اتاق نیوز- اعضای کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی اتاق تهران که درهفته اخیر با برگزاری انتخابات هیات رییسه ، فصل جدیدی از فعالیت های خود را آغاز کرده اند، شانزدهمین نشست خود را با حضور سخنگوی مرکز مبادلات ارزی برگزار کردند. نشستی که به تجزیه و تحلیل مسایل ارزی و عملکرد این مرکز اختصاص داشت. "صمد کریمی" اما با اشاره به اینکه 15 روز از آغاز به کار این مرکز سپری شده است، گفت که برای قضاوت عملکرد این مرکز 15 روز دیگر به انتظار بنشینند.
اما این نشست با اخبار و رویدادهای بازار ارز آغاز شد؛ آنجا که "محمد مهدی رییس زاده" رییس جدید این کمیسیون از حاضران این نشست درخواست کرد که چنانچه اخباری دارند، اعلام کنند.»
آماده باش صرافان
در ابتدا، "بهروز صدیق نیکجو" رییس کانون صرافان ایرانیان گفت: «اتاق معاملات با پیشنهاد بانک مرکزی به جای بورس ارز فعالیت خود را آغاز کرد و توانست پس ازمدتی اولویت های بیشتری را تحت پوشش قرار دهد. به نظر می رسد اتاق مبادلات، بحران ارز را تا حدودی سر و سامان داده است.» او با اشاره به تکاپوی غرب برای اعمال دور جدید تحریم ها افزود:« اگر نقل وانتقال ارز از طریق سیستم بانکی با مشکل مواجه شد ،این وظیفه صرافان است که انتقال ارز را به انجام برسانند.» او افزود:« با توجه به امکاناتی که صرافان در سایر کشور ها تدارک دیده اند در صورت تشدید تحریم ها نیز مشکلی برای انتقال ارز نخواهند داشت. البته این روش، هزینه را افزایش داده و سرعت نقل و انتقالات را نیز کاهش می دهد.»
نمی دانیم جرم دستگیر شدگان چیست؟
پس از او، "احمد لواسانی" دبیر کل کانون صرافان درباره دستگیری فعالان باازر ارز توضیح داد:« از شامگاه روزچهارشنبه هفته گذشته دستگیری آنانکه باعنوان اخلالگران بازار ارز خوانده می شوند، آغاز شده است وهمچنان ادامه دارد. در این میان تعدادی از صرافان دارای مجوز نیز دستگیر شده اند.» او ادامه داد:« این افراد در حالی دستگیر شده اند که نمی دانیم جرمشان چیست؟ آیا جرم آنان گردش مالی بالا بوده است یا پولشویی؟ البته شنیده ایم که گردش مالی یک هزار میلیارد تومانی عامل دستگیری آنها بوده است.» او افزود:«نگرانی دیگر ناشی ازاخباری است که از مسدود شدن حساب این صرافان منتشر شده است. البته تعدادی از صرافان نیزهستند که اگرچه دستگیر نشده اند اما حسابشان مسدود شده است.»
در این میان یکی از اعضای کمیسیون از لواسانی پرسید که صرافان نرخ ارز را چگونه تعیین می کنند، آیا حقیقت دارد که این نرخ ها از طریق صرافان دوبی تعیین می شود؟
دبیرکانون صرافان این شائبه را رد کرد و گفت که نرخ ارز براساس عرضه وتقاضا تعیین می شود و در ابتدای روز نیزنرخ روز گذشته روی تابلوها می نشیند و گاه تحت تاثیر اخبار روز تغییر می کند. او گفت که دلار در روز پنج شنبه در صرافی های سبزه میدان در محدوده 3350 تا3370 در نوسان بود.
در همین حال "محمد مهدی رییس زاده" رییس کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی، گفت:« فعالان بازار ارز، دلار را با نرخ 2850 تومان از مشتریان خریداری می کردند؛ اما نرخ این ارزبرای فروش 3400 تا 3600 بود . درحالی که اگر کسی به میزان ناچیزی ارز نیاز داشت به سختی می توانست آن را تهیه کند.»
