به گزارش اتاق خبر و به نقل از کجارو، شاید اگر ده سال پیش به شما می‌گفتند که شلوغ‌ترین فرودگاه برای پروازهای بین‌المللی در آینده در یکی از بیابان‌های کشورهای عربی خواهد بود، باور نمی‌کردید. اما حقیقت این است که جغرافیای مسیرهای هوایی بین‌المللی در جریان یک انقلاب تحول‌آفرین است و خاورمیانه کلیدی‌ترین نقطه‌ی این جغرافیا است.
ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی یعنی نزدیک به چهار دهه و به دلیل قرار گرفتن در شرایط تحریم‌های بین‌المللی در این مدت، از جریان این تحول بزرگ دور مانده است. این در حالی است که یک کشور عربی از این موقعیت به نفع خود به خوبی استفاده کرده است. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا اکنون برای بازگشت به این بازی و ایفای نقشی موثر در صنعت هواپیمایی بین‌المللی، دیر نیست؟
برای بررسی پاسخ این سوال بد نیست به گذشته نگاهی بیاندازیم و به دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی برگردیم.
در آن زمان، خطوط هوایی به دنبال گسترش اولین نسل از هواپیماهای جت بین قاره‌ای بودند. این موضوع سبب شد که سفرهای هوایی با تحولی روبه رو شود. این تغییر بزرگ، سرعت پروازهای تجاری را دوبرابر کرد و زمان سفرهای بین قاره‌ای را به نصف رسانید.
تغییر بزرگ دیگر، برنامه‌ریزی مسیرهای هوایی بود. چرا که هواپیماهای جت توسعه یافته و قادر بودند مسافت بیشتری را بدون توقف، بین شهرهای بزرگ پرواز کنند.
یکی از شرکت‌های هواپیمایی که همواره به دنبال انحصار خطوط هوایی بود، شرکت پان آمریکن است. زمانی که بوئینگ، اولین هواپیمای جت بین قاره‌ای خود یعنی ۷۰۷ را تولید کرد، پان آمریکن یکی از مشتری‌های اصلی آن بود. این شرکت، اولین بوئینگ ۷۰۷ را به پرواز در سراسر دنیا فرستاد. مجرب‌ترین خلبان این شرکت به همراه جمعی از مدیران به چندین فرودگاه پرواز کردند. آنها به مقامات سیاسی کشورها توضیح دادند که در صورت فراهم کردن امکاناتی مانند باند فرودگاه جدید، کمک‌های ناوبری، گیت‌ها و سالن‌های بهتر و پایگاه‌های تعمیر و نگهداری، مایل به همکاری با آنها هستند.
یکی از مکان‌های مد نظر این شرکت آمریکایی، تهران بود. به علاوه، تهران همواره موقعیتی مناسب در مسیرهای هوایی متصل‌کننده‌ی اروپا، خاور میانه و آسیا داشته است. در نقشه‌ی مسیرهای شرکت پان آمریکن پس از گسترش سفرهای هوایی بعد از جنگ، لندن، فرانکفورت، رم، استانبول، تهران، دهلی، بانکوک، هنگ کنگ و توکیو قرار داشتند.
با ورود هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷، این شرکت توانست مسیرهای سریع‌تری برای پروازهای بین‌المللی خود تدارک ببیند. به عنوان مثال، با این پروازها مسافران می‌توانستند به طور مستقیم از لندن یا فرانکفورت به تهران و از تهران به هنگ‌کنگ یا بانکوک پرواز کنند.
تهران با توجه به موقعیت جغرافیایی‌اش که در مرکز این خطوط هوایی قرار گرفته بود، می‌توانست در شبکه‌ی بین‌المللی هواپیمایی به یک قطب هوایی تبدیل شود بدون اینکه خودش مقصد سفر باشد. موقعیت جغرافیایی تهران به گونه‌ای است که می‌تواند توقف‌گاهی برای پروازهای هوایی باشد و از این جهت بسیار حائز اهمیت است. در واقع، تهران موقعیتی مشابه آتلانتا، بالتیمور و شیکاگو در آمریکا دارد.
شبکه‌ی مسیرهای بین المللی توسط شرکت پان آمریکن ایجاد شد و دهه‌های متمادی سایر شرکت‌های هواپیمایی آن را دنبال می‌کردند. با ورود نسل جدید هواپیماهای جت و امکان پرواز در فاصله‌های طولانی‌تر، این شبکه به چالش کشیده شد. در سال ۱۹۸۵، تیم کلارک، مدیر پروژه برنامه‌ریزی برای ایجاد یک هواپیمایی جدید تحت عنوان امیریتس (Emirates) شد. این ایرلاین در دبی استقرار داشت.
