به گزارش اتاق خبر، البته حوزه‌های زغالی ایران بیشتر در دو واحد تکتونیکی رسوبی البرز و ایران مرکزی قرار دارند. وسعت نواحی زغال‌خیز ایران حدود ۱۰۰هزار کیلومترمربع ارزیابی شده و در مناطقی چون طبس، البرز و کرمان قرار دارند.
زغالی‌ترین استان‌های کشور
بهروز برنا، معاون اکتشافی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی درباره گستره استانی معادن زغال‌سنگ در ایران، عنوان کرد: در کل کشور ما از نظر وجود زغال‌سنگ شرایط به نسبت خوبی وجود دارد، اما مشکلاتی که در کشور ما در حوزه زغال‌سنگ دیده می‌شود مربوط به لایه‌های نازک زغال‌سنگ است. علاوه بر اینکه نوار کمری بالا و پایین زغال سنگ نیز سست است.
برنا با اشاره به اینکه زغال‌سنگ یک ماده اشتغالزا است و سخت‌ترین نوع استخراج را دارد، خاطرنشان کرد: بیشترین زغال‌سنگ در ایران به دوران دوم بازمی‌گردد. وی در ادامه با اشاره به استان‌هایی که بیشترین میزان زغال‌سنگ را در کشور دارا هستند، گفت: مهمترین استان‌هایی که در ایران از این موهبت طبیعی برخوردارند شامل استان‌های خراسان‌جنوبی، کرمان و مازندران هستند. اما به میزان کمتر در استان‌هایی چون گلستان، گیلان، سمنان، خراسان‌شمالی و رضوی، آذربایجان‌غربی و شرقی، اصفهان، یزد و حتی در استان لرستان نیز زغال‌سنگ دیده شده است.
معاون اکتشافی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در ادامه توضیح داد: در هر بازه زمانی هر استانی که از سازند شمشک برخوردار باشد، این سازند آن استان را برخوردار از زغال‌سنگ کرده است.
برنا درباره برآورد استخراج زغال‌سنگ در سطح کشور عنوان کرد: برآورد می‌شود، ذخایر زغال‌سنگ در کشور به ۳ میلیارد تن برسد. وی با اشاره به اینکه بیشترین میزان ذخیره زغال‌سنگ در استان خراسان‌جنوبی قرار دارد، بیان کرد: در حوزه طبس، زغال‌سنگ‌ها بیشتر از نوع حرارتی هستند و در دیگر حوزه‌ها زغال‌سنگ‌ها بیشتر از نوع کک‌شو محسوب می‌شوند. وی با اشاره به سایر استان‌های زغال‌خیز در کشور یادآور شد: البته معادن بزرگ زغال‌سنگ پرورده در مازندران یا معادن زغال‌سنگ زیرآب در سمت کیاسر در استان گلستان معادن تخت واقع شده‌اند. این معادن را می‌توان معادن زغال‌خیز دانست. حتی در استان تهران نیز در شمشک و قاچره قدیمی‌ترین ذخایر زغال‌سنگ وجود دارد.
رسوبات زغال‌دار در حوزه کرمان
استان کرمان یکی از بزرگترین استان‌های معدنی کشور است که معادن زغال‌سنگ ازجمله بزرگترین پهنه‌های معدنی کرمان به‌شمار می‌رود و هزاران نفر در این زمینه مشغول به کار هستند به‌طوری که بسیاری از شهرهای شمالی استان کرمان با ساختار کارگری شکل گرفته است.
بخش عمده اقتصاد شهرستان‌های شمالی استان کرمان همانند زرند، راور و کوهبنان به فعالیت معادن زغال‌سنگ وابسته است و بخش عظیمی از مردم این مناطق در معادن زغال‌سنگ مشغول به کار هستند.
زغال‌خیزی اصلی در بخش‌های دهرود، داربید خون و ظغراجه است و بخش‌های نیزار، باب نیزو و دشت خاک فاقد زغال‌خیزی است و فقط در بعضی از مناطق آن لایه‌های نازک و عدسی زغال‌سنگ وجود دارد. از نظر کیفی زغال‌سنگ‌های ناحیه کرمان از نوع هومیک هستند و زغال‌های ساپروپلیک در آنها وجود ندارد و ترکیب پتروگرافی آنها از کلارین درخشان تا دورین مات متفاوت است. مارک‌های گازی تا آنتراسیت به‌صورت پیاپی وجود دارد و در فاصله میان آنها مارک‌های کک‌شو، کک‌شو چرب و گازی چرب و به مقدار کمتر چرب وجود دارد.
