اتاق خبر: کریدور آسیایی ـ اروپایی موسوم به کریدور شمال ـ جنوب از هند تا روسیه را شامل می‌شود و از مسیر خلیج‌فارس در ایران به جمهوری آذربایجان و روسیه و از آنجا به اروپای شمالی و اسکاندیناوی می‌رسد. این کریدور همان مسیر ترانزیتی مهمی است که حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران، الهام علی‌اف، رییس‌جمهوری آذربایجان و ولادیمیر پوتین در نشست اخیر مشترک‌شان در باکو درباره راه‌اندازی آن مذاکره کردند.
طرح کریدور ۷۲۰۰ کیلومتری شمال ـ جنوب در راستای تکمیل مسیر جاده‌ای و ریلی از هلسینکی فنلاند در شمال اروپا تا بمبئی هندوستان در جنوب آسیاست. این مسیر می‌تواند ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه را از مسیر ایران و جمهوری آذربایجان به کشورهای حوزه اقیانوس هند و جنوب شرق آسیا برقرار کند.
مزیت‌های اقتصادی
مذاکره سران ارشد کشورها درباره یک مسیر نشان‌دهنده اهمیت ویژه آن مسیر برای کشورهاست. تسهیل در ارتباطات حمل‌ونقلی از یک سو و افزایش درآمدهای بازرگانی و ترانزیتی از سوی دیگر از دستاوردهای مهم راه‌اندازی کریدور شمال ـ جنوب خواهد بود.
درباره اهمیت و مزیت‌های کریدور شمال ـ جنوب، سیده فاطمه مقیمی، عضو هیات رییسه اتاق تهران که مسئول پیگیری‌های بخش خصوصی در کریدور شمال ـ جنوب و نماینده انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی در این زمینه بوده است می‌گوید: کریدور شمال ـ جنوب که به طور تقریبی ۱۶ سال است راه‌اندازی شده، مسیر حمل‌ونقل از مسیر هندوستان، ایران، روسیه و اروپا را بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کوتاه‌تر می‌کند.
به گفته وی، راه‌اندازی این مسیر به دلیل کاهش زمان ترانزیت، هزینه‌های ترانزیت را بین ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد و کشورهای مسیر می‌توانند از مزیت کاهش زمان ترانزیت بهره‌مند شوند.
نماینده انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایران در راه‌اندازی کریدور شمال ـ جنوب یادآوری می‌کند که در چند سال اخیر، ایران کشور امین به عنوان مقر دبیرخانه کریدور شمال ـ جنوب بوده است. مقیمی توضیح می‌دهد که برای بررسی مزیت‌های کریدور، در سال‌های گذشته بارها در این مسیر از هند تا روسیه سفر زمینی و بررسی‌های میدانی از این کریدور داشته است.
وی می‌افزاید: برای بهره‌برداری بهتر از این مسیر می‌توانیم برای آسانی و سرعت بخشیدن به عبور کانتینرها، تس
تاکید مقیمی بر لزوم تکمیل این کریدور با تکیه بر حمل‌ونقل چندوجهی یعنی ترکیب شیوه‌های مختلف حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای است.
یکی دیگر از فعالان حمل‌ونقل بین‌المللی کشور با تاکید بر اهمیت کریدور شمال ـ جنوب در تقویت ترانزیت ایران یادآوری می‌کند که در بهره‌برداری از این کریدور، ترکیبی از مسیرهای ریلی و جاده‌ای در دسترس کشورها خواهد بود اما نکته مهم در این میان، تکمیل خط‌آهن آستاراست که می‌تواند راه‌آهن ایران را به آذربایجان و از آنجا به روسیه و اروپا متصل کند.
رضا کامی، عضو کمیسیون حمل‌ونقل، لجستیک و گمرک اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر اهمیت راه‌اندازی مسیرهای مختلف بین‌المللی برای توسعه اقتصادی کشورها می‌گوید: با توجه به گستره راه‌آهن در کشورهای سی‌آی‌اس و ارتباط ریلی این کشورها با چین، کره و ژاپن و کشورهای اروپایی، کریدور شمال ـ جنوب از نظر حمل سریع کالا، کاهش قیمت حمل و افزایش درآمدهای ترانزیتی برای کشورهای مسیر مفید خواهد بود. آنطور که کامی توضیح می‌دهد، پیش از این نیز برای توسعه ارتباطات ترانزیتی، طرحی مطرح شده بود که بر اساس آن، ایران از مسیر جلفا در ارمنستان و از مرز ارس به آذربایجان متصل شود اما این مسیر بعد از انجام مطالعه و با توجه به اختلاف‌های میان ارمنستان و آذربایجان در مرز، عملیاتی نشد تا گزینه بعدی، اتصال ریلی از مرز آستارا باشد.
