
آرمان –طی چند سال گذشته راهاندازی بورس انرژی عملا تبدیل به محل چالشی برای نفت و بورس شده است؛ چنان که کارشناسان نفتی معتقد هستند بورس انرژی چراغ خاموش و بدون در نظر گرفتن الزامات حوزه نفت و گاز بهعنوان اصلیترین تامینکننده انرژی کشور در مسیر راهاندازی قرار گرفته و از سوی دیگر بورسیها نه تنها این مسئله را رد میکنند، بلکه نفتیها را بیتوجه به راهاندازی این بورس مهم معرفی میکنند.
هر چند طی ماههای گذشته راهاندازی بورس انرژی به صورت آزمایشی و بدون نفت رقم خورد اما گویا قرار است معاملات سلف نفت در این بورس انجام شود اما دامنه انتقادات از مجموعه صنعت نفت و بورس به دلیل نحوه راهاندازی این بورس به مباحث کارشناسی نیز کشیده شده و کارشناسان هم انتقادات زیادی درباره آماده نشدن زیرساختها و نحوه مدیریت این بورس در آینده و همچنین ابهاماتی که درباره احتمال استفادههای نادرست از آن وجود دارد، ابراز میکنند.
در حالی که محمد بهزاد، معاون وزیر نیرو و انرژی چندی پیش گفته بود هماهنگیهای لازم برای فعال شدن بورس انرژی توسط کمیته مشترک بازار سرمایه و برق انجام شده و تا دی ماه در این بورس معاملات واقعی انجام میشود، اما محمود رضا خواجه نصیر، رئیس امور بورسهای سازمان بورس و اوراق بهادار به آرمان ميگوید: برنامهریزیهای اولیه تا حدودی آماده شده اما بعید میدانم تا دی ماه راهاندازی رسمی بورس انرژی کلید بخورد. وی با بیان اینکه این بورس در دو بخش معاملات برق و معاملات سلف نفتی فعالیت خواهد داشت اظهار میکند: این دو بخش به صورت بالقوه آماده راهاندازی هستند اما با توجه به محدودیتهایی که دارند تا ماه آینده اجرایی نمیشوند و تا رفع محدودیتها زمان طولانیتری نیاز دارد.
خواجه نصیر با اشاره به دلیل اصلی این تعویق خاطر نشان میکند: با توجه به اینکه برق و نفت ساختاری کاملا دولتی دارند و مقید به بودجه هستند و تحت نظر مقررات حاکم بر شرکتهای دولتی هستند انعطاف پذیر نبوده و دارای محدودیت هستند. تنها به دلیل مسئلهای کوچک کلیه برنامهریزیها با تاخیر مواجه میشود. خواجه نصیر به معاملات سلف نفتی اشاره میکند و میگوید: این بخش باید سال گذشته کلید میخورد اما متاسفانه یکسال به تعویق افتاد اما امروز بحث راهاندازی آن بسیار جدی است و شرایط برای آن مهیا شده اما باز هم نیاز به هماهنگیهایی دارد. رئیس امور بورسهای سازمان بورس و اوراق بهادار تصریح میکند: تا سه ماه گذشته تصوری از معاملات انرژی در بورس نداشتیم اما با طراحی فرایندها و قراردادها به صورت آزمایشی تا حدودی اشکالات رفع شده است.
وی عنوان میکند: در بورس انرژی کلیه شرکتهای تولیدکننده برق میتوانند شرکت کنند و امکان خرید در بورس برایشان فراهم شده و اتفاق جدیدی نیست. وی همچنین به سیاستگذاریها درخصوص نرخ برق اشاره و بیان میکند: اگر در بازار و حوزه سیاستگذاریها قیمتها را افزایش دهند بورس به آزادسازی قیمتها کمک میکند و اگر هم سیاستها در زمینه تثبیت قیمتها حرکت کند بورس میتواند تاثیر گذار باشد. همچنین مدیر عامل بورس انرژی میگوید: برق نخستین محصول قابل معامله در بورس انرژی است که به صورت نقدی معامله میشود و سپس بازار دیگر محصولات در چهارمین بورس ایران راهاندازی خواهد شد.
مدیر عامل بورس انرژی با اشاره به ساختار این بورس میگوید: در این بورس به مرور بازار محصولات نفتی، مشتقه گاز، حق آلودگی زغالسنگ و بازار مشتقه این محصولات راهاندازی خواهد شد. شاپور محمدی یادآور میشود: تلاش میشود امنیت در این بازار جدید حاکم شود تا شاهد رعایت دقیق مقررات در انجام معاملات و حفظ اصل و سود ناشی از خرید و فروش در آن باشیم. همچنین محسن فاضلیان، مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه در این مورد گفته است: اوراق سلف نفتی که قرار است از سوی شرکت ملی نفت عرضه شود مقرر شده در مرحله نخست رقم کل اوراق سلفنفتی قابل انتشار ۵۰۰ میلیون دلار و به دو صورت ارزی (دلار) و ریالی و با سر رسید سه ساله و براساس قراردادهای سلف موازی و استاندارد شرکت ملی نفت منتشر شود و بانک عرضهکننده بانک سپه و مشاور عرضه، متعهد پذیرهنویسی و بازارگردان اوراق سلف نفتی، شرکت تأمین سرمایه امید است.
اما انتشار این اوراق برای نخستین بار است که در دنیا منتشر میشود. وی در مورد انتشار این اوراق گفته است: اوراق سلف نفتی در دو نماد دلاری و ریالی عرضه میشود که در نماد دلاری سقف سود درنظر گرفته نشده و سود آن در یک دوره سه ساله ۳۰ درصد تعیین شده است. همچنین نرخ بازخرید قبل از سر رسید اوراق دلاری با سود روزشمار هفت درصد تعیین شده است. به گفته فاضلیان، در نماد ریالی هم سود سه ساله برای اوراق سلفنفتی حداقل ۸۰ درصد تعیین شده که سقف سود نیز برای آن در نظر گرفته نمیشود، ضمن اینکه نرخ سود بازخرید اوراق ریالی قبل از سر رسید ۲۰ درصد است.
طبق سخنان وی براساس آمار اعلام شده بانک مرکزی ۱۸میلیارد دلار ارز در خانههای مردم موجود است که با انتشار این اوراق در این مرحله امکان جذب بخشی از ارزهای سرگردان و هدایت آن به حوزه سرمایهگذاری در صنعت نفت فراهم میشود. فاضلیان تصریح کرد: طبق مکانیسم طراحی شده دارندگان اوراق سلف نفتی پس از پایان دوره اختیار فروش اوراق خود را دارند، در این راستا مقرر شده شعب منتخب بانک سپه برای معامله این اوراق به نرمافزار معاملات آنلاین مجهز شوند؛ ضمن اینکه شبکه کارگزاری بورس انرژی هم در این حوزه فعال خواهد شد.