اروپایی و آفریقا راه پیدا کنند. به همین دلیل چینی ها هرچه سریع تر با فراهم شدن شرایط آن به دنبال تکمیل این خط راه آهن و تبدیل شدن آن به یک جاده ابریشم ریلی هستند.
از سوی دیگر رئیس جمهور چین سفر منطقه ای نیز به مصر و عربستان داشته است. در شرایط فعلی منطقه ای و بین المللی و با درنظر گرفتن شرایط داخلی چین می توان این سفر را در چند محور مجزا بررسی کرد که به اختصار به آن اشاره می کنیم:
چینی ها یک کشور عملگرا هستند و سیاست های خود را براساس اهداف از پیش تعیین شده تعریف می کنند. باید درنظر داشت که چینی ها به سرعت در حال پیشرفت هستند و برای این روند رشد، نیاز جدی به انرژی دارند. آنها دریافته اند که برای این منظور باید به خاورمیانه نزدیک شوند و سفر به مصر، عربستان و ایران نیز در همین راستا ارزیابی می شود. خاورمیانه مملو است از انرژی و چینی ها به این انرژی از همه محتاج ترند.
در شرایط فعلی که تنش میان ایران و عربستان زیادشده و هم اکنون گفته می شود که قطع رابطه کامل میان کشور ما و عربستان سعودی صورت گرفته است، چینی ها احساس خطر کرده اند که مبادا نیاز آنها به انرژی که بخش عمده آن توسط این دو کشور تأمین می شده است، دستخوش نوسان و تغییر شود.
آنها به هر صورت که شده حتی نقش یک میانجیگر بین المللی میان ایران و عربستان را ایفا می کنند که منافع شان دستخوش تغییر نشود. در واقع باید گفت بی شک یکی از اهداف این سفر مهم میانجیگری میان ایران و عربستان سعودی است.
از نقش اقتصاد و انرژی در برنامه ها و رویکرد چینی ها که بگذریم، باید توجه کرد که چینی ها یک رقیب استراتژیک برای آمریکایی ها محسوب می شوند و درصدد رسیدن به قله اول اقتصاد دنیا در سال 2035 هستند.
آنها دریافته اند که هرجا آمریکایی ها تأثیر گذار شده اند، درصدد نفوذند، خود دست پیش گرفته و گوی سبقت را از آنها می ربایند. خاورمیانه در معادلات چینی ها به همین دلایل اهمیت پیدا کرده است و به یقین آنها یکی از تأثیرگذاران آینده نه چندان دور در این منطقه خواهند بود.
*منبع: روزنامه همشهری، چهارم بهمن 1394