وی تاکید می‌کند که در حال حاضر آنچه برای بهره‌برداری از کریدور شمال ـ جنوب باید در دستور کار قرار گیرد، راه‌اندازی خط ریلی آستارا (ایران) ـ آستارا (آذربایجان) است و برای راه‌اندازی این مسیر ریلی نیاز داریم که هرچه زودتر راه‌آهن رشت ـ آستارا تکمیل شود.
به گفته وی، در حال حاضر از هندوستان و کشورهای اروپایی میلیون‌ها تن کالا در مدت ۶۰ روز ترانزیت می‌شود که با تکمیل و بهره‌برداری از کریدور شمال ـ جنوب این مدت به ۱۰ تا ۱۴ روز کاهش خواهد یافت و مسیر فعلی ترانزیت از هندوستان تا هلسینکی فنلاند حدود ۲ هزار کیلومتر کوتاه خواهد شد.
هزینه ترانزیت بین کشورهای حوزه اقیانوس هند و شمال اروپا از مسیر شمال ـ جنوب تا حدود ۳۰ درصد ارزان‌تر از مسیرهای موجود است و آنطور که این فعال اقتصادی می‌گوید، بازرگانان جنوب شرقی و مرکز آسیا، خاورمیانه، حوزه اقیانوس هند و خلیج‌فارس و ترانزیت‌کنندگان شمال اروپا با استفاده از این کریدور می‌توانند ترانزیت سریع و ارزان بین اروپا و آسیا داشته باشند.
جزییات اتصال ریلی
راه‌اندازی مسیر ریلی از قزوین تا آستارا در کنار تکمیل اتصال ریلی ایران و آذربایجان، می‌تواند در تسهیل ارتباطات حمل‌ونقلی و ترانزیتی ایران، به ویژه صادرات و واردات استان‌های قزوین، گیلان و آذربایجان نقش مهمی داشته باشد. این مسیر ریلی، شبکه حمل‌ونقلی ایران با آذربایجان و آذربایجان با آسیای مرکزی، خلیج‌فارس و شبه‌قاره هند را تسهیل می‌کند و برای دسترسی و جابه‌جایی ریلی از آذربایجان به آسیای مرکزی، خلیج‌فارس و شبه‌قاره هند، نقشی تعیین‌کننده دارد. از سوی دیگر این مسیر علاوه بر ایران و آذربایجان، برای روسیه و کشورهای قفقاز (منطقه مرزی آسیا و اروپا، بین دریای خزر و دریای سیاه)، گرجستان، دریای سیاه و اروپا نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به نقش مهم راه‌آهن قزوین ـ رشت ـ آستارا در تکمیل اتصال ریلی کریدور شمال ـ جنوب، این پروژه همواره یکی از اولویت‌های ریلی دولت یازدهم است. طول این مسیر حدود ۲۰۰ کیلومتر است و بر اساس برنامه راه‌آهن این مسیر بعد از ایستگاه راه‌آهن رشت دو شاخه می‌شود؛ یک شاخه به بندر انزلی متصل می‌شود و شاخه دوم به شهر مرزی آستارا می‌رسد. عملیات اجرایی این مسیر که از خط‌آهن تهران ـ تبریز در قزوین منشعب می‌شود از سال ۸۴ آغاز شده است.
آنطور که فریدون همتی، استاندار قزوین اعلام کرده است، قطعه ۱۶۵ کیلومتری قزوین ـ رشت از این راه‌آهن در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد پیشرفت دارد و از ۷۰ کیلومتر خط‌آهن این مسیر که از قزوین می‌گذرد تاکنون بیش از ۴۰ کیلومتر ریل‌گذاری شده است.
به گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی تاکنون بیش از ۱۲۵۰ میلیارد تومان برای ساخت راه‌آهن قزوین ـ رشت هزینه شده با این حال، یکی از مشکلات این پروژه که روند ساخت آن را مانند بسیاری از دیگر پروژه‌های عمرانی کشور کند کرده، کمبود منابع مالی است به طوری که این پروژه برای تکمیل دستکم به ۷۰۰ میلیارد تومان دیگر نیاز دارد.
سال گذشته ۴۲۰ میلیارد تومان اعتبار به راه‌آهن قزوین ـ رشت اختصاص یافت که تنها ۲۸۰ میلیارد تومان این مبلغ پرداخت شد و به گفته همتی، همین مسئله موجب کندی پیشرفت این پروژه شده، این در حالی است که دولتی‌ها وعده داده بودند در صورت تامین اعتبار، بخشی از راه‌آهن قزوین ـ رشت ـ آستارا یعنی قطعه قزوین ـ رشت در سال ۹۵ به بهره‌برداری برسد. در واقع دست‌اندرکاران ایرانی پروژه اتصال ریلی ایران و آذربایجان با توجه به پیشرفت بیش از ۹۰درصدی زیرساخت‌های خط‌آهن قزوین ـ رشت ـ آستارا در قطعه قزوین ـ رشت ابراز امیدواری می‌کنند که این قطعه تا پایان ۹۵ به بهره‌برداری برسد.