دبیر کانون صرافان در ادامه سخنانش گفت:« برخی براین عقیده اند که دلالی باید از اقتصاد ایران حذف شود، در حالی که دلالان حذف شدنی نیستند؛ اما می توان جذابیت های دلالی را کاهش داد. به هرحال بازار ارز، بازار پر سودی است و با حذف فیزیکی دلال ها مشکل بازار ارز برطرف نمی شود. » او که به نمایندگی از صرافان در کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی سخن می گفت، ادامه داد:« صرافان دوست دارند به مملکت خود خدمت کنند؛ ما راهبرد می خواهیم و تمایل داریم که در یک چارچوب قرار بگیریم.» لواسانی از آزاد سازی نرخ ارز دفاع کرد و گفت:« درشرایطی که تنها 15 روز از آغاز به کاراتاق مبادلات ارزی سپری شده است، اکنون حرف و حدیث هایی از خرید و فروش برگه های ثبت سفارش مطرح شده است در حالی که بهترین راه جلوگیری از شکل گیری چنین بازاری، آزاد سازی نرخ دلار است.»
درهمین حال "فریال مستوفی" نیزبا تایید سخنان او گفت:«اگراجازه دهیم که مدل عرضه وتقاضا نرخ ارز را تعیین کند، شاهد چنین مشکلاتی نخواهیم بود، تعیین نرخ ارز با دستور و فرمان، شدنی نیست.»
او گفت:« در حال حاضر، تعداد صرافی های مجاز در ایران فراتر از 627 واحد نمی رود و در تهران نیز200 صرافی فعالیت می کند. در حالی که تنها درلندن که البته شرایط تحریم برآن حاکم نیست، حدود 17 هزار صرافی فعالیت می کنند.»
لواسانی ادامه داد:«بسیاری از صرافی هایی که در تهران فعال هستند، حتی ممکن است 10 هزار دلار نیز در چنته نداشته باشند؛ با این وجود در یکی از برنامه های تلویزیونی نشان داد که دزدی از یک صرافی خارج شد و سه گونی دلار از صرافی خارج کرد.در حالی که شاید بانک ها نیز چنین موجودی را در خزانه خود نداشته باشند.»
این عضو کانون صرافان در پاسخ به سئوال مستوفی که پرسید:« وقتی صرافی های چنین اعتباری در اختیار ندارند، چرا به فعالیت خود ادامه می دهند» گفت که بسیاری از آنها مجوز دریافت کرده اند اما صراف نیستند.
صعود نرخ دلار طبیعی نیست
در ادامه این نشست "محسن حاجی بابا" عضو کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی گفت:« بسیاری از فعالان اقتصادی برای خرید ارز به اتاق مبادلات مراجعه کرده اند که به آنان ارز تخصیص داده شده است اما بانک ها پاسخی به آنان نداده اند. او ادامه داد:« اتاق مبادلات تنها به واردات کالا ارز تخصیص می دهد، تکلیف بقیه متقاضیان، نظیر بیماران، مسافران و 80 هزار نفری که عازم سفر حج هستند چه می شود؟» او همچنین از آنچه خود تحریمی می خواند انتقاد کرد و گفت:«به تعدادی از شرکت ها که تسهیلات ارزی دریافت کرده اند و معادل ریالی آن را نیز پرداخته اند، گفته شده است که باید رقم این تسهیلات را به نرخ روز ارز پرداخت کنند.» حاجی بابا در بخش دیگری از سخنانش به صعود نرخ دلار از 2140 تومان تا سقف 4200 تومان اشاره کرد و گفت که وضعیت پیش آمده در بازار ارز را طبیعی نمی داند. او در ادامه تخصیص ارز به کالاهایی که مشابه آن در داخل تولید می شود انتقاداتی را وارد کرد و گفت:«در اتاق مبادلات ارزی هنوز به واردات کالاهایی که در ایران تولید می شود، ارز اختصاص می یابد از دعای وان یکاد که از چین وارد می شود تا فرش ماشینی که از بلژیک وارد می شود.»
نمی توانیم تئوری های آدام اسمیت را پیاده کنیم
در ادامه این جلسه، " قربان دانیالی" مدیر عامل بانک صنعت و معدن نیز گفت:« در ایران، دولت، هم توزیع کننده و هم مصرف کننده ارزاست. و بازار ارز تحت تاثیر سیاست های حاکمیتی است. از این رو نمی توانیم برای مدیریت این بازار تئوری های آدام اسمیت را پیاده کنیم. حتی در بازر آمریکا نیز دولت با اتخاذ سیاست های پولی و مالی بازار را کنترل می کند. بنابراین در آزاد ترین اقتصاد ها نیز دولت اعمال قدرت می کند.» او با تاکید بر اینکه تخصیص درآمد های ارزی باید اولویت بندی شود، افزود:« اکنون در ذهن فعالان بخش خصوصی این پرسش نقش بسته است که در اتاق مبادلات ارزی چه می گذرد؟» او پیشنهاد کرد که در جلسات بعدی از نمایندگان دولت به عنوان عرضه کننده ارز نیز دعوت شود تا آنان نیز دیدگاه های خود را بازگو کنند.