کلارک، اهمیت جغرافیایی دبی را به عنوان موقعیتی در میانه‌ی مسیر بین اروپا و آسیا و نیز موقعیت عالی برای ارتباط با آفریقا، به خوبی درک کرده بود. وی دریافت که برای مسیرهای طولانی بین قاره‌ای، قطب‌هایی نظیر لندن و پاریس و فرانکفورت، تنها توقف‌گاهی برای مسافرانی هسستند که به این شهرها سفر می‌کنند.
امیریتس می‌توانست نقطه‌ی مرکزی ایده‌آلی برای به هم پیوستن پروازها در یک فرودگاه جدید بدون مزاحمت شهرهای اطراف و منع رفت و آمد شبانه باشد. این فرودگاه جدید می‌توانست باندهای متعدد و پایانه‌های شبانه روزی داشته باشد که بیشتر به ترکیبی از مراکز خرید و هتل شباهت دارد. به این ترتیب فرودگاه بین‌المللی دبی به وجود آمد.
امروزه دبی شلوغ‌ترین فرودگاه جهان برای پروازهای بین‌المللی است. این فرودگاه در سال ۱۹۹۰، ۴.۳ میلیون مسافر را جا‌به‌جا کرده است. این مقدار در سال ۲۰۱۵ به ۷۰ میلیون مسافر رسیده است.
یک مجموعه‌ی فرودگاهی جدید با پنج باند و چهار پایانه که در سال ۲۰۲۰ تکمیل خواهد شد، به منظور جا‌به‌جایی سالانه ۱۶۰ میلیون مسافر، طراحی شده است.
کلارک، به پشتوانه‌ی دو هواپیما، ایرباس A380، بزرگ‌ترین هواپیمای مسافربری جهان و بوئینگ 777، هواپیمایی امارات را گسترش داد. این هواپیمایی یکی از هوشمندانه‌ترین تلاش‌ها برای استفاده از هواپیماها در مسیرهای خاص بود. به عنوان مثال، استفاده از هواپیماهای بزرگ‌تر برای مسیرهای بین شهری پر‌مسافر و هواپیماهای کوچک‌تر برای مسیرهای خلوت‌تر.
امسال، هواپیمایی امارات طولانی‌ترین پرواز جهان به مسافت ۸۶۰۰ مایل از دبی تا پاناماسیتی را در برنامه دارد. در آمریکا، این هواپیمایی برای مقاصد مختلفی چون نیویورک، لس‌آنجلس، شیکاگو، دالاس، سیاتل، واشنگتن، سان فرانسیسکو، بوستون و اورلاندو پرواز دارد. این فرودگاه و شرکت هواپیمایی، سالانه نزدیک به ۲۷ میلیارد دلار برای دبی درآمدزایی می‌کنند.
به لحاظ جغرافیایی، تهران موقعیت بهتری نسبت به دبی دارد چرا که شمالی‌تر و به مسیرهای هوایی سنتی بین آسیا و اروپا نزدیک‌تر است. به علاوه، تهران این پتانسیل را دارد که فراتر از یک توقفگاه ساده در بیابان عمل کند و می‌تواند دروازه‌ای باشد برای ورود به ارزشمندترین آثار به‌جا‌مانده از دنیای باستان.
امروزه مهم‌ترین اولویت ایران، جایگزین کردن هواپیماهای از رده خارج است؛ ایرباس‌ها و بوئینگ‌هایی که بیست تا سی سال از عمرشان می‌گذرد.
روزی که تحریمات علیه ایران برداشته شد، ایران ایر اعلام کرد که ۱۱۴ هواپیمای جدید به ایرباس سفارش خواهد داد و انتظار می‌رود که بوئینگ نیز سفارش بیشتری دریافت کند. این هواپیمایی اعلام کرده است که برای یک دهه‌ی آینده به ۵۸۰ هواپیمای جدید نیاز دارد که ۳۰۰ تای آن برای پنج سال آینده است.
به هر حال با وجود رفع تحریم‌ها به نظر می‌رسد که در صنعت هواپیمایی عرصه‌ی دیگری برای رقابت با ابرقدرت‌های این حوزه گشوده شده است. موقعیتی که با استفاده از آن ایران می‌تواند رقبای خود از جمله دبی را به راحتی پشت سر بگذارد.
منبع: کجارو