آخرین وضعیت
پروژه راه‌آهن رشت ـ آستارا از مصوبات سفر رییس‌جمهوری به گیلان است. اهمیت راه‌آهن قزوین ـ رشت و نقش مهم این مسیر در تکمیل کریدور ریلی شمال ـ جنوب به اندازه‌ای است که کلنگ ساخت این قطعه با حضور هیاتی از سران کشورهای ایران و آذربایجان به زمین زده شد.
عملیات احداث پل ریلی و بین‌المللی آستارا ـ آستارا روی رودخانه مرزی آستاراچای (مرز ایران و آذربایجان) به عنوان نقطه اتصال خط‌آهن آستارا به آذربایجان، در اردیبهشت امسال با حضور محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و شاهین مصطفی‌اف، وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان آغاز شد. این پل ریلی که از مهم‌ترین بخش‌های پروژه اتصال خط‌آهن جمهوری آذربایجان به ایران است با ۸۰ متر طول در قالب ۳ دهنه و بر اساس سند توافقنامه تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی احداث و عملیاتی می‌شود.
در آن زمان محمود واعظی به عنوان رییس هیات ایرانی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان اعلام کرد که بر اساس توافق دو کشور برای تکمیل اتصال ریلی ایران و آذربایجان، بحث ساخت پل مشترک ریلی، یکی از توافق‌های کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور است.
به گفته او احداث ۸ کیلومتر خط ریلی تا پل مرزی ایران و آذربایجان در خاک آذربایجان، جزو تعهدات این کشور است. همچنین احداث ۲ کیلومتر خط ریلی در این اتصال را ایران به عهده دارد. آذربایجان اعلام کرده است که قطعه ۸ کیلومتری در خاک این کشور تا ۸ ماه بعد از کلنگ‌زنی تحویل داده خواهد شد. در ایران نیز تاکنون زیرسازی بیش از ۱/۵کیلومتر از راه‌آهن ایران در مرز آستارا از سوی وزارت راه و شهرسازی انجام شده است.
اهمیت راه‌اندازی قطعه رشت ـ آستارا در تکمیل کریدور شمال ـ جنوب برای آذربایجان آنقدر زیاد است که رییس‌جمهوری این کشور در بهار امسال دستور تامین اعتبار برابر با ۵۰۰ میلیون دلار از سوی این کشور برای سرعت بخشیدن به تکمیل این پروژه را داده است. این پول قرار است از سوی بانک بین‌المللی آذربایجان در قالب وام به ایران داده شود.
به گزارش صمت، تکمیل اتصال ریلی ایران و آذربایجان با بهره‌برداری از راه‌آهن آستارا از جمله نتایج و توافق‌های مهم نشست اخیر رییس‌جمهوری ایران، آذربایجان و روسیه در باکو است و برخی تحلیلگران معتقدند این مسیر در صورت راه‌اندازی می‌تواند جایگزین مسیر ترانزیت بخشی از کالاها از طریق کانال سوئز شود. این کانال بین دریای مدیترانه و دریای سرخ، در واقع راه ارتباطی دریایی آسیا و اروپاست.
در حال حاضر صاحبان کالا در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و اقیانوس هند، برای ترانزیت به اروپای مرکزی، شمال اروپا و روسیه، بیشتر از مسیرهای دریایی و آب‌های آزاد استفاده می‌کنند تا کالاها از راه اقیانوس هند و دریای عمان و عبور زمینی از ایران و در ادامه استفاده از مسیرهای دریایی دریای سرخ و کانال سوئز به دریای مدیترانه راه یابند و به روسیه برسند. در این مسیر زمان ترانزیت کالا بیشتر طول می‌کشد و هزینه‌های ترانزیت را افزایش می‌دهد. بنابراین استفاده از مسیر کریدور شمال ـ جنوب می‌تواند صرفه‌جویی قابل‌توجهی در زمان و هزینه حمل کالا میان کشورهای مسیر به دنبال داشته باشد.
آنطور که مقیمی می‌گوید، در اجلاس اخیر باکو رییس‌جمهوری کشورمان وعده تکمیل پل آستارا ـ آستارا و راه‌آهن قزوین ـ آستارا تا پایان امسال را داده است؛ وعده‌ای که در صورت عملی شدن کریدور شمال ـ جنوب را تکمیل خواهد کرد.
منبع: صمت
95102