اتفاقات بازار ارز دارای پیشینه است
در ادامه این جلسه اما نوبت که "کمال سید علی" معاون ارزی سابق بانک مرکزی و عضو کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی رسید.او درآغاز سخنانش به این نکته اشاره کرد که رویدادهای اخیر بازار ارز دارای پیشینه است. او افزود:« در بازار ارز، عرضه و تقاضا حرف اول را می زند. اگر بگوییم صراف ها به این مشکلات دامن زده اند، اشتباه کرده ایم.» او ادامه داد:« معمولا چنانچه قرار باشد اتفاقی در آینده رخ دهد، تاثیرش را امروز روی نرخ ارز می گذارد. در این میان کسی نمی داند که نرخ را چه کسی تعیین می کند، حتی در لندن نیز هنگامی که این موضوع را مورد بررسی قرار دادند، به نتیجه ای دست نیافتند.»
تحریک بازار توسط بانک مرکزی
سید علی ادامه داد:« در مقطعی که نرخ دلار دچار دوگانگی شد، میزان تقاضا نیز به دو برابر افزایش یافت. اما یکسان سازی نرخ ارز حدود 9 سال با موفقیت به اجرا درآمد و کسی به این موضوع فکر نکرد که ارز مهمتر از ریال است.» اوگفت:« در اوایل سال 1389 فروش ارز به صرافی ها آغاز شد و اصرار دولت برای پایین نگاه داشتن نرخ ارز سبب تحریک تقاضا شد و عده ای برای خرید ارز به بازار هجوم آوردند. در واقع فراخوان سرمایه ای که از سوی صرافی های عامل بانک مرکزی در دوبی صورت گرفت بازار را تحریک کرد.» معاون سابق بانک مرکزی در ادامه گفت:« به لطف مقررات ارزی، حدود 20 سال، میان منابع و مصارف تعادل برقرار بود؛ اما اکنون سرفصل های بسیاری وجود دارد که بانک مرکزی اهمیتی به آنها نمی دهد؛ مانند ارز حاصل از صادرات خدمت، ارز سفارتخانه های خارجی، ارز قراردادهای بیع متقابل» او ادامه داد:« از سوی دیگر ما در حالی خروج سرمایه را انکار می کنیم که در طول این سال ها قاچاقچیان ارز مورد نیاز خود را از داخل تامین کرده اند. به هرحال، خدماتی که مصارف ارزی آن از سوی بانک مرکزی تامین نمی شود، به سوی صرافی ها سوق می یابد.» او افزود:« تقاضا تنها اولویت های 10 گانه اتاق مبادلات نیست.»
او با طرح این پرسش که« مصارف دولتی ها چگونه تامین می شود» ادامه داد:« مصارف صدا وسیما که به 600 تا 700 میلیون دلار می رسد، یا شرکت های هواپیمایی که سالانه 500 تا 700میلیون دلار هزینه می کنند. حتی مدارس و مراکز فرهنگی خارج از کشورچگونه تامین می شود.» سید علی ادامه داد:« اگردر اتاق مبادلات ارزی، همه تقاضاهای موجود دربازاروسرفصل هایی که مورد اشاره قرارگرفت تامین شود، مشکلات برطرف می شود.»او ادامه داد:« اگر در فرایند راه اندازی اتاق مبادلات و در دوهفته نخست، حجم مبادلات به بیش از یک تا دومیلیارددلار می رسید ، بی تردید بازار عقب نشینی می کرد.» این عضو کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی همچنین پیشنهاد کرد:« در چارچوب اتاق مبادلات، ارز مسافری از 300 دلار به 500 دلار افزایش یابد. دانشجویان نیز باید به فهرست اولویت های این اتاق وارد شودچرا که در صورت تخصیص، ارز از بازار خارج نمی شود.» او براین عقیده است که مصارف دولتی نظیر مصارف سفارت خانه ها و شرکت های هواپیمایی باید مدیریت شود.سید علی گفت:«مدیریت مصارفی همچون قاچاق کالا، خروج سرمایه و سرمایه گذاری روی ارز که تقاضاهای واقعی بازار هستند اگر چه دشوار است اما بانک مرکزی باید به آن توجه کند. »
درهمین حال "صمد کریمی" سخنگوی اتاق مبادلات ارزی به جمع اعضای کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی پیوست تا گزارشاتی از عملکرد اتاق مبادلات ارزی ارائه کند.