۲۸ معدن زغال‌سنگ در طبس
مهمترین و بزرگترین معادن شناخته‌شده در ایران مربوط به معادن زغال‌سنگ طبس در استان خراسان‌جنوبی است. ۵۵ درصد ذخایر شناخته‌شده زغال‌سنگ ایران در منطقه طبس قرار دارد.
ذخایر زمین‌شناسی این منطقه ۲/۵میلیارد تن است که ۱/۱ میلیارد تن آن، ذخایر کک‌شو و در منطقه پروده و ۱/۴ میلیارد تن ذخایر زغال‌سنگ حرارتی در منطقه مزینو است. درباره معادن زغال‌سنگ طبس، محمد سالاری معاون امور معادن و صنایع معدنی خراسان‌جنوبی اظهار کرد: در طبس بیش از ۲۴ معدن زغال‌سنگ وجود دارد و ۴ پروانه جدید بهره‌برداری نیز برای معادن جدید زغال‌سنگ صادر شده است. در این معادن دو نوع زغال‌سنگ حرارتی و کک‌شو وجود دارد. میزان استخراج رسمی زغال‌سنگ در طبس به میزان ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تن می‌رسد.
سالاری با اشاره به نقشی که معادن زغال‌سنگ در اشتغالزایی این منطقه به‌وجود آورده‌اند، بیان کرد: این معادن سهم قابل‌توجهی در اشتغالزایی منطقه به‌وجود آورده‌اند و برای بیش از ۴۱۰۰ نفر اشتغالزایی کرده‌اند.
وی با اشاره به تجهیزات معدنی معادن زغال‌سنگ طبس عنوان کرد: با توجه به فرسوده‌شدن تجهیزات معدنی این معادن، چندی پیش نیز نشستی با هیات جمهوری چک با فعالان حوزه معدنی در طبس درباره تجهیزشدن معادن زغال‌سنگ برگزار شد. تمایل چک‌ها بیشتر بر تجهیزات معدنی زغال‌سنگ بود. البته اشتیاق این هیات، هم در حوزه معدن و هم در صنایع معدنی در طبس بود. از این‌رو بازدیدی یک‌روزه از معادن زغال‌سنگ انجام دادند.
لازم به یادآوری است، کارخانه زغال‌شویی شرکت زغال‌سنگ پروده طبس در جوار معدن شماره یک پروده در فضایی به مساحت ۵۶۲۰ متر مربع و با ظرفیت خوراک‌دهی ۳۰۰ تن بر ساعت احداث شده که با فرآوری زغال‌سنگ خام تولیدی معدن، محصول کنسانتره زغال‌سنگ را برای مصارف صنایع کک‌سازی تولید می‌کند. این کارخانه برای فرآوری سالانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن زغال‌سنگ خام و تولید ۷۵۰ هزار تن کنسانتره زغال‌سنگ با محتوای ۱۰/۵درصد خاکستر طراحی شده است. ناحیه پروده با وسعت ۱۲۰۰ کیلومتر مربع و ذخیره زمین‌شناسی ۱/۱ میلیارد تن زغال‌سنگ کک‌شو، یکی از ۴ ناحیه حوزه زغالی طبس و بزرگترین حوزه زغال‌سنگ کک‌شو ایران است.
درحال‌حاضر با اشتغال حدود ۱۰۰۰ نفر به طور مستقیم، ۵۰۰ نفر از طریق قراردادهای پیمانکاری و بیش از ۵۰۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم، در این مجموعه مشغول فعالیت هستند. به گزارش ایسنا، گروهی از فعالان صنعتی و اقتصادی جمهوری چک در قالب هیاتی متشکل از ۲۸ نفر به ریاست رایزن اقتصادی سفارت جمهوری چک در ایران که به خراسان‌جنوبی سفر کرده بودند از شرکت زغال‌سنگ پروده طبس به عنوان نخستین و بزرگترین معدن تمام مکانیزه زغال‌سنگ کشور بازدید کردند و توافقنامه همکاری بین شرکت زغال‌سنگ پروده طبس و شرکت اُستروی منعقد و امضا شد.
براساس این سند که به امضا رسید، همکاری لازم برای بررسی طراحی، ساخت، تامین و راه‌اندازی مجموعه دوم تجهیزات مکانیزه معدنی لانگوال برای معدن زغال‌سنگ طبس انجام خواهد شد.
منبع: صمت