اما پیش از توضیحات او، رییس این کمیسیون، از تغییر دوباره اولویت های 10 گانه تخصیص ارز انتقاد کرد و گفت:« براین اساس واردات کالاهای اساسی نهاده های دامی و دارو که در اولویت یک و دو قرار گرفته اند، مشمول تخصیص ارز مرجع هستند . به اولویت های 3 تا 8 ارز مبادله ای 2 درصد زیر قیمت بازار تعلق می گیرد . اما تعرفه گمرکی اولویت های 9 و 10 که اقلامی چون، ماشین آلات ، موبایل و رایانه را در بر می گیرد، دوبرابر شده است که به نظر می رسد، التهاب بازار را تشدید کند.»
رییس زاده خطاب به او پرسید که چرا در سیستم اتاق مبادلات ارزی، بانک ها برای تسریع فرآیند حواله ارز ها از صرافی های بهره نمی گیرند؟
نرخ واقعی ارز چقدر است؟
حاجی بابا هم گفت:« طبق قانون برنامه چهارم توسعه، فرمول تعیین نرخ ارز، تفاضل تورم داخلی و خارجی بود که به این فرمول به اجرا در نیامد و این گونه فنر ارز رها شد. او ادامه داد:« اکنون لازم است بررسی کنید که قیمت واقعی ارز چقدر است.»
دبیر کانون صرافان نیز با اشاره به اینکه صرافی ها دو تا سه روز پس از سفارش حواله ارز توسط مشتریان، رسید این حواله را به آنان تحویل می دهد، پرسید که این فرآیند ظرف چه مدتی در اتاق مبادلات صورت می گیرد؟
کریمی اماسخنانش را این گونه آغاز کرد:« در سال 1381 که یکسان سازی ارز صورت گرفت، تا سال 1389 در بازار ارز نوسان چندانی رخ نداد. در بهمن سال 1390 پس از جهش هایی که در نیمه دوم سال 1389 آغاز شد، نرخ ارز یکسان سازی شد و در نیمه نخست سال 1391 بار دیگر شاهد نواسانات شدید در بازار ارز بودیم. برای کاهش این التهاب نخست طرح بورس ارز مطرح شد و سپس اتاق مبادلات ارزی راه اندازی شد.»او ادامه داد:« تاکنون که 15 روز از اجرای این طرح سپری شده است، ارز 5 گروه کالایی در این سیستم تامین شده است که اخیرا گروه 6 نیز افزوده شد.البته هفته گذشته، وزارت صنعت معدن و تجارت درخواستی برای تخصیص ارز به گروه 7 را نیز به بانک مرکزی ارائه کرده است.»
کریمی گفت:«به دلیل حضور نمایندگان بانک ها و نشست هایی که در پایان هر روز در این مرکز برگزار می شود، فرایند پویایی شکل گرفته است.» سخنگوی مرکزمبادلات ارزی گفت:« تاکنون تراز تجاری کشور مثبت بوده است که پیش بینی می کنیم این تراز مثبت تا پایان سال پایدار بماند.» او در پاسخ به پیشنهاد سید علی گفت:« به دنبال آن هستیم که تقاضای بخش خدمات، دانشجویان و بیماران را نیز پاسخ دهیم.» اوادامه داد:« باید به سمتی برویم که همه تقاضا ها و دست کم تقاضاهای خرد را پاسخ دهیم. اما باید تاکید کنم که دچار محدودیت هستیم.»
اودرپاسخ به حاجی بابا گفت:« تفاضل تورم داخلی و خارجی نمی تواند مبنای تعیین نرخ ارزباشد نرخ ارز براساس توان اقتصادی کشور تعیین می شود.» او بابیان اینکه«مسایل اقتصادی بسیار پیچیده است» گفت:«انتظارات از طرح بسیاراست و با وجود تغییراتی که صورت گرفته است،هنوز تمام انتظارات پاسخ نگرفته است. اما اتفاقی که در این چند روز رخ داده این است، که شنیده ایم، میوه های درجه سه هم صادر شده اند.»
